رخ‌نمایی هلال ماه جدید و مقارنه عطارد و مریخ/ بارش شهابی جباری کم‌فروغ

باشگاه خبرنگاران جوان؛ منصوره شوشتری* – سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم در مورد رویدادهای نجومی هفته پیش‌رو گفت: مقارنه مریخ و عطارد شامگاه دوشنبه (۲۸ مهر) و رویت هلال ماه جدید قمری یعنی ماه جمادی الاول شامگاه چهارشنبه (۳۰ مهر) دو پدیده نجومی آسمان شب است؛ البته بارش شهابی جباری هم به اوج می‌رسد که چندان پر فروغ نیست.

کاظم کوکرم در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در توضیح دقیق‌تر این پدیده‌ها گفت: شامگاه امشب (دوشنبه بیست و هشتم مهر) شاهد مقارنه دو سیاره مریخ و عطارد هستیم. بلافاصله پس از غروب خورشید این دو سیاره در سرخی آسمان مغرب کنار هم دیده می‌شوند. اما به علت ارتفاع کمی که از افق دارند و اینکه پس از غروب خورشید افق مغرب هنوز روشن است‌، تشخیص آنها برای افراد عادی دشوار خواهد بود و رصد این مقارنه نیاز به تلسکوپ دارد؛ اما به طور کلی به مقارنه مریخ و عطارد می‌توانیم به عنوان رویداد نجومی دوشنبه پس از غروب خورشید اشاره کنیم.

نمای شبیه‌سازی‌شده از مقارنه مریخ و عطارد در شامگاه دوشنبه ۲۸ مهر در تهران، رو به جهت مغرب

سه‌شنبه؛ بارش شهابی جباری ولی بی‌فروغ

وی افزود: رویداد بعدی سه‌شنبه (بیست و نهم مهر) و به اوج رسیدن بارش شهابی جباری است که این روزها در فضای مجازی در مورد آن فراوان صحبت می‌شود و به اشتباه این تصور را برای مردم ایجاد می‌کنند که این بارش شهابی، با تعداد بالایی از سختی‌ها در آسمان مشاهده‌پذیر است که البته اینطور نیست. یکی از علل مهم پرفروغ نبودن بارش شهابی جباری در سال‌های اخیر به خود عامل مولد بارش شهابی جباری برمی‌گردد که دنباله‌دار معروف هالی است. این دنباله‌دار خرین بار جدود ۴۰ سال پیش از نزدیکی زمین عبور کرد و ذرات به‌جامانده از آن که این بارش شهابی را می‌سازد الان در وضعیتی پراکنده و کم‌تراکم در فضا قرار دارند و نمی‌توانند بارش شهابی پرفروغی را موجب شوند. بنابراین اگر سه‌شنبه شب و هنگام به اوج رسیدن بارش شهابی جباری رو به آسمان نگاه کنیم، شاید در یک ساعت بیشتر از مثلاً ۷ تا ۱۰ تا شهاب واقعا نتوانیم ببینیم. البته در مطلوب‌ترین شرایط رصدی برای دیدن بارش‌های شهابی نیز پیش‌بینی سازمان بین‌المللی شهاب (IMO) این است که تعداد شهاب‌های امسال بارش شهابی جباری به حداکثر ۲۰ شهاب در ساعت برسد (شاخص ZHR)؛ به شرطی که کانون بارش در بالای سر ما باشد و آسمان بدون غبار و ابر و آلودگی نوری باشد. 

کوکرم در مورد بهترین بارش‌های شهابