پزشکیان: بحران آب و انرژی قابل مهار است

به گزارش پارسینه، مسعود پزشکیان عصر امروز پنجشنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۴ در ادامه برنامه‌های سفر استانی به اردبیل، در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان اظهار کرد: کارهایی که باید شکل بگیرد، نیازمند بررسی کارشناسی است. گزارش‌ها ارائه شد و شما شنیدید، اما آنچه می‌خواهم خدمت شما عرض کنم فراتر از این گزارش‌هاست. شما مدیران این استان هستید و باید نگاه عمیق‌تری به موضوع داشته باشید.

رئیس‌جمهور با اشاره به کلام امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام تصریح کرد: حضرت فرمودند «رحم الله امرأ عرف نفسه»؛ خدا رحمت کند کسی را که خود را شناخت. همه کتاب‌های مدیریت و توسعه، شرح و تفسیر همین بیان است؛ یعنی انسان باید خود را بشناسد، بداند کجا بوده، کجا ایستاده و به کجا می‌خواهد برود.

پزشکیان ادامه داد: در مدیریت، از ارزیابی یا سیتوئیشن آنالیز سخن می‌گویند؛ نقاط قوت چیست، ضعف‌ها کدام است، تهدیدها کجا هستند. وقتی خود را شناختید، آن‌گاه می‌توانید مسیر را مشخص کنید. شما به‌عنوان مدیر باید بدانید چه مقدار خاک، چه میزان آب، چه وسعت کوهستان و چه میزان اراضی دیم در اختیار دارید، سپس تصمیم بگیرید که چگونه این استان را بهترین شکل مدیریت کنید.

رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: ما باید نقشه‌ای داشته باشیم برای ۵۰ یا ۶۰ سال آینده. تصمیم بگیریم می‌خواهیم استان را به چه جایگاهی برسانیم و این جایگاه با چشم‌اندازی که مقام معظم رهبری تعیین کرده بودند، هماهنگ باشد. ما باید تا سال ۱۴۰۴ به نقطه‌ای می‌رسیدیم که نرسیدیم، بلکه عقب‌تر هم رفتیم. این نشان می‌دهد نگاه ما مشکل داشته، نقشه درستی ترسیم نکرده‌ایم یا اگر ترسیم کردیم، در مسیر آن حرکت نکرده‌ایم.

پزشکیان تأکید کرد: قدم نخست این است که توانمندی‌های خود را بشناسیم و بدانیم می‌خواهیم به کجا برسیم. مدرسه را کجا باید احداث کنیم، کشاورزی را چگونه توسعه دهیم، صنعت را تا چه سطحی و با چه کیفیتی پیش ببریم. اقتصاد در اصل باید به چهار پرسش پاسخ دهد: چه چیزی تولید کنیم، چه مقدار تولید کنیم، با چه کیفیتی تولید کنیم و در کجا آن را عرضه نماییم.

رئیس‌جمهور با اشاره به ضرورت آینده‌نگری در مدیریت منابع کشور اظهار داشت: خدمت مقام معظم رهبری عرض کردم و دیروز نیز در مجلس به برادران و خواهران گفتم که ما بدون آنکه بدانیم به کجا می‌خواهیم برویم، رشد کرده‌ایم. گرفتار خاک و گاز و منابع شدیم، بی‌آنکه مسیر را درست بشناسیم. قرآن کریم می‌فرماید: «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمَالًا الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعًا»؛ کسانی که مسیر را غلط می‌روند و در عین حال تصور می‌کنند دست به توسعه زده‌اند.

پزشکیان خاطرنشان کرد: امروز قزوین و اصفهان به‌شدت دچار مشکل فرونشست زمین هستند. این پدیده، آثار باستانی و میراث فرهنگی، اجتماعی و علمی ما را نابود می‌کند، چرا که آب زیر پای زمین را کشیده‌ایم. در تهران نیز شرایط به‌مراتب وخیم‌تر است و اطراف تهران وضعیتی حتی بدتر دارد.

رئیس‌جمهور ادامه داد: باید بدانیم با این خاک، آب، هوا، کوه، دشت و دریا مناسب‌ترین کار کدام است و چه مسیری باید طی کنیم. در دنیا چه اقداماتی انجام می‌دهند و ما چه باید بکنیم؟ اگر آینده را نبینیم، به جایی می‌رسیم که وقتی آب از دست رفت، ناچار می‌شویم از خزر آب منتقل کنیم، در حالی که خود خزر نیز با پس‌رفت و خشکیدگی روبه‌روست. در اجلاس اخیر، کشورهای حاشیه خزر نیز از کاهش سطح آب و پس‌روی آن شکایت داشتند.

