بحران قیمت‌گذاری دستوری | بورس انرژی کلید حل ناترازی و قاچاق در بازار انرژی ایران

به گزارش همشهری آنلاین، این نشست که با حضور مدیرعامل بورس انرژی، مدیران وزارت نفت، وزارت اقتصاد و سازمان بورس برگزار شد، بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های بورس برای ایجاد شفافیت و جذب نقدینگی تأکید شد.

مدیرعامل بورس انرژی، اعلام کرد که تنها ۵ تا ۶ درصد فرآورده‌های نفتی کشور در این بورس معامله می‌شود، در حالی که زیرساخت‌های لازم برای عرضه نفت خام در قراردادهای IPC و فرآورده‌هایی مانند بنزین سوپر فراهم است.

محمد نظیفی، با اشاره به ظرفیت‌های موجود، گفت: عمق بازار انرژی کشور هنوز در سطح مطلوبی قرار ندارد. در حال حاضر تنها ۵ تا ۶ درصد از فرآورده‌های نفتی کشور در بورس انرژی ایران معامله می‌شود، در حالی‌که تعمیق این بازار منافع چشمگیری برای عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان به همراه دارد.

او افزود: ظرفیت‌های قانونی در برنامه هفتم توسعه و قانون رفع موانع تولید، امکان انتقال یارانه انرژی به انتهای زنجیره مصرف از طریق بورس انرژی را فراهم می‌کند که می‌تواند ضمن تسویه بدهی شرکت‌های نفتی، منافع اقتصادی قابل توجهی ایجاد کند.

نظیفی درباره قراردادهای نفتی (IPC) تصریح کرد: امکان عرضه نفت خام و منابع مالی مربوط به این قراردادها از طریق تابلو بورس انرژی وجود دارد. در این شیوه، پالایشگاه‌ها به عنوان خریدار مستقیم حضور می‌یابند و دولت از تحویل اجباری به شرکت ملی پالایش و پخش بی‌نیاز می‌شود. این اقدام علاوه بر کاهش بدهی‌های دولت، مشکل سرمایه در گردش شرکت‌های نفتی را برطرف کرده و زمینه توسعه طرح‌ها را فراهم می‌کند.

قیمت گذاری دستوری

مرتضی زمانیان، معاون سیاست‌گذاری و راهبردی اقتصادی وزارت اقتصاد، نیز صراحتاً انگشت اتهام را به سمت سیاست‌های قیمت‌گذاری نشانه رفت و گفت: مشکل اصلی اقتصاد ایران، قیمت‌گذاری دستوری است. برخی تصور می‌کنند بازار انرژی در اختیار دولت است، اما در عمل هیچ کنترلی واقعی وجود ندارد و نتیجه این وضعیت، سیاسی شدن شدید بازار انرژی شده است.

حمید یاری، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، نیز وضعیت صورت‌های مالی پالایشگاه‌ها را نگران‌کننده خواند و گفت: دستکاری در قیمت‌های شرکت‌های پالایشی مشکلات را از سطح جامعه به سطح شرکت‌ها و ناشران منتقل کرده است و وقتی صورت‌های مالی پالایشگاه‌ها را بررسی می‌کنیم، مشخص می‌شود که ادامه این روش دیگر قابل قبول نیست. اگر قرار است ناترازی‌های انرژی کشور حل شود و از شوک درمانی اجتناب کنیم، راهکار واقعی بورس انرژی است که می‌تواند قیمت‌های واقعی را تعیین کرده و نیاز مصرف‌کننده را پاسخ دهد.

نعمت‌اله نجفی، عضو هیأت‌مدیره شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، نیز بورس را ابزار مقابله با قاچاق دانست و تاکید کرد: در حال حاضر بخشی از نفت سفید به‌صورت قاچاق وارد بازار می‌شود و با گازوییل ترکیب شده که موجب افت کیفیت سوخت می شود. اگر خرید و فروش نفت سفید از مسیر بورس انرژی انجام شود، می‌توان بخش قابل توجهی از قاچاق را مهار کرد.

مدیریت مصرف از طریق بازار سرمایه

علی اصغر رجبی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران، با اشاره به اینکه بیش از ۷۲ درصد انرژی کشور از گاز تأمین می‌شود، گفت : بورس انرژی بهترین و اجرایی‌ترین مسیر تأمین مالی در بخش انرژی است. در هفته گذشته هر یک مترمکعب گازی را که در بخش خانگی صرفه‌جویی شد، به ارزش ۱۷ هزار تومان در قالب گواهی صرفه‌جویی در بورس انرژی فروخته شد. این اقدام نشان داد سازوکار بازار سرمایه می‌تواند به‌طور مستقیم در مدیریت بهینه مصرف و تأمین مالی پروژه‌های انرژی نقش‌آفرینی کند.