چرخش دیپلماتیک اعراب خلیج‌فارس به‌سمت تهران

در حالی که انتظار می‌رفت پیمان ابراهیم به بستری برای همکاری‌های اقتصادی، امنیتی و حتی فرهنگی میان طرفین تبدیل شود، این حمله نشان داد که شکاف‌های بنیادین و بی‌اعتمادی عمیق همچنان پابرجاست. در چنین فضایی، نگاه منفی اعراب به اسرائیل نه تنها کمرنگ نشده بلکه تشدید شده است. به‌ویژه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، که همواره میان ملاحظات امنیتی و منافع اقتصادی در تعامل با تل‌آویو در نوسان بوده‌اند، اینک با جدیت بیشتری به سمت یافتن جایگزین‌های مطمئن‌تر از جمله تقویت مناسبات با تهران متمایل شده‌اند. این تغییر جهت، بیانگر آن است که اسرائیل با چنین اقداماتی نه تنها فرصت اعتمادسازی را از دست داده بلکه خود را در موقعیتی قرار داده که کشورهای عربی منطقه به دنبال بازتعریف اولویت‌های استراتژیک خود با محوریت ایران باشند. در ادامه این گزارش به آخرین خاورمیانه خواهیم پرداخت.

نزدیکی اعراب به ایران

همان‌طوری که اشاره کردیم بعد از حمله اسرائیل به قطر و بر جای گذاشتن هزینه‌های جانی و مالی روند نزدیکی اعراب خلیج فارس به تهران افزایش یافته است در این مورد جاسم محمد البدیوی، دبیرکل شورای همکاری اعراب خلیج فارس، در گفت‌وگو با شبکه اسکای‌نیوز عربی در پاسخ به پرسشی درباره ارزیابی روابط با ایران در شرایط کنونی، تأکید کرد که کشورهای عضو در تمایل خود به برقراری روابط طبیعی با تهران جدی هستند اما این امر نیازمند گام‌های ملموس از سوی ایران است. می‌خواهیم روابط با ایران بهبود یابد، اما این امر مستلزم تعهدات روشن به عدم مداخله و احترام به قوانین بین‌المللی است. ما به تضمین‌هایی نیاز داریم که هیچ‌گونه دخالتی در امور شیعیان، اقلیت‌ها، مقامات یا نهادهای کشورهای عضو شورا صورت نگیرد. ایران کشوری همسایه و مهم است و ما به گفت‌وگو باور داریم. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس طرف اقدامات ایالات متحده علیه ایران نیستند و ایرانیان نیز این را می‌دانند. وی در همین مورد ادامه داد: «ما تلاش می‌کنیم پیام خود را به همه رهبران ایران برسانیم. به گفت‌وگو باور داریم، همواره حسن نیت را فرض می‌کنیم و به دنبال یافتن زمینه‌های مشترک هستیم؛ چه با ایران و چه با دیگران. ما در شورای همکاری امیدواریم همسایگی شکوفا داشته باشیم. می‌خواهیم همه ملت‌ها از آنچه ما از آن بهره‌مند هستیم لذت ببرند. مردم در یمن، سودان، سوریه، عراق، لبنان و ایران شایسته زندگی شرافتمندانه هستند. ما آماده همکاری با همه، از جمله ایران، زمانی که آماده تعامل سازنده باشد، هستیم. این پیام ماست.» البدیوی در ادامه گفت‌وگو دیدگاه شورای همکاری خلیج فارس را درباره بحران‌های کنونی خاورمیانه تشریح و بر عزم کشورهای عضو برای تحقق صلح و ثبات منطقه‌ای تأکید کرد.

روند ابطال پیمان ابراهیم

اسرائیل که فکر می‌کرد با حربه‌هایی مانند پیمان ابراهیم می‌تواند به روند عادی‌سازی ادامه دهد اکنون شکست این سیاست را مشاهده می‌کند. در این مورد ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر هفته گذشته با تاکید بر فاصله اعراب منطقه از تل‌آویو گفت: «نشست‌هایی بین شورای همکاری خلیج فارس و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برگزار خواهد شد و یکی از پیام‌های اصلی که منتقل خواهد شد، درک جدید از تهدید اسرائیل پس از بمباران رهبران حماس در دوحه در منطقه و چگونگی رسیدگی به این درک جدید از تهدید توسط روابط ما با ایالات متحده است. دوحه اعتماد و اعتقاد مشترک زیادی به همکاری با ایالات متحده برای دستیابی به این هدف دارد.»

سخنگوی وزارت خارجه قطر در گفت‌وگو با مجله آمریکایی «نیوزویک» خاطرنشان کرد که در زمانی که رژیم صهیونیستی به دنبال گسترش عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه بود، «این حمله بی‌سابقه نه تنها جامعه قطر را تغییر داد، بلکه دیدگاه شورای همکاری خلیج فارس را نیز نسبت به تهدید اسرائیل تغییر داد.»

الانصاری تأکید کرد که حمله رژیم صهیونیستی به دوحه در ۹ سپتامبر «منطقه را برای همیشه تغییر داد. او تاکید کرد که قطر به «همسایگان خود و روابط با آنها اعتماد دارد و می‌داند که آنها گام‌هایی را که مناسب می‌دانند، برمی‌دارند.»