پزشکیان تصریح کرد: این یعنی ما آینده را ندیده‌ایم. مانند دریاچه ارومیه که سد زدیم و امروز دیگر دریاچه‌ای وجود ندارد، در حالی که هزینه‌های هنگفتی نیز صرف شد. همان «اعمالاً فی الحیاة الدنیا» است؛ خیال می‌کردیم چه کار بزرگی انجام داده‌ایم، اما نتیجه‌ای حاصل نشد. این همه زحمت و تلاش به دلیل نبود نگاه آینده‌نگر به هدر رفت.

رئیس‌جمهور تأکید کرد: آینده را من و شما باید ببینیم، آینده را من و شما باید بسازیم. اگر درست نبینیم، خودمان مقصر مصیبت‌ها خواهیم بود. بسیاری از مشکلات امروز ناشی از رفتارهای گذشته ماست. در تهران نمونه‌های روشن این سوءمدیریت را می‌توان مشاهده کرد.

پزشکیان با اشاره به ضرورت بازنگری در سیاست‌های کلان کشور اظهار کرد: خدمت مقام معظم رهبری عرض کردم که ما باید درباره پایتخت تجدیدنظر کنیم. وقتی این موضوع را مطرح کردم، عده‌ای در رسانه‌ها شروع به مسخره کردن و تحلیل‌هایی نمودند، در حالی که امروز گزارش‌های اساتید دانشگاه‌های تهران، علامه، تربیت مدرس و مشهد نشان می‌دهد که وضعیت آب در تهران به‌شدت بحرانی است.

رئیس‌جمهور ادامه داد: سرانه آب کشور که پیش‌تر ۶۸۰۰ مترمکعب بود، به دلیل قوانین، برنامه‌ها و طراحی‌های اشتباه امروز به حدود ۱۲۰۰، ۱۰۰۰ یا حتی ۸۰۰ مترمکعب کاهش یافته است. این سؤال مطرح است که با چنین وضعیتی می‌خواهیم شهر، استان و کشور را به کجا ببریم؟ این من و شما هستیم که باید تصمیم بگیریم، مطالعه علمی انجام دهیم، بررسی کنیم و ببینیم با این آب، هوا، زمین، خاک و معادن، بهترین روش ممکن برای توسعه چیست.

 پزشکیان تصریح کرد: باید مشخص شود چه کسی می‌تواند بهترین کار را انجام دهد. امروز حتی در کشاورزی یا صنعت نیز با مشکلات جدی مواجهیم. یکی از مهم‌ترین عوامل تورم، بزرگی بیش از حد دولت است. درآمدی وجود ندارد، اما همه منابع صرف بزرگ‌تر شدن دولت شده است. برای جبران این وضعیت پول چاپ می‌کنیم و به این ترتیب، خودمان تقاضای اضافی در اقتصاد ایجاد می‌کنیم. هر کسی پیشنهادی می‌دهد که در اینجا یا آنجا پروژه‌ای اجرا شود و همه هم می‌خواهند دولتی باشد.

رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: در دیدار با مقام معظم رهبری و در جلسات با نمایندگان نیز عرض کردم که باید اجازه داده شود تصمیم‌های جدی گرفته شود. وقتی ساعت کاری طولانی است اما کاری انجام نمی‌دهیم، چه معنایی دارد؟ ساعت هفت می‌خواهیم برویم و ساعت یک برگردیم، در حالی که عملاً کار مفیدی صورت نمی‌گیرد، ولی آب، برق و گاز مصرف می‌کنیم.

پزشکیان تأکید کرد: باید با هم صادقانه بنشینیم و ببینیم چه می‌کنیم. این همه وقت می‌گذاریم اما نتیجه‌اش تنها افزایش مصرف است. واقعاً باید در شیوه اداره کشور بازنگری اساسی شود.

رئیس‌جمهور با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری در زمینه صرفه‌جویی اظهار داشت: در جلسات مختلف ایشان بارها فرمودند که اسراف نکنید. ما بیش از اندازه گاز مصرف می‌کنیم و هزینه‌هایی مانند مسافرت، خودرو و تجملات اداری را تحمیل می‌کنیم، در حالی که بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ و ثروتمندان دنیا چنین ولخرجی‌هایی ندارند.

پزشکیان تصریح کرد: واقعیت این است که ما خودمان مقصر اصلی ایجاد تورم هستیم. در مجلس نیز همین موضوع را مطرح کردم و گفتم باید کمک کنیم تا ادارات کوچک شوند. همه می‌خواهیم رئیس باشیم، ماشین داشته باشیم، اتاق بزرگ، منشی، چایخانه و سالن کنفرانس داشته باشیم؛ در حالی که گاه این سالن‌ها در طول هفته فقط یک‌بار و گاهی در طول ماه حتی یک‌بار هم استفاده نمی‌شوند.

رئیس‌جمهور با استناد به آیه قرآن خاطرنشان کرد: «إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ»؛ خداوند حال هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه خودشان را تغییر دهند. اگر می‌خواهیم کشور را اصلاح کنیم و مشکلات مردم را حل نماییم، باید از همین تغییر در رفتار و ساختار خودمان آغاز کنیم.

پزشکیان تأکید کرد: تورم حاصل گسترش بی‌رویه و ولخرجی‌های غیرضروری است. هیچ‌کس مستثنی نیست؛ همه ما در این روند نقش داشته‌ایم. نباید بگوییم من نبودم. هرکدام از ما، چه در خانه و چه در محیط کار، به‌گونه‌ای این رفتار را تکرار کرده‌ایم. باید توبه کنیم و از این مسیر غلط بازگردیم.

رئیس‌جمهور با اشاره به فشارها و درخواست‌های مکرر برای توسعه‌های غیرضروری اظهار داشت: مجلس وزرای ما را صدا می‌کند و توسعه بیمارستان، سازمان یا ابزارهای جدید را مطالبه می‌کند. اما باید به یاد داشته باشیم که اگر باران به کوهستان نبارد، رودخانه خشک می‌شود. روندی که اکنون در پیش گرفته‌ایم اگر مدیریت نشود، خود ما عامل سقوط خواهیم بود.

پزشکیان تصریح کرد: اگر قرار است به قدرت برسیم و عزت کشور را حفظ کنیم، باید بپذیریم که خودمان را جمع‌وجور کنیم، اسراف نکنیم و در چارچوب توان عمل کنیم. ولی عزیز انقلاب بارها تأکید کرده‌اند که نباید بیش از توان مطالبه کنیم. هرکسی به اندازه کافی مشکل دارد، نباید بر دوش دیگری باری اضافه کرد. اگر چنین رویکردی حاکم شود، هیچ قدرتی در دنیا طمع نمی‌کند که ملت ایران را به تسلیم وادارد.

رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: ملتی که برای عزت و سربلندی سرزمین خود درست تصمیم بگیرد، هرگز تسلیم نخواهد شد. امروز این منابع در اختیار شماست و ما نیز پیگیری می‌کنیم. هر کاری که از دست ما برآید برای عزت و پیشرفت کشور انجام خواهیم داد.

پزشکیان ادامه داد: ایران دارای فرصت‌های طلایی است؛ جایگاهی ژئوپلیتیکی که سراسر طلاست، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم به‌درستی از آن بهره ببریم. به‌جای استفاده از این ظرفیت‌ها، گرفتار اختلافات داخلی شده‌ایم؛ دعوا می‌کنیم که چه کسی بر کدام صندلی بنشیند، اتاق بزرگ‌تر از آنِ چه کسی باشد یا امکانات به چه کسی برسد.

رئیس‌جمهور تأکید کرد: این رفتار باید اصلاح شود. باید به هم کمک کنیم و به یک زبان مشترک برسیم. چه منابعی که داریم و می‌دهیم، چه منابعی که نداریم و نمی‌توانیم بدهیم، همه باید بر مبنای فهم مشترک مدیریت شود. بدون این نگاه، نمی‌توانیم مشکلات کشور را حل کنیم.

پزشکیان با اشاره به توطئه‌های دشمنان علیه انسجام داخلی کشور اظهار کرد: دشمنان، به‌ویژه رژیم صهیونیستی، گمان می‌کردند با ایجاد اختلاف میان ما می‌توانند نظام را متزلزل کنند. تصورشان این بود که اگر دو بمب در خیابان‌ها بیندازند، مردم به‌خاطر ناترازی‌ها و ناراحتی‌های موجود علیه نظام به خیابان‌ها می‌ریزند و انقلاب ساقط می‌شود.

رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: غافل از اینکه مردم ما هوشیارتر از این تحلیل‌ها هستند. همان‌گونه که آنان هوشیاری خود را نشان داده‌اند، ما نیز باید هوشیار باشیم. مجلس باید کمک کند، روحانیت عزیز باید در میدان باشد و همه مجموعه‌های کشور باید در کنار مردم قرار گیرند.

پزشکیان ادامه داد: همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند، امروز انسجام خوبی میان سران قوا شکل گرفته است. اکنون می‌توانیم با هم بنشینیم، گفت‌وگو کنیم و مسایل کشور را با همکاری و هم‌افزایی به پیش ببریم.

رئیس‌جمهور با اشاره به ضرورت اصلاح ساختارهای اداری و مدیریتی کشور اظهار داشت: بسیاری از ادارات و سازمان‌ها را می‌توان ادغام کرد و حتی برخی را تعطیل نمود، بی‌آنکه اخراجی صورت گیرد یا نان کسی بریده شود؛ بلکه فقط برای آن است که هزینه‌های بی‌مورد بر دوش کشور ایجاد نشود.

پزشکیان ادامه داد: هنگامی که در سال‌های ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵ رئیس دانشگاه بودم و در اواخر دولت آیت‌الله‌هاشمی تورم شدید و گرانی و کمبود منابع وجود داشت، بودجه‌ای در اختیار ما قرار نمی‌گرفت و در عین حال اداره بیمارستان‌ها وظیفه ما بود. وقتی اشغال تخت‌ها در برخی بخش‌ها تنها ۲۵ یا ۳۰ درصد بود، تصمیم گرفتم سه طبقه را تعطیل کنم و ظرفیت را در طبقات دیگر ادغام نمایم. نتیجه آن شد که اشغال تخت به ۸۰ درصد رسید، مصرف برق و گاز کاهش یافت، هزینه‌های اضافی حذف شد و در عین حال مردم نیز از خدمات بهره‌مند شدند.

رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: این تجربه نشان داد که مدیریت صحیح یعنی بتوانی از امکانات موجود بهترین استفاده را ببری، نه اینکه ساختمان‌ها و بخش‌هایی نیمه‌خالی نگه داشته شود و تنها هزینه‌های گزاف تولید کند. در سراسر سیستم اداری کشور، نمونه‌های فراوانی از این نوع هدررفت وجود دارد و این امر ریشه در مدیریت ما دارد.

پزشکیان تأکید کرد: قدم اول شناخت توانایی‌ها و داشته‌هاست. فرض کنید هیچ‌کس جز شما در استان نباشد، این شما هستید که باید با کمک دانشمندان و نخبگان نقشه‌ای جامع برای آینده استان طراحی کنید؛ همان‌گونه که در گذشته، استان‌ها خراج می‌دادند به مرکز و امروز همه چیز برعکس شده و ما عادت کرده‌ایم تنها از مرکز انتظار داشته باشیم. این نگاه غلط ما را از مدیریت بومی و خلاقانه دور کرده است.

رئیس‌جمهور افزود: مدیریت نیازمند زمان، تجربه و ترجمه واقعیت‌ها به تصمیم درست است. مدیر اگر اشتباه کند باید آموزش ببیند یا جایگزین شود. مدیریت یعنی انتخاب فرد توانمند، نه سپردن مسئولیت به دوستان، خویشاوندان یا افراد بی‌تجربه. همان‌گونه که پیامبر اسلام (ص) وقتی کلید کعبه را به عثمان بن طلحۀ که تازه مسلمان شده و هنوز دلش شایدایمان نداشت سپردند، تنها به یک اصل توجه کردند: «امانت باید به دست امانتدار سپرده شود».

پزشکیان ادامه داد: مشکل آنجاست که ما امانت‌ها را به اهلش نسپرده‌ایم. اگر پزشکی در درمان تخلف کند و با این حال برای او وقت بگیریم، خیانت کرده‌ایم؛ همان‌طور که در اقتصاد، کشاورزی، صنعت و مدیریت نیز اگر فرد شایسته را کنار بزنیم و کار را به افراد بی‌صلاحیت بسپاریم، نتیجه جز بحران نخواهد بود.

رئیس‌جمهور تصریح کرد: امروز سرانۀ آب کشور از ۶۸۰۰ مترمکعب به کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب رسیده است. اگر با همین روند ادامه دهیم، حتی برای نوشیدن آب هم دچار مشکل خواهیم شد. اما قرآن کریم وعده داده است: «وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا»؛ اگر مجاهدت کنیم، خداوند راه را نشان خواهد داد. راه وجود دارد، اما یافتن آن راه تنها در گرو سپردن مسئولیت‌ها به اهل تخصص است، نه به وابستگی‌های جناحی یا سیاسی.

پزشکیان با تأکید بر اینکه سپردن مدیریت به افراد نالایق ظلمی آشکار در حق مردم است، اظهار داشت: ما حق نداریم مسئولیتی را به فردی بسپاریم صرفاً چون با ماست یا هم‌فکر ماست؛ اگر چنین کنیم، در واقع به مردم و کشور خیانت کرده‌ایم. مدیران باید از میان کسانی انتخاب شوند که دانش، تجربه و توان واقعی اداره امور را داشته باشند.

رئیس‌جمهور ادامه داد: موفقیت تنها با مدارج علمی صوری یا حضور در جلسات اداری به دست نمی‌آید، بلکه با گذر از مسیر دشوار تجربه، کارشناسی و تلاش علمی حاصل می‌شود. تصمیم‌گیری بدون شناخت علمی، بدون مشورت کارشناسانه و بدون دقت در داده‌ها، همان خطایی است که ما را با بحران‌هایی چون کمبود آب و تخریب منابع روبه‌رو کرده است.

پزشکیان خاطرنشان کرد: اگر روزی آب تهران قطع شود، هیچ راهی برای آبرسانی پایدار وجود نخواهد داشت. نمی‌توان با تانکر میلیون‌ها نفر را سیراب کرد. منابع زیرزمینی روزبه‌روز خالی‌تر می‌شوند، چاه‌ها خشک می‌شوند و این واقعیت انکارناپذیر است. اگر کسی بتواند این مشکلات را حل کند، ما وظیفه داریم دست او را ببوسیم و امکانات در اختیارش بگذاریم؛ بی‌آنکه به دین، مذهب یا گرایش سیاسی او توجه کنیم.

رئیس‌جمهور تأکید کرد: امروز از ۶۸۰۰ مترمکعب سرانۀ آب به کمتر از هزار مترمکعب رسیده‌ایم و اگر چنین پیش برویم، دیر یا زود وارد جنگ آب خواهیم شد. بنابراین باید به همدیگر کمک کنیم، به نسل‌های آینده بیندیشیم و دست به دست هم دهیم تا برای کشور و منطقه آینده‌ای شایسته بسازیم.

پزشکیان با اشاره به توافقات صورت‌گرفته در این سفر افزود: موضوعاتی که با شما سرمایه‌گذاران، نمایندگان و مسئولان استانی به تفاهم رسیده‌ایم، بی‌تردید پیگیری خواهد شد. این نقشه جامع توسعه باید با مشورت جمعی تهیه شود، چرا که ما نیز به سهم خود در دولت تمام تلاش خود را برای تحقق آن انجام خواهیم داد.

رئیس‌جمهور ادامه داد: تغییر رفتارها کار ساده‌ای نیست، اما از مدارس و مساجد تا خانه‌ها باید آغاز شود. همان‌گونه که امام جمعه محترم و روحانیت عزیز با همراهی مدیران و مردم می‌توانند محوریت محله و مسجد را به کانون حکمرانی مردمی تبدیل کنند، ما نیز در دولت آماده‌ایم هر کمکی از دستمان برمی‌آید ارائه کنیم تا مسجد نه فقط محل عبادت، بلکه پایگاهی برای رسیدگی به معیشت، امنیت و اخلاق مردم باشد.

پزشکیان خاطرنشان کرد: اگر مدارس ما از نظر فضا، تجهیزات و روش‌های آموزشی اصلاح شود و اگر مساجد و محلات به مسئولیت اجتماعی خود بازگردند، می‌توانیم بسیاری از مشکلات را پیش از آنکه به بحران ملی بدل شود، از سرچشمه مهار کنیم. این همان توصیه‌ای است که مقام معظم رهبری در ترسیم چشم‌انداز کشور بر آن تأکید کرده‌اند.

رئیس‌جمهور در پایان گفت: قدردان زحمات همه عزیزان هستم؛ از امام جمعه محترم، از نمایندگان مجلس، از برادر عزیزم آقای نیکزاد، از روحانیت، از استاندار، از مدیران، از نیروهای مسلح و امنیتی، و از همۀ کسانی که برای سربلندی این استان و کشور تلاش می‌کنند. جز آن چشم‌اندازی که مقام معظم رهبری ترسیم کرده‌اند، هیچ راهی را نخواهیم‌پذیرفت. این کوه گران را با خون دل خویش خریده‌ایم؛ پس باید جور دیگری زندگی کنیم، جور دیگری کار کنیم و جور دیگری به آینده نگاه کنیم.

انتهای پیام