فوتبال ایران با این مصوبه پولدار می‌شود؟

فارس: در صورت نهایی‌ و اجرایی‌شدن مصوبۀ امروز مجلس مشکل مالی بسیاری از باشگاه‌های فوتبال ایران حل خواهد شد اما راهی طولانی تا اجرایی‌شدن آن در پیش است.

یکشنبه صبح، مجلس طبق ماده ۱۷ لایحه نظام جامع باشگاه‌داری، باشگاه‌ها رسماً صاحب اصلی همه حقوق ناشی از مسابقات و رویدادهای مربوط به خودشان شناخته شدند (از جمله حق پخش تلویزیونی، رادیویی، اینترنتی، تبلیغات و استفاده از لوگو و برند).

طبق این مصوبۀ تازه از این به بعد این باشگاه‌ها هستند که مالک حق پخش‌اند، نه صداوسیما. در مادۀ یک آمده هزینۀ پرداخت حق پخش را نه سازمان صداوسیما بلکه سازمان برنامه و بودجه خواهد داد. یعنی قرار است دولت بودجه‌ای جدا برای این کار درنظر بگیرد. 

 با قانون جدید، صداوسیما با همکاری وزارت ورزش و ارشاد آیین‌نامه‌ای را تنظیم خواهد کرد و پرداخت از سوی سازمان برنامۀ بودجه انجام خواهد شد. باشگاه پرسپولیس در واکنش به این مصوبه در اطلاعیه‌ای نوشته: «هنوز مسائل مهمی وجود دارند که باید به آن‌ها پرداخت. به عنوان مثال، اینکه تشکیلات فوتبال (شامل فدراسیون و سازمان لیگ) و باشگاه‌ها در طراحی سازوکار حق پخش حضور خواهند داشت؟» این یکی از سوالات مهمی است که باید به آن پاسخ داد.

درآمد صداوسیما از حق پخش فوتبال ۵ هزار میلیارد تومان معادل ۱۱ درصد درآمد کل این سازمان است. با این حال در سال‌های اخیر رسانۀ ملی با این استدلال که با پخش این بازی‌ها فرصت نمایش به اسپانسرهای پیراهن باشگاه‌ها و تبلیغات دور زمین می‌دهد، حق پخش را بین باشگاه‌ها تقسیم نمی‌کرد.

در بودجۀ ۱۴۰۴ رقم ۵۰۰ میلیارد تومانی برای حق پخش درنظر گرفته شده که عدد پایینی در مقایسه با درآمد رسانۀ ملی از فوتبال است. عددی که البته پرداخت هم نشده است.

حق پخش تلویزیونی در فوتبال مهم‌ترین بخش درآمدزایی باشگاه‌ها است. لیگ برتر انگلیس تنها از فروش حق پخش داخلی‌اش به شبکه‌های تلویزیونی برای یک سال ۱.۶ میلیارد پوند کسب می‌کند. آن‌ها تقریباً‌ همین عدد را هم از پخش‌کننده‌های خارجی می‌گیرند. (در عکس بالا روند پیشرفت حق پخش داخلی لیگ برتر انگلیس آمده است)

در لیگ برتر انگلیس به طور میانگین ۴۵ تا ۵۵ درصد درآمد کل باشگاه از حق پخش تلویزیونی است. برای باشگاه‌های متوسط نظیر برنتفورد و برنلی این رقم به ۷۰ درصد هم می‌رسد اما باشگاه‌های بزرگ مانند منچستریونایتد و لیورپول به دلیل درآمد تجاری و اسپانسرینگ بالاتر، سهم کمتر و حدود ۴۰ درصد است. 

در لالیگا، هم تقریباً همین نسبت برقرار است اما سهم حق پخش از بودجۀ رئال و بارسا به دلیل درآمد تجاری بالا حدود ۳۰ درصد است.

بنابراین، برای اکثر باشگاه‌ها در اروپا، حق پخش بزرگ‌ترین منبع درآمد است، اما تیم‌های «ابرثروتمند» نسبت وابستگی کمتری دارند چون درآمد تجاری و روز مسابقه بالایی دارند.

در فوتبال ایران به دلیل نبود قانون مناسب وضعیت حقوق پخش تلویزیونی سهمی کاملاً متفاوت با جهان و عملاً نزدیک به صفر دارد. همین باعث شده تا بسیاری از باشگاه‌ها از نظر درآمدی با مشکل روبه‌رو باشند و اکثراً مقروض باشند. دومینویی که در نهایت کسب مجوز حرفه‌ای آسیا برای باشگاه‌هایی ایرانی را هم به‌خطر می‌اندازد.

مصوبۀ امروز مجلس گام نهایی گرفتن حق پخش از صداوسیما نیست و هنوز راهی طولانی تا تعیین آیین‌نامه و در نهایت واریز پول به حساب باشگاه‌ها مانده اما روزنۀ امیدی برای باشگاه‌هایی است که این روزها با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کنند.