نغمه‌های اربعینی – همشهری آنلاین

همشهری آنلاین – سیدسروش طباطبایی‌پور: حتی می‌توان گفت که از دیرباز، نغمات موسیقایی، یکی از عوامل و جریان‌های اصلی انتقال مفاهیم مذهبی بوده است و بسیاری از هنرمندان به این مهم واقف بوده‌اند. البته که ماجرای کربلا و قصه عاشورا، آن‌قدر پر شور و شعور است که اگر آن را برای هر ذهن آگاهی روایت کنی، کاری خواهد کرد کارستان، اما همین حرکت اثرگذار هم وقتی با هنر و موسیقی آیینی در هم آمیخته شود، معجزه خواهد کرد و دل سنگ را هم آب خواهد شد. شاهد این موضوع، نواهای روح‌بخشی است که پیرغلامان و روضه‌خوان‌های قدیمی در دل تاریخ به یادگار گذاشته‌اند و برخی از آنها را حتی جوان‌ها و نوجوان‌های سخت‌پسند امروزی هم در این ایام برای خود زمزمه می‌کنند.

بیش‌تر بخوانید:

حالا سال‌هاست هنرمندان خوش‌ذوق کشورمان حتی برای بیان احساس خود در ماجرای عاشورا و اربعین، به معجزه موسیقی پی برده‌اند و در تلاش‌اند تا مفاهیم ناب را با نغمه‌هایی خوش درآمیزند و آثاری ماندگار خلق کنند. در این‌جا و به‌مناسبت فرا رسیدن ایام اربعین حسینی، به برخی از این نوع آثار آیینی اربعینی و عاشورایی، نظری می‌افکنیم و آنها را با هم مرور می‌کنیم.

پس از مداحی عاشورایی «به تو از دور سلام» و اثر اربعینی محمدحسین پویانفر با عنوان «چای عراقی» با مطلع «مستان همه در جاده و سرمست ساقی»، پویانفر چند سالی است به‌جای خالی آثار مذهبی در حوزه کودک و نوجوان هم توجه کرده و پویانمایی لحظه دیدار با صدای او منتشر شده است. در این پویانمایی کشاورز قصه، دعوت‌نامه‌ای آسمانی با عنوان #اربعین_خانوادگی به دستش می‌رسد و در ادامه نوای پویانفر به ببیننده یادآوری می‌کند که «آدم تا وقتی که عاشق نباشه / با اشک شوق، چشمش‌تر نمی‌شه» یعنی اگر تو هم دعوت شدی بدان که لطف خدا نصیبت شده است.

با صدای محمدحسین پویانفر

شاعر: سیدجواد پرئی

سال تولید اثر: ۱۴۰۱

چند سالی است برخی مداحان مثل عبدالرضا هلالی، به تولید نماهنگ‌هایی با موضوع امام‌حسین(ع) و اربعین روی آورده‌اند که مورد توجه قرار گرفته است. یکی از آثار اربعینی هلالی، طریق عشق است. شاید اوج اثر، لحظه‌ای باشد که هلالی اینگونه می‌خواند: «قدم قدم میام و منم همون که بازم / توی طریقم و طریق عشق رو یاد می‌گیرم» و انگار به ما یادآور می‌شود که قصه پیاده‌روی اربعین، مسیری است که وقتی در آن قرار بگیری، می‌توانی با دیدن عزم زائران و سخاوت موکب‌داران، راه عاشقی ‌کردن را بیاموزی.

با صدای عبدالرضا هلالی

شاعر: مهدی رحیمی

سال تولید اثر: ۱۴۰۱

ملودی ماندگاری با عنوان «پیاده‌ها» به سبک پاپ و با صدای سوزناک رضا صادقی تولید شد که به دل مخاطبانی نشست که از این سفر معنوی جا مانده بودند. به‌خصوص با توجه به ویژگی جسمی این هنرمند که در همان ابتدای اثر می‌گوید «من خودم یه کاروان حسرت آهم / یکی از نرفته‌های چشم به راهم» دل شنونده به درد می‌آید که چرا توفیق پیاده‌روی اربعین نصیب او نشده و حرف دل مخاطب هم‌نوا با ادامه این ترانه، این خواهد شد که «منِ از قافله جا مونده کجا گریه کنم» و به‌خودش نهیب می‌زند که «چی می‌شد میون این پیاده‌ها گریه کنم» و آرزو می‌کند که در مسیر یار، پابرهنه قدم بگذارد تا به آرامش برسد.

با صدای رضا صادقی

شاعر: فوأد فرهنگ

سال تولید اثر: ۱۳۹۵

• کنار قدم‌های جابر

می‌گویند در سال ۶۱هجری، جابربن عبدالله انصاری، اولین ‌کسی بود که با پای پیاده، به سمت کربلا حرکت کرد تا در روز اربعین به زیارت قبر امام حسین(ع) برود. شاید به یاد آن روز، میثم مطیعی مداحی «کنار قدم‌های جابر» را برای اولین‌بار در سال۱۳۹۵ خواند که ماندگار شد. به‌خصوص کسانی که تابه‌حال در مسیر نجف به کربلا قدم زده‌اند تا به بیت «کنار قدم‌های جابر؛ سوی نینوا رهسپاریم / ستون‌های این جـاده را ما، به شوق حـــرم می‌شمـاریم» به یاد عمودهایی می‌افتند که آنها را به‌سوی مقصد راهنمایی می‌کند.

با صدای میثم مطیعی

شاعر: محسن رضوانی

سال تولید اثر: ۱۳۹۵

محسن چاوشی ترانه آوازخوان را نذر محرم کرده و ملودی آن را از یک نوحه قدیمی وام گرفته است. شاید بتوان این اثر را محرمی‌ترین اثر چاوشی دانست؛ به‌خصوص آن‌جایی که او به روضه‌خوانی برای حسین(ع) افتخار می‌کند و می‌گوید «عیبی نداره بذار بگن که / آوازِ خون بود و واسه تو روضه خون شد». اما شاید اوج این اثر، زمانی است که خالق اثر به سیاهی‌زدن‌های جلوی خانه‌ها در ایام محرم و اربعین افتخار می‌کند و اینگونه مسیر خانه خود را که شاید همان مسیر حقیقت است، پیدا می‌کند.

با صدای محسن چاوشی

شاعر: امید روزبه

سال تولید اثر: ۱۴۰۲

• به عزادار امام حسین سلام

مرتضی باب، آثار محرمی زیادی دارد، اما وقتی او در این اثر، به زائران امام‌حسین(ع) سلام می‌کند و می‌گوید «حتی اگر تو روضه، خودت رو به غم زدی / نذری که جای خود، اگه نذری‌ش‌رو هم زدی / قد یه بیت شعر اگه واسش قلم زدی / حتی کنار مجلس روضه قدم زدی» خیالت را راحت می‌کند که صاحب این ایام، میزبانی مهربان است و تو را با آغوش باز و کریمانه می‌پذیرد. در پایان این اثر البته مرتضی باب می‌گوید که عزاداری‌هایش خالصانه است و درخواست می‌کند اگر قرار است مزدی به او داده شود، زیارت حرم حسین(ع) در اربعین باشد «اما اگه می‌خوای که مزدمو بدی / چیزی جز این نمی‌خوام اربعین، حرم»

با صدای مرتضی باب

سال تولید اثر: ۱۴۰۲