شوک ترامپ با شکستن آتش‌بس؛ چرا واشنگتن احساس خیانت می‌کند؟

 رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، روز جمعه جنگ تجاری با پکن را از سر گرفت و به آتش‌بس شکننده میان دو اقتصاد بزرگ جهان پایان داد. او وعده داد که در واکنش به اقدام چین برای محدود کردن صادرات مواد معدنی حیاتی، به‌طور چشمگیری تعرفه‌ها را افزایش دهد.

بازگشت تعرفه‌ها

به گزارش «شایانیوز» و به نقل از اکوایران، ترامپ اعلام کرد که تعرفه‌های جدیدی به میزان ۱۰۰ درصد بر صادرات چین به ایالات متحده اعمال خواهد شد، و همچنین تا اول نوامبر (۹ روز پیش از پایان معافیت تعرفه‌ای فعلی)، کنترل‌های تازه‌ای بر صادرات هرگونه نرم‌افزار حیاتی وضع می‌شود. او همچنین تردیدهایی درباره دیدار برنامه‌ریزی‌شده خود با رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، که قرار بود سه هفته دیگر در کره‌جنوبی برگزار شود، مطرح کرد و در شبکه تروث سوشال نوشت: «به‌نظر می‌رسد دیگر دلیلی برای انجام آن وجود ندارد.» ترامپ بعدتر در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «من آن را لغو نکرده‌ام. احتمالاً برگزار خواهد شد.» پکن البته هرگز این دیدار را تأیید نکرده است.

به گزارش رویترز، اقدامات جدید تجاری ترامپ، واکنشی بود به تصمیم چین برای گسترش چشمگیر کنترل صادرات عناصر کمیاب زمین، موادی که بخش عمده بازار جهانی آن در اختیار چین است و برای صنایع فناوری حیاتی به‌شمار می‌روند. ترامپ درباره اقدام چین گفت: «این کار شوکه‌کننده بود. به‌نظرم بسیار، بسیار بد بود.»

این تحولات، بزرگ‌ترین شکاف در روابط پکن و واشنگتن طی شش ماه گذشته میان بزرگ‌ترین کارخانه جهان و بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آن را رقم زد. بسیاری تردید دارند که آرامش اقتصادی شکننده‌ای که در تابستان شکل گرفته بود، دوام بیاورد.

ترامپ که بارها از تعرفه‌ها علیه دوستان و دشمنان آمریکا استفاده کرده، به‌سرعت واکنشی تند نشان داد. این تصمیم می‌تواند جنگ تجاری میان واشنگتن و پکن را دوباره شعله‌ور کند، جنگی که در اوایل سال جاری میلادی پس از ماه‌ها دیپلماسی دشوار متوقف شده بود. کارشناسان می‌گویند محدودیت بر صادرات نرم‌افزارهای آمریکایی به چین می‌تواند ضربه سنگینی به صنعت فناوری چین وارد کند، از جمله به حوزه‌های هوش مصنوعی.

ترامپ همچنین تهدید کرد که کنترل‌های صادراتی بر هواپیما و قطعات آن نیز اعمال خواهد کرد و یک منبع مطلع گفت که دولت در حال بررسی اهداف احتمالی دیگر است. پکن مدت‌هاست از واشنگتن خواسته تا از سیاست‌های تجاری یک‌جانبه‌ای که تجارت جهانی را تضعیف می‌کند، دست بردارد.

پایان آتش‌بس و سقوط بازارها 

تهدیدهای تجاری ترامپ، که از طریق پست‌های شبکه‌های اجتماعی و گفت‌وگو با خبرنگاران مطرح شد، باعث سقوط بازارها و تیره‌تر شدن روابط دو اقتصاد بزرگ جهان شد. چین بیش از ۹۰ درصد عناصر کمیاب و آهن‌رباهای حاصل از آن را تولید می‌کند. این مواد برای ساخت خودروهای برقی، موتورهای هواپیما و رادارهای نظامی ضروری‌اند.

حملات ناگهانی ترامپ باعث شد شاخص S&P 500 بیش از ۲ درصد سقوط کند، در واقع بزرگ‌ترین کاهش یک‌روزه از ماه آوریل و زمانی که موجی از اعلام تعرفه‌ها از سوی ترامپ موجب بی‌ثباتی بازار شده بود. سرمایه‌گذاران به طلا و اوراق خزانه‌داری آمریکا پناه بردند و دلار آمریکا در برابر ارزهای خارجی تضعیف شد. سهام شرکت‌های فناوری نیز پس از اعلام جزئیات تعرفه‌ها و کنترل‌های صادراتی در معاملات پس از ساعت رسمی، افت کرد.

کریگ سینگلتون، کارشناس چین در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، گفت: «پست ترامپ می‌تواند آغاز پایان آتش‌بس تعرفه‌ای باشد.» او افزود: «واشنگتن اقدامات چین را نوعی خیانت تلقی کرده است، به نظر می‌رسد پکن بیش از حد به خود اعتماد دارد.»

ترامپ در نخستین پست روز جمعه خود گفت چین در حال ارسال نامه‌هایی به کشورهای مختلف است و اعلام کرده قصد دارد بر تمام مراحل تولید مرتبط با عناصر کمیاب، کنترل صادراتی اعمال کند. اشاره او به‌احتمال زیاد، به اسناد سیاستی رسمی پکن بود. ترامپ گفت کشورهایی با او تماس گرفته‌اند که از اقدامات پکن خشمگین‌اند و افزود که از این رفتار چین متعجب شده، زیرا روابط دو کشور در هفته‌های اخیر «بسیار خوب» بوده است.

محکومیت «دستور خصمانه» پکن

ترامپ با توصیف اقدامات چین به عنوان «یک دستور خصمانه» گفت که مجبور شده است پاسخ دهد. او افزود: «برای هر عنصری که آن‌ها انحصارش را در دست دارند، ما دو مورد در اختیار داریم».سخنگوی دفتر نماینده تجاری ایالات متحده از اظهار نظر درباره اقدامات متقابلی که ترامپ در نظر دارد خودداری کرد، و سخنگوی وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز به درخواست برای توضیح پاسخی نداد. این دو نهاد رهبری مذاکرات تجاری با پکن را برعهده دارند.

در روزهای اخیر، تنش‌های اقتصادی میان دو کشور رو به افزایش بوده است. روز پنجشنبه، دولت ترامپ پیشنهاد داد که پرواز هواپیماهای چینی در مسیرهای عبوری از روسیه به مقصد یا از مبدأ ایالات متحده ممنوع شود. روز جمعه نیز کمیسیون فدرال ارتباطات آمریکا (FCC) اعلام کرد که وب‌سایت‌های عمده خرده‌فروشی آنلاین در آمریکا میلیون‌ها آگهی مربوط به تجهیزات الکترونیکی ممنوعه ساخت چین را حذف کرده‌اند.

اقدام روز پنجشنبه چین شامل افزودن پنج عنصر جدید و ده‌ها فناوری پالایش عناصر کمیاب به فهرست کنترل صادراتش بود. همچنین مقرر شد که تولیدکنندگان خارجی عناصر کمیاب که از مواد اولیه چینی استفاده می‌کنند، باید با مقررات چین هم‌سو شوند.

تحلیلگران می‌گویند اکنون اهمیت دستیابی به نتیجه مثبت از نشست احتمالی ترامپ و شی، اگر هنوز برگزار شود، افزایش یافته است. این نشست قرار است در حاشیه اجلاس همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) که از ۳۱ اکتبر در کره‌جنوبی آغاز می‌شود، برگزار شود.

اسکات کندی، کارشناس تجارت و اقتصاد چین در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن گفت: «اوضاع قرار است جالب شود. هر دو طرف امیدوارند که افزایش فشار، طرف مقابل را وادار به امتیازدهی پیش از نشست APEC کند. یا اینکه حالا هر دو با تصور این که دستیابی به توافق در APEC غیرممکن است در حال تشدید تنش‌ها هستند و در حال کسب اهرم فشار برای دور بعدی این نبردند.»