روزه‌داری؛ سلاح پنهان مغز در برابر آلزایمر و پارکینسون

همشهری آنلاین- مریم شیرافکن: دانشمندان سال‌هاست که درباره ارتباط مستقیم روده و مغز صحبت می‌کنند. به گفته آن‌ها، وقتی ساعات مشخصی از روز غذا نمی‌خوریم، نوعی بازتنظیم در باکتری‌های روده رخ می‌دهد. این باکتری‌ها موادی به نام اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر تولید می‌کنند که هم از دیواره روده محافظت می‌کند و هم مستقیماً بر مغز اثر مثبت می‌گذارد. نتیجه؟ کاهش التهاب و جلوگیری از تخریب سلول‌های عصبی.

سوخت‌رسانی متفاوت به مغز

در زمان روزه‌داری، بدن به جای استفاده از قند، به سراغ چربی و کتون‌ها می‌رود. یکی از این مواد به نام بتاهیدروکسی‌بوتیرات (BHB)، سوختی تمیز برای مغز است که از سلول‌های عصبی محافظت کرده و حتی در برخی آزمایش‌ها حافظه و یادگیری را بهبود داده است.

اثرات ضدپیری مغز

روزه‌داری همچنین روندی به نام خودخواری (اتوفاژی) را فعال می‌کند؛ فرایندی که در آن سلول‌های مغزی مواد زائد و پروتئین‌های آسیب‌زا را پاکسازی می‌کنند. این مکانیسم به‌ویژه در جلوگیری از تجمع پروتئین‌های مضر که در آلزایمر دیده می‌شود، اهمیت دارد.

چالش‌ها و آینده

البته اجرای این روش در افراد مسن یا کسانی که دچار زوال عقل هستند آسان نیست؛ چون خطر افت قند خون، کم‌آبی و سوءتغذیه وجود دارد. به همین دلیل، محققان پیشنهاد می‌کنند نسخه شخصی‌سازی‌شده روزه‌داری طراحی شود، یعنی با توجه به ساعت خواب، ریتم بدن و شرایط ژنتیکی فرد برنامه تنظیم گردد.

ترکیب با ورزش

خبر خوب اینکه اگر روزه‌داری با ورزش‌های هوازی یا مقاومتی همراه شود، تأثیر آن بر سلامت مغز چند برابر خواهد شد.

در نهایت، دانشمندان معتقدند روزه‌داری می‌تواند به‌عنوان یک روش ساده، کم‌هزینه و امیدوارکننده در کنار سایر درمان‌ها، برای حفظ سلامت مغز و به تأخیر انداختن زوال عقل به کار گرفته شود. هرچند هنوز تحقیقات انسانی بیشتری لازم است تا این نتایج قطعی شوند.

منبع:

Hein, Z. M. et al. (2025) Intermittent Fasting as a Neuroprotective Strategy: Gut–Brain Axis Modulation and Metabolic Reprogramming in Neurodegenerative Disorders. Nutrients. 17(14), 2266. Doi: