لغات مشترک در زبان فارسی و اندونزیایی

 زبان و ادبیات فارسی از دیرباز به عنوان یکی از غنی‌ترین فرهنگ‌ها در جهان شناخته شده است و آثار بزرگی چون شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ و گلستان و بوستان سعدی را در خود جای داده است، این زبان نه تنها در ایران محدود نمانده، بلکه بر فرهنگ‌ها و زبان‌های دیگر، از جمله اندونزی تأثیر گذاشته است، اندونزی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای مسلمان، از طریق روابط تجاری، فرهنگی و دینی با ایران تحت تأثیر زبان و ادبیات فارسی قرار گرفته است.

تأثیرات تاریخی و نقش تجار ایرانی

از قرون وسطی، ارتباطات تجاری و فرهنگی میان ایران و اندونزی آغاز شد، تجار و دریانوردان ایرانی با سفر به جزایر اندونزی، زبان و فرهنگ ایرانی را منتقل کردند، این تأثیرات در بخش‌های مختلف زندگی مردم اندونزی نمایان شد.

تأثیر ارتباطات دینی

ارتباطات دینی نیز نقش مهمی در گسترش زبان و فرهنگ فارسی داشته است، بسیاری از اندونزیایی‌ها برای تحصیل در مدارس دینی ایران به کشور ما سفر کرده و پس از بازگشت، دانش و فرهنگ ایرانی را منتقل کردند، زیارت اماکن مقدسه در ایران و برگزاری مراسم عاشورا و تاسوعا در مناطق شیعه‌نشین اندونزی مانند سورابایا و جاکارتا، از دیگر جنبه‌های ارتباطات دینی است.

تأثیرات زبانی

زبان فارسی واژگان بسیاری را وارد زبان‌های محلی اندونزی کرده است، به ویژه در زبان مالایایی. استفاده از خط فارسی نیز در برخی مناطق رایج بوده و در اسناد تاریخی و فرهنگی قابل مشاهده است. نقش نگاره‌ها و سنگ قبرهای فارسی نشان‌دهنده تأثیر عمیق فرهنگ ایرانی است، نمونه‌های مهم شامل سنگ قبرهای باروس، گیدونگ و پدیر با اشعار فارسی از شاهنامه، سعدی و غزائری است.

ادبیات فارسی و شاعران اندونزیایی

ادبیات فارسی بر ادبیات محلی اندونزی تأثیر گذاشته است، شاعران و نویسندگان اندونزیایی مانند حمزه فنصوری، سلطان اسکندر مودا، رجا علی حاجی و عبدالحادی ودود از آثار فارسی الهام گرفته‌اند.

ترجمه آثار برجسته‌ای همچون شاهنامه، گلستان، بوستان و دیوان حافظ به مالایایی، این تأثیرات را تقویت کرده است، سبک‌های ادبی فارسی شامل قافیه، وزن، تمثیل‌ها و مفاهیم عرفانی نیز بر ادبیات اندونزی اثر گذاشته است.

تأثیرات فرهنگی

فرهنگ ایرانی در مراسم و مناسبت‌های اندونزی نفوذ داشته است، مراسم عاشورا، تابوت (Tabut) و حلال به حلال (Halal Bihalal) نمونه‌هایی از مراسمی است که شباهت به مراسم ایرانی دارند، هنرهای تجسمی و معماری نیز تحت تأثیر طرح‌ها و نقوش ایرانی است، نمونه‌ها شامل مسجد رایا بایت الرحمان، مسجد شاندری، مسجد استقلال و کاخ‌های یوگیاکارتا و تامان ساری است.

تأثیر زبان فارسی بر زبان اندونزیایی، کلمات مشترک

واژگان فارسی وارد زبان اندونزیایی شده‌اند، از جمله:

انگور (Anggur)

شلنگ (Selang)

پهلوان (Pahlawan)

بازار (Bazar / Pasar)

کتاب (Kitab)

نبی (Nabi)

مسکین (Miskin)

شعر (Syair)

صابون (Sabun)

دنیا (Dunia)

این واژگان نه تنها در مکالمات روزمره، بلکه در متون دینی و ادبی نیز کاربرد دارند.

نقش دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و دولت

دانشگاه‌ها مانند UIN، UGM، UPI، دانشگاه حسن‌الدین و دانشگاه سبلاس مارت دوره‌های زبان فارسی را ارائه می‌دهند، اتاق‌های ایران در دانشگاه‌ها و مسجد استقلال جاکارتا نیز آموزش فارسی ارائه می‌دهند.

رسانه‌ها شامل تلویزیون (TVRI)، رادیو (RRI) و رسانه‌های چاپی و آنلاین، برنامه‌ها و مقالات آموزشی و فرهنگی ارائه می‌دهند.

دولت اندونزی با سیاست‌گذاری و تفاهم‌نامه‌های فرهنگی و آموزشی با ایران همکاری می‌کند، برنامه‌های تبادل استاد و دانشجو و حمایت از موسسات فرهنگی ایرانی را اجرا می‌کند.

خوشنویسی فارسی و تأثیرات آن

خوشنویسی فارسی، ترکیبی از زیبایی‌شناسی و معنویت، در اندونزی در مساجد و بناهای تاریخی استفاده شده است، نمونه‌ها شامل مسجد استقلال، مسجد جامع جاکارتا و مسجد مرکزی سولو هستند.، آموزش خوشنویسی در مدارس و دانشگاه‌های اسلامی اندونزی، مانند UIN، انجام می‌شود خط نستعلیق به عنوان “عروس خطوط اسلامی” و زیباترین سبک خوشنویسی، از طریق تجار و دانشمندان ایرانی وارد اندونزی شد.

زمینه‌ها و فرصت‌های جمهوری اسلامی ایران

تأسیس بنیاد ایران‌شناسی در اندونزی برای ترویج فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی

برنامه‌های آموزشی و پژوهشی مشترک با دانشگاه‌های اندونزی

برگزاری رویدادهای فرهنگی، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و مراسم ایرانی

انتشار کتاب‌ها، مقالات و محتوای چندرسانه‌ای آموزشی

همکاری با نهادهای محلی و ایجاد شبکه همکاری میان پژوهشگران و اساتید

تأسیس کرسی‌های زبان فارسی در دانشگاه‌ها، ارائه بورسیه‌های تحصیلی و حمایت از ترجمه آثار ادبی فارسی

برگزاری کنفرانس‌ها، سمینارها و پروژه‌های هنری مشترک برای معرفی فرهنگ و هنر ایران، به ویژه خوشنویسی

منبع: پایگاه جامعه و فرهنگ ملل