احتمال قطعی گاز و برق خانگی در زمستان پیش‌ رو

با شروع فصل پاییز نگرانی‌ها در حوزه تأمین گاز افزایش یافته است؛ به ویژه آنکه دولت همچنان از وجود ناترازی‌ها سخن می‌گوید و در فصل تابستان هم به همین دلیل با قطعی گسترده برق مواجه بودیم. حالا برخی می‌گویند اگر منابع موجود در همین میزان باقی بماند ممکن است در پاییز و زمستان پیش رو دچار تأمین منابع گازی شویم و در آن صورت حتی در تأمین گاز و برق خانگی دچار مشکلاتی شویم، زیرا منبع اصلی تأمین برق هم گاز است.

نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی، درباره این موضوع گفت: «به نظر می‌رسد امسال نیز تجربه‌ای مشابه سال گذشته در حوزه گاز تکرار و کمبود گاز دوباره خود را نشان دهد، زیرا سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این بخش صورت نگرفته است. در نتیجه، همچنان با کاهش فشار گاز و رشد اندک تولید روبه‌رو خواهیم بود. در واقع، همان سناریوی سال گذشته ادامه دارد، تنها با این تفاوت که شاید حدود ده درصد تغییر به دلیل کمتر سرد بودن هوا در میزان مصرف به وجود آید، اما تفاوت بیش از این میزان نخواهد بود. راهکار اصلی از گذشته بار‌ها مطرح شده است؛ آنکه باید در بخش تولید گاز سرمایه‌گذاری جدی انجام شود. در صورت ورود فناوری‌های نوین، ظرفیت تولید به‌راحتی می‌تواند دو برابر شود. با این حال، در سال‌های اخیر روند تولید با افت سالانه همراه بوده، در حالی که مصرف همواره رو به افزایش بوده است و مشخصا در سه تا چهار سال گذشته این روند رشد مصرف کاملا محسوس بوده است».

او ادامه داد: «نمونه موفق این مسیر، کشور قطر است که با جذب بهترین شرکت‌های نفت و گاز دنیا و عقد قرارداد‌های بزرگ، توانسته است تولید گاز مایع را به شدت افزایش دهد. قطر اکنون رتبه اول صادرکنندگان گاز مایع در جهان را دارد. آخرین قرارداد ایران برای توسعه فاز یازده بود با شرکت توتال و چین که پس از خروج آمریکا از برجام در دوره ترامپ، این پروژه متوقف ماند. در حال حاضر ایرانی‌ها تلاش می‌کنند این فاز را با اتکا به توان داخلی توسعه دهند، اما زمان دقیق تحقق آن همچنان نامشخص است».

این کارشناس حوزه انرژی در پاسخ به این پرسش که راهکار‌های کوتاه‌مدت چه می‌تواند باشد، تشریح کرد: «در کنار پروژه‌های بزرگ، حوزه‌های کاری کوچک‌تری هم وجود دارد که می‌توان آنها را با توان داخلی یا مشارکت بخش خصوصی توسعه داد. اگر بخش خصوصی وارد میدان شود و سرمایه‌گذاری کند، می‌توان بخشی از تولید را افزایش داد و ناترازی گاز را تا حدی جبران کرد. با این حال، این موضوع هم چندان کوتاه‌مدت نیست و حداقل دو تا سه سال زمان می‌برد. واقعیت این است که مشکل اساسی، اما به تحریم‌ها بازمی‌گردد. طی ۱۵ سال گذشته ایران قرار بود صادرکننده گاز باشد، اما به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی، صادرات به کشور‌هایی مانند هند، ترکیه و اروپا محقق نشد. این در حالی بود که پس از قطع صادرات گاز روسیه به اروپا، فرصتی برای حضور ایران در این بازار به وجود آمد و ایران می‌توانست به اروپایی‌ها گاز صادر کند و آنها هم در ایران سرمایه‌گذاری کنند، اما چنین نشد. علاوه بر تحریم‌ها، بخشی از مشکل نیز به کم‌کاری داخلی برمی‌گردد. ما می‌توانستیم با کشور‌هایی مانند هند و چین قرارداد‌های سرمایه‌گذاری ببندیم، اما این کار هم محقق نشد».

قربان در پایان گفت: «بخش عمده نیروگاه‌های برق کشور گازسوز هستند و گاز زیربنای اصلی تولید برق در ایران محسوب می‌شود. در صورت بارندگی زیاد، حداکثر حدود ۱۰ درصد از برق را می‌توان از طریق سد‌ها تأمین کرد. هیچ بعید نیست که در شرایط کمبود گاز به ناچار از مازوت استفاده شود. مازوت که یکی از فرآورده‌های سنگین نفتی و مشابه نفت کوره است که برای سوخت مصرف می‌شود. با این حال، به دلیل مشکلات زیست‌محیطی مصرف آن باید کاهش یابد. کاهش وابستگی به مازوت و همچنین افزایش تولید گاز، هر دو مستلزم سرمایه‌گذاری جدی هستند. در هر حال اگرچه امکان جبران بخشی از کمبود‌ها وجود دارد، اما راه‌حل پایدار و اساسی همچنان در گرو سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، رفع محدودیت‌های بین‌المللی و مدیریت صحیح مصرف است».