دانشمندان دوقلوی دیجیتال از خورشید ساختند!

ناسا و IBM با همکاری چند مرکز تحقیقاتی، نخستین «مدل پایه‌ای هوش مصنوعی در فیزیک خورشیدی» را با نام سوریا (Surya) متن‌باز کردند؛ مدلی که می‌تواند فوران‌های شدید خورشیدی را سریع‌تر و دقیق‌تر از روش‌های پیشین پیش‌بینی کند و به حفاظت از فضانوردان، ماهواره‌ها و حتی شبکه‌های برق و ارتباطات زمینی کمک کند.

خورشید هر ماه بارها طوفان‌های پرانرژی به سمت زمین روانه می‌کند؛ رویدادهایی که در صورت شدت گرفتن، می‌توانند سامانه‌های مخابراتی، GPS، اینترنت و شبکه‌های برق را مختل کنند. ناسا از سال ۲۰۱۰ با پرتاب ماهواره رصدخانه دینامیک خورشیدی (SDO) داده‌های بی‌وقفه‌ای از فعالیت خورشید جمع‌آوری کرده است، اما حجم عظیم این داده‌ها تحلیل آن را برای دانشمندان دشوار ساخته بود.

اکنون با مدل «سوریا» که به‌معنای «خورشید» در زبان سانسکریت است، محققان IBM، ناسا و هشت مرکز پژوهشی دیگر موفق شده‌اند یک «دوقلوی دیجیتال از خورشید» بسازند. این مدل با استفاده از تصاویر و داده‌های ۱۵ سال گذشته SDO، توانایی پیش‌بینی فوران‌های خورشیدی در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت را پیدا کرده است.

سوریا از امروز به صورت متن‌باز روی پلتفرم‌هایی چون Hugging Face و GitHub در دسترس پژوهشگران است. همچنین مجموعه داده‌ها و ابزارهای ارزیابی مرتبط با نام SuryaBench منتشر شده که توسعه کاربردهای علمی در زمینه «هواشناسی فضایی» را ساده‌تر می‌کند.

دانشمندان تأکید می‌کنند که پیش‌بینی دقیق طوفان‌های خورشیدی نه‌تنها برای امنیت فضانوردان در مأموریت‌های فضایی حیاتی است، بلکه می‌تواند از بروز بحران‌های زمینی ناشی از اختلال در شبکه‌های برق و ارتباطات جلوگیری کند. آندرس مونوز-جارامیلو، فیزیک‌دان خورشیدی، در این‌باره می‌گوید: «هدف ما این است که طولانی‌ترین زمان هشدار ممکن را برای زمین فراهم کنیم تا بتوانیم از داده‌ها بینش عملی استخراج کنیم.»

کارشناسان می‌گویند انتشار این مدل، نقطه عطفی در به‌کارگیری هوش مصنوعی برای فهم رفتار خورشید است. کیتی ریوز، فیزیک‌دان خورشیدی در مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین، اعلام کرده: «این ابزار می‌تواند فرآیند طاقت‌فرسای استخراج ویژگی‌ها از پتابایت‌ها داده را خودکار کند و درک ما از خورشید را به سطحی بی‌سابقه برساند.»

منبع: خبرآنلاین