توسعه کشت زعفران مرهمی برای منابع آبی کشور

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی – با وجود آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم‌ و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای تجارت چمدانی و قاچاق این محصول  به آن سوی مرزها فراهم کرده است چراکه صادرات از طریق مبادی رسمی و غیرقانونی اختلاف معناداری دارد که همین امر موجب شده تا سالانه بخشی از زعفران تولیدی به آن سوی مرزها قاچاق شود.

بنابر آمارهای اعلامی ایران تولیدکننده و تامین کننده ۹۲ تا ۹۳ درصد زعفران دنیاست که رفع محدودیت و موانع پیش روی صادرات می تواند ارزآوری قابل توجهی برای کشور در برداشته باشد و از طرفی با افزایش راندمان در واحد سطح پتانسیل تولید ۲ تا ۳ برابر رقم فعلی وجود دارد که در صورت رفع مشکلات صادراتی و بازاریابی می توان درآمدهای صادراتی را افزایش داد. این درحالی است که در شرایط کنونی قاچاق زعفران به آن سوی مرزها تهدید جدی برای زعفران ایرانی و بزرگترین تولیدکننده این محصول محسوب می شود.

با توجه به محدودیت منابع آبی و شرایط خشکسالی، توسعه کشت زعفران سازگار با بحران آبی کشور است که در این راستا بسیاری از کارشناسان توصیه کردند که با اجرای مصوبه الگوی کشت، کشت زعفران جایگزین کشت محصولات آب بر شود.

غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی گفت: برخلاف تصور گذشته که کشت زعفران تنها در نقاط خاصی امکان‌پذیر بود، امروز در بسیاری از استان‌ها زعفران کشت می‌شود و توسعه آن در حال انجام است.

وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: زعفران به‌عنوان یک محصول کم‌آب‌بر و ارزآور به‌ویژه در مناطقی که با بحران شدید آب مواجه هستند، در الگوی کشت مورد تأکید قرار گرفته است.

نوری قزلجه بیان اینکه کشت زعفران در کشور به بیش از ۱۲۰ هزار هکتار رسیده است، گفت: این محصول جایگزین مناسبی برای کشت محصولات پرآب بر در بسیاری از نقاط کشور است.

وزیرجهاد کشاورزی گفت: این محصول استراتژیک با کمترین نیاز آبی، بیشترین ارزش افزوده را در بخش کشاورزی ایجاد می‌کند و نقشی بی‌بدیل در معیشت پایدار روستاییان و ارزآوری برای کشور ایفا می‌کند.

بسیاری از کارشناسان اذعان می کنند که پتانسیل تولید بیش از هزارتن زعفران در کشور وجود دارد که توسعه آن مستلزم رفع محدودیت های صادراتی است.

کشت زعفران سازگار  با شرایط کم آبی کشور 

محمدرضا اردیخانی عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران گفت: بنابر آمار اعلامی وزارت جهاد سطح زیرکشت زعفران ۱۲۷ هزارهکتار است که بدلیل سازگاری کشت زعفران با کشور ما، امکان رشد و توسعه آن وجود دارد.

به گفته وی، علی رغم شرایط خشکسالی پیش بینی می شود که تولید زعفران نسبت به سال قبل ۱۰ تا ۲۰ درصد بالاتر است که با استمرار این روند و افزایش سطح زیرکشت، تولید این محصول افزایش می یابد.

اردیخانی ادامه داد: طی روزهای اخیر وزیر جهاد مزرعه زعفرانی درهمدان افتتاح کردند که این امر بیانگر توسعه کشت زعفران است، درحالیکه سنوات گذشته زعفران تنها مربوط به قائنات بود که خوشبختانه اکنون کشت این محصول حتی در اطراف تهران توسعه پیدا کرده است.

عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران با بیان اینکه کشت زعفران سازگار با اقلیم کشورماست، افزود: با توجه به محدودیت منابع آبی، توسعه کشت زعفران باید جایگزین محصولات آب بر شود، هرچند تنها نباید به کشت زعفران بسنده کرد و باید دید کشورهای صادراتی خواهان چه زعفرانی هستند.

به گفته وی، تجار خارجی تنها خواستار زعفران عاری از سم هستند، چنانچه زعفران دارای سموم و مشکل دار صادر شود، اعتبار زعفرانی ایرانی خدشه دار می شود، کمااینکه بدلیل صادرات زعفران مشکل دار به چین، دولت چین قوانین سخت گیرانه اعمال کرده است که براین اساس سخت گیری هایی در مبدا باید انجام شود، از این رو یک سری استانداردها باید در مبدا انجام شود چراکه در شرایط کنونی تحریم نباید بازار چین را از دست بدهیم.

این مقام مسئول با اشاره به علل قاچاق زعفران بیان کرد: از سال ۹۰ به بعد بدلیل شرایط تحریم، صادرکنندگان راهکارهایی برای صادرات اتخاذ می کنند که با تهاتر کالا برای صادرات باید تسهیل کرد، اما متاسفانه برخی خودتحریمی ها مشکلاتی ایجاد می کند، درحالیکه اگر در مقابل صادرات، واردات کالاهای مورد نیاز انجام شود دیگر صادرکننده گرفتار مشکل نقل و انتقال ارز نیستند که عدم رسیدگی این موضوع از سوی بانک مرکزی جای تعجب است.

وی با بیان اینکه انحصار تولید زعفران در اختیار ایران است، افزود: در سنوات گذشته سابقه صادرات قانونی ۳۲۰ تن زعفران داشتیم که به سهولت قابل تکرار است که درصورت تحقق این میزان صادرات ۴۲۰ میلیون دلار ارزآوری خواهد داشت، چنانچه مشکلات تهاتر کالا رفع شود، ارزآوری آن به سرعت به چرخه اقتصاد باز می گردد.

اردیخانی ادامه داد: بنابر آمار گمرک در ۵ ماهه امسال ۷۷ درصد رشد صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل داشتیم، اما با توجه به مشکلات اخیر بازار چین پیش بینی می شود که روند صادرات طی ماه های آتی تا حدودی کند شود، اما قطعا در ماه های پایانی سال جبران می شود.

انحصار تولید زعفران در اختیار ایران است

غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران گفت:براساس آمار اعلامی وزارت جهاد سطح زیرکشت زعفران ۱۲۳ تا ۱۳۰ هزارهکتار است که متوسط تولید در هکتار ۲‌‌.۷ تا ۳ کیلو در هکتار است، درحالیکه سنوات قبل معدل برداشت ۶ کیلو بوده است. هرچند رکورد ۳۰ تا ۴۰ کیلو در هکتار داریم‌.

به گفته وی، اگر معدل برداشت به ۱۰ کیلو در هکتار برسد، از هدررفت آب و نیروی انسانی جلوگیری می شود که دستیابی به این میزان نیاز به بودجه و مروج دارد.

میری ادامه داد: بنابر آمار اعلامی از سطح زیرکشت ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزارهکتار و متوسط برداشت، تولید زعفران ۳۹۰ تن باید باشد، درحالیکه آمار اعلامی تولید کمتر از این رقم است.

نایب رئیس شورای ملی زعفران با بیان اینکه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شود، افزود: بنابر آمار بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می شود و با توسعه سطح زیرکشت و تولید زعفران مشروط بر رفع موانع، مشکلی در صادرات نداریم. گفتنی است ۱۰ تا ۱۵ درصد زعفران تولیدی در داخل مصرف و مابقی صادر می شود.

به گفته وی، اگر موانع سد راه صادرات برداشته شود، طی یک برنامه مدون امکان صادرات هزارتن زعفران به بازارهای هدف وجود دارد که براین اساس ۱ تا ۱.۵ میلیارد دلار ارزآوری خواهیم داشت.

میری با بیان اینکه ۷۰ درصد زعفران از مبادی قانونی و مابقی قاچاق صادر می شود، افزود: اگر موانع سدراه صادرات برداشته شود، ۳۰ درصد زعفرانی که قاچاق می شود و بعضا زعفران بی کیفیت قاچاق می شود، می توان این امر را مدیریت و جلوگیری کرد تا جایگاه زعفران ایرانی در بازارهای جهانی خدشه دار نشود.

نایب رئیس شورای ملی زعفران با اشاره به تاثیر افزایش ۵۰ درصدی تعرفه گمرکی بر قاچاق بیان کرد: برآوردها حاکی از آن است که با افزایش تعرفه گمرکی، میزان قاچاق از ماهانه ۱۰ تن فراتر رفته است.

وی با بیان اینکه مدیریت انحصار زعفران در اختیار ماست، گفت: صادرکنندگان مشکل بازگشت ارز به سامانه نیما روبرو هستند که این امر مسیر بازدارنده برای صادرات قانونی زعفران است. حال امیدواریم تعرفه گمرکی کاهش یابد و موانع صادرات مرتفع شود به طوریکه به صادرکننده اجازه دهند به جای بازگشت ارز، واردات کالاهای مورد نیاز را انجام دهند تا علاوه بر جلوگیری از قاچاق به اقتصاد کشور  کمک شود.

پتانسیل تولید هزارتن زعفران از مزارع فعلی وجود دارد که با آموزش صحیح به کشاورزان، از بیش از ۱۲۰ هزارهکتار مزارع زعفران بیش از هزارتن زعفران تولید خواهد شد، درحالیکه اکنون یک سوم این میزان تولید داریم که دستیابی به این امر مستلزم آموزش صحیح کشاورزان و جوان سازی مزارع است.