سالمندان درگیر دغدغه معیشت و تنهایی

شعار روز جهانی سالمندان ۲۰۲۵، «سالمندان پیشگام در اقدام محلی و جهانی؛ آرزوها، رفاه و حقوق ما» است و شعار ملی نیز «حفظ کرامت، ارتقا سلامت و کیفیت زندگی سالمندان با گام های محله محور» انتخاب شده است.

اما زدن برچسب ناتوانی به سالمندان، در جامعه‌ای که حتی در آگهی‌های استخدامش نیز افراد بالای چهل سال را واجد شرایط نمی‌دانند، سبب شده است  که یک هراس و اضطراب اجتماعی در افرادی که در آستانه میان سالی قرار دارند، دیده شود. اینکه دوره سالمندی را مترادف با از کار افتادگی بدانیم، تعبیر غلطی است که متاسفانه با توجه به اینکه در کشور ما، کمبود برنامه‌های اجتماعی برای سالمندان، ضعف بزرگی بوده است، و هنوز هم هیچ برنامه جدی در این زمینه وجود ندارد، سالمندان بیش از همیشه از طردشدگی و تنهایی رنج خواهند برد.

در دهه‌های اخیر با توجه به نابسامانی وضعیت اقتصادی و کاهش سطح رفاه در جامعه، مشکلات معیشتی و عدم امنیت اقتصادی نسبت به آینده، زندگی سالخوردگان ایرانی را هم با مشکلاتی روبه‌رو کرد. غیر از آن طبقه‌ای که از رفاه کامل اقتصادی برخوردار است، دیگر اقشار جامعه در تامین هزینه‌های اولیه خود با چالش‌هایی مواجه بودند، که هرچه گذشت، شرایط بدتر شد. به گونه‌ای که حقوق بازنشستگی اغلب سالمندان، امروز حتی کفاف هزینه یک هفته در ماهشان را هم نمی‌دهد.

عدم امنیت مالی، دغدغه بزرگ پیر و جوان

 بحران اقتصادی در ایران، طی دهه‌های اخیر، زندگی سالمندان را نیز با نگرانی نسبت به آینده تحت الشعاع قرار داده است، به طوری که سالخوردگان اجاره‌نشین، اگر توانش را داشتند، مجبور به یافتن شغلی تازه برای تامین زندگی خود شدند.  همین مساله سبب شده است که آنچه در دیگر کشورها بر سالمندان می‌گذرد، که در آسایش و آرامش روزگار سالخودرگی خود را سپری می‌کنند و گاهی حتی آب در دلشان تکان نمی‌خورد، در ایران به چالشی دیگر برای تامین حداقل معیشت تبدیل شود. در کنار اینها، هزینه‌های بخش درمان نیز خود چالشی بزرگ است. وقتی برای یک آزمایش ساده که همیشه هم بیمه همه هزینه‌های آن را تقبل نمی‌کند، مجبور به پرداخت چندصد هزار تومان می‌شوی، یا خدمات دندانپزشکی که در اغلب بیمه ها لحاظ نمی‌شود. تنها در انتهای روز که سر بر بالین می‌گذارند، با این آرزو به خواب می‌روند که نکند خدای ناکرده سلامتی‌شان به خطر بیفتد، یا مجبور شوند در ماه یک دکتر دیگر هم بروند، یا یک آزمایش بیشتر حتی، کل پس‌انداز یک ماهشان را بر باد دهد. این میان دیگر اندوخته‌ای برای آینده نمی‌ماند. تازه تصور کنید که چند فرزند و نوه هم داشته باشند، این هم به دغدغه‌ای دیگر برایشان تبدیل خواهد شد.

طی 25سال آینده، سالمندان 20درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. هرچند تعریف سالمندی و میان سال، از آنچه در گذشته بوده است، تا امروز تغییرات بسیاری رخ داده است، اما باتوجه به میزان امید به زندگی در جوامع متخلف، سن ورود به سالمندی می تواند متفاوت است.

اول اکتبر هر سال به بزرگداشت روز جهانی سالمندان اختصاص داده شده است تا آگاهی در مورد چالش‌ها و فرصت‌های سالمندی افزایش یابد. این مناسبت جهانی، روزی برای گرامیداشت سهم سالمندان در جامعه و برجسته کردن اهمیت عزت، استقلال و مشارکت آنهاست. در ایران نیز در هفته سالمندان هر سال مسائلی مطرح می‌شود.

به گزارش سایت اطلاع رسانی سازمان جهانی بهداشت، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۱۰۰ میلادی، جمعیت افراد ۶۵ سال به بالا به ۲.۴ میلیارد نفر برسد و سریع‌ترین بخش در حال رشد، افراد ۸۰ سال به بالا خواهند بود.

تحرک، موثر در کیفیت دوره سالمندی

هرچه در دوران جوانی فعال تر باشید و به صورت روزانه فعالیت ورزشی ثابتی داشته باشید، دوران کهنسالی را با دغدغه کمتری برای سلامتی سپری خواهید کرد. طبق گفته کارشناسان آنچه در دوره سالمندی بیش از هر عاملی اهمیت دارد، عامل مهم تحرک است. حالا حتی چند حرکت ورزشی ساده به شرظ اینکه مداوم باشد، در کنار پیاده‌روی روزانه، قطعا قدرت بدنی را بهبود خواهد بخشید. همین تحرک‌های کم می‌تواند نه تنها در سلامت جسم که در سلامت روان افراد سالمند نیز اثر بسزایی داشته باشد.

افرادی که پیاده‌روی را در عادت‌های روزانه خود گنجانده‌اند، طول عمر بیشتری دارند و زندگی بهتری خواهند داشت. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۲۰، افراد مسن فعال ۲۸ درصد کمتر احتمال دارد که زمین‌گیر شوند و قادرند وظایف روزمره را با کمترین یا حتی بدون هیچ کمکی انجام دهند.

فواید دیگر پیاده‌روی کنترل وزن، کاهش فشار خون بالا، کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و تقویت سیستم عضلانی‌ــ‌اسکلتی است.

«ریان حداج»، پژوهشگر دکترای سلامت عمومی در دانشگاه علوم و فناوری نروژ هم گفته است: پیاده‌روی همان نتایجی را به همراه دارد که از ورزش‌های دیگر می‌گیریم، مانند کاهش احتمال مرگ‌، کاهش خطر سرطان و بیماری قلبی و بهبود عملکرد شناختی. مزیت راه رفتن این است که ورزشی ساده، کم‌هزینه و در دسترس است که می‌توان برای کاهش بار بیماری‌ها آن را به‌طور گسترده ترویج کرد.

همچنین افزایش سرعت پیاده‌روی می‌تواند خطر اختلالات ریتم قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را نیز کاهش دهد و پیاده‌روی طولانی‌تر هم به کاهش کمردرد مزمن کمک می‌کند.

حرکت جمعیت ایران به سوی سالمندی

اینفوگرافیک جدید مرکز آمار ایران نشان می‌‎دهد جمعیت ایران به سوی سالمندی در حال حرکت است.

مرکز آمار ایران به مناسبت روز سالمندان یک اینفوگرافیک  منتشر کرد.

نتایج پیش‌بینی انجام شده در مرکز آمار ایران نشان می‌‎دهد جمعیت ایران به سوی سالمندی حرکت می‌کند. در سال ۱۴۰۴، از هر ۱۰۰ نفر جمعیت ایران ۸ نفر در سنین ۶۵ سال و بیشتر هستند. در حالی که در سال ۱۳۹۵ از هر ۱۰۰ نفر جمعیت کشور ۶ نفر در این سنین بودند.

در طول ۲۵ سال آینده، سالمندان حدود ۰ ۲ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. سازمان بهداشت جهانی تخمین زده تا سال ۲۰۵۰ جمعیت سالمندان به ۲ میلیارد نفر برسد (پیش بینی سازمان ملل برای این سال ۲.۱ میلیارد نفر است). به عبارت دیگر، به ازا هر ۵ نفر جمعیت دنیا، یک نفر سالمند وجود خواهد داشت. به این ترتیب نه فقط در کشورهای توسعه یافته که در حال حاضر قریب به این نسبت سهم سالمندان است بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز بخش بزرگی از جمعیت را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهد و هر سال نسبت آن افزایش پیدا می‌کند. افزایش نسبت سالمندی ایجاب می‌کند که جوامع در حال توسعه هم از جمله ایران خود را برای سالمندی هر چه بیشتر آماده نماید.

اگر می‌گوییم جمعیت ایران سالمند است به این معنی است که نسبت افراد سالمند به کل جمعیت در حال افزایش باشد. جمعیت رو به سوی سالمندی جمعیتی است که بین ۷ تا ۱۴ درصد آن ۶۵ساله و بیشتر باشد. این نسبت در جامعه سالمند بین ۱۴ تا ۲۰ درصد و در جامعه سالخورده ۲۰ درصد و بیشتر است.