طرح صلح ترامپ برای غزه؛ مختصات، اهداف و چالش‌ها

به گزارش همشهری آنلاین، پگاه سادات طباطبایی، کارشناس روابط بین الملل: براساس طرح مزبور، اگر دو طرف آن را بپذیرند، جنگ به سرعت پایان خواهد یافت و نیروهای اسرائیلی به خط توافق‌شده عقب‌نشینی خواهند کرد و در این مدت تمام عملیات جنگی به حالت تعلیق درخواهد آمد و خطوط نبرد تا زمانی ‌که شرایط عقب‌نشینی کامل به صورت مرحله‌ای انجام شود، ثابت می‌ماند. تمامی اسرای اسرائیل اعم از زنده و جان‌باخته طی 72 ساعت بازگردانده خواهند شد، از طرفی اسرائیل نیز پس از آزادی کامل گروگان‌ها، 250 زندانی فلسطینی با حکم حبس ابد و 1700 فلسطینی بازداشت‌شده پس از عملیات هفتم اکتبر را آزاد می‌کند و تبادل اجساد اسرای دو طرف نیز انجام خواهد شد.

در این طرح ، غزه به منطقه عاری از افراط‌گرایی و تروریسم تبدیل خواهد شد و بازسازی آن برای رفاه مردم آغاز می‌شود . حماس خلع سلاح می‌شود و آن دسته از اعضای حماس که به دنبال همزیستی مسالمت‌آمیز هستند، مشمول عفو قرار می‌گیرند و اگر بخواهند غزه را ترک کنند، می‌توانند به کشورهای پذیرنده بروند. به محض پذیرش این توافق ، کمک‌های بشردوستانه به غزه، از طریق سازمان ملل و آژانس‌های آن انجام خواهد شد و از طرفی حماس و سایر گروه‌ها باید موافقت کنند که هیچ نقشی در اداره غزه نداشته باشند و تمام زیرساخت‌های نظامی آن‌ها از جمله تونل‌ها تخریب خواهند شد. غزه زیر نظر یک کمیته موقت متشکل از تکنوکرات‌ها غیرسیاسی فلسطینی، کارشناسان بین‌المللی و تحت نظارت و سرپرستی یک نهاد انتقالی بین‌المللی جدید به‌نام «شورای صلح» و با عضویت افرادی همچون تونی بلر، نخست‌وزیر اسبق انگلیس و به ریاست دونالد ترامپ خواهد بود، این نهاد تعیین چارچوب تأمین مالی بازسازی غزه را تا زمان ارائه برنامه اصلاحی تشکیلات خودگردان بر عهده خواهد داشت و از طرفی این نهاد خواستار ایجاد یک حکومت مدرن و مؤثر برای ساکنان غزه و برای جذب سرمایه‌گذاری می‌باشد.

تبدیل غزه به یک منطقه اقتصادی ویژه با تعرفه‌های گمرکی، داشتن اقتصادی شکوفا و تسهیل سرمایه‌گذاری در آن و از طرفی ایجاد نیروی ثبات بین‌المللی موقت برای آموزش نیروهای پلیس فلسطینی و با مشارکت مصر و اردن و همکاری با رژیم صهیونیستی برای تأمین امنیت مناطق مرزی، عدم اشغال یا الحاق غزه از سوی اسرائیل و عقب‌نشینی آن طبق معیارها و زمان‌بندی مرتبط با خلع سلاح و باقی ماندن نیروهای رژیم صهیونیستی در منطقه امن غزه تا پاک شدن آن از هرگونه تهدید تروریستی و امکان تشکیل دولت فلسطینی با پیشرفت بازسازی غزه و اجرای صادقانه برنامه اصلاحات تشکیلات خودگردان فلسطین ، در صورت تأخیر یا رد این پیشنهاد از سوی حماس عملیات امدادرسانی و اقدام نظامی اسرائیل ادامه خواهد یافت .

در حال حاضر حماس با ارسال بیانیه‌ای موافقت خود را با طرح صلح ترامپ اعلام کرده، اما آینده نوار غزه و حقوق مسلم مردم فلسطین را منوط به یک موضع ملی جامع و مبتنی بر قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی کرده که خود حماس هم در آن حضور داشته باشد.

اما مهم‌ترین چیزی که درباره موارد ذکر شده در طرح ترامپ باید مورد توجه قرار داد ، ابهاماتی است که در این طرح وجود دارد، به‌طوری که در آن هیچ برنامه و راهکار مشخصی برای آزادی اسرا ارائه نمی‌دهد. از طرفی قرار است نزدیک به 2000 تن از فلسطینی‌ها آزاد شوند اما سرنوشت سایر زندانیان فلسطینی نامشخص است. مطابق این طرح قرار است، غزه توسط یک کمیته موقت متشکل از تکنوکرات‌های غیرسیاسی فلسطین اداره شود، اما هویت این افراد مشخص نیست. هیچ اشاره‌ای به نحوه اصلاح تشکیلات خودگردان و مواردی که قرار است از سوی این نهاد، اصلاح شود، نشده است. اگرچه در این طرح به ساکنان غزه اجاز داده‌ شده تا در این شهر بمانند، اما سرنوشت آن‌ها به‌ویژه آینده سیاسی آن‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. همچنین نیروهای پلیس فلسطینی که قرار است توسط آمریکا و شرکایش حمایت و آموزش ببینند و از جانب مصر و اسرائیل حمایت شوند، ماهیت آن‌ها مشخص نیست و از طرفی مشخص هم نیست که وابسته به چه گروه‌هایی هستند. در این طرح اگرچه بر عقب‌نشینی نیروهای رژیم صهیونیستی از غزه تأکیده شده، اما به مناطقی که قرار است از آن عقب‌نشینی کنند اشاره‌ای نشده و زمان‌بندی مشخصی نیز برای آن اعلام نشده است.

اهداف ترامپ از ارائه طرح صلح

مهم‌ترین اهداف ترامپ از ارائه این طرح عبارتست از: خلع سلاح حماس و از بین بردن کامل توانایی نظامی آن، تغییر نگرش و بیرون راندن اعضای آن اعم از سیاسی و نظامی از غزه با هدف نابودی این گروه و از طرفی از بین بردن ایدئولوژی آن و سایر گروه‌های مقاومت فلسطینی به منظور تضمین امنیت رژیم صهیونیستی . به دنبال اشغال غزه از سوی رژیم صهیونیستی و اقدامات خشونت‌طلبانه این رژیم علیه مردم غزه، شاهد انزجار افکار عمومی جهانی از اسرائیل و به رسمیت شناختن دولت فلسطینی از سوی تعداد زیادی از کشورهای جهان هستیم؛ ادبیات تلطف‌آمیز ترامپ نسبت به مردم غزه، مبنی بر ماندن در این منطقه و فرصت ساختن آینده‌ای بهتر و بازسازی آن جا به نفع آن‌ها، علی‌رغم تأکید وی در گذشته برای خروج آن‌ها از این منطقه ، نشان‌دهنده تلاش ترامپ برای تعدیل دیدگاه افکار عمومی جهانی نسبت به اسرائیل و جلوگیری از به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی از سوی بسیاری از کشورهای جهانی می‌باشد.

پی‌گیری پروژه‌های اقتصادی کلان در غزه، سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ تجاری و مشارکت احتمالی افرادی همچون ویتکاف و کوشنر در این مورد . همان‌طور که اشاره شد، یکی از مهم‌‎ترین اهداف ترامپ از ارائه این طرح، خلع سلاح و تلاش برای از بین بردن گروه‌های مقاومت فلسطینی است؛ از آنجا که گروه‌های مقاومت منطقه مورد حمایت ایران قرار دارند و واشنگتن به دنبال آن است که با تضعیف و خلع سلاح گروه‌های مقاومت به مقابله با نفوذ و قدرت منطقه‌ای ایران بپردازد، در اینجا اگر بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اسلامی و عربی با این طرح به ‌ طور کامل موافقت کنند و ایران مخالف یا بی‌طرف باشد، ممکن است یک اجماع جهانی علیه آن ایجاد شود، به خصوص که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران، این امر می‌تواند زمینه را ب رای حمله مجدد احتمالی اسرائیل و آمریکا به ایران ایجاد کند ، به عبارتی دیگر ترامپ با ارائه این طرح و همراه کردن بسیاری از کشورها از جمله کشورهای بزرگ اسلامی و عربی، به دنبال آن است تا ایران را به عنوان کشوری که مخالف صلح است، مطرح سازد و هرگونه اقدام احتمالی نظامی علیه آن را مشروع جلوه دهد.

همچنین اشتیاق ترامپ برای دستیابی به جایزه صلح نوبل نیز یکی دیگر از اهداف وی برای ارائه طرح یادشده می‌باشد، ترامپ با ادعای به پایان رساندن جنگ‌ها و اعلام طرح صلح غزه، به دنبال این بوده تا نشان دهد، شایستگی دریافت جایزه صلح نوبل را دارد.

چالش‌های پیش‌ روی طرح ترامپ

طرح 20 ماده‌ای صلح ترامپ با چالش‌ها ی ی نیز مواجه است، یکی از چالش‌های مهمی که این طرح با آن مواجه است، مخالفت راست‌گرایان افراطی در اسرائیل (سرزمین‌های اشغالی)، به‌ویژه افرادی همچون ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی و بتسالل اسموتریچ، وزیر دارایی رژیم صهیونیستی می‌باشد، خروج احتمالی آن‌ها از کابینه نتانیاهو و تهدید بقای سیاسی وی، می‌تواند این طرح را تحت تأثیر قرار دهد و به‌مثابه مانعی مهم برای آن باشد.

عضویت شخصیتی جنجالی همچون تونی بلر در شورای صلح و نگرش منفی فلسطینی‌ها و بخشی از اعراب به وی به دلیل همراهی و هم‌صدایی وی با جرج دابلیو بوش در حمله به عراق و انجام نشدن اقدامی ملموس از سوی وی به عنوان نماینده چهارگانه (کوارتت) در خاورمیانه و مخالفت شدید چهره‌هایی مانند حسام بدران، عضو دفتر سیاسی حماس و مصطفی برغوثی، دبیرکل ابتکار ملی فلسطین با ایفای نقش بلر در مسئله نوار غزه.

همچنین مبهم بودن آینده سیاسی ف لسطینی‌ها، عدم تعهد صریح به تشکیل دولت فلسطینی و از طرفی تأکید جنبش حماس برای تحقق حقوق اصلی فلسطینی‌ها که همان سرنوشت سیاسی آن‌ها می‌باشد و عقب‌نشینی دشمن صهیونیستی از نوار غزه و از سوی دیگر احتمال نقض آتش‌بس از سوی اسرائیل، مخالفت نتانیاهو و راست‌گرایان افراطی اسرائیل با ایجاد دولت فلسطینی و بی‌اعتمادی طرف‌های جنگ به یکدیگر، می‌تواند این طرح را با چالش‌های جدی روبه‌رو سازد ، اما مهم‌ترین عاملی که می‌تواند طرح صلح ترامپ را با چالش مواجه کند و مانع ایجاد صلح پایدار شود، مسئله خلع سلاح مقاومت است. اگر چه حماس در بیانیه‌اش حرفی از پذیرش خلع سلاح نزده، اما سیاست‌های اشغالگرایانه رژیم صهیونیستی از ابتدای تشکیل تا کنون ، باعث ایجاد مقاومت مسلحانه مردم فلسطین در برابر تجاوزگری‌های دشمن شده است و تا زمانی که در این منطقه اشغالگری حاکم باشد، مقاومت هم ادامه دارد، پس همین امر نه‌تنها طرح صلح ترامپ بلکه همه طرح‌های صلحی که در گذشته ایجاد شده را با چالش و شکست روبه‌رو کرده و از سوی دیگر باعث شدت یافتن مقاومت مسلحانه شده است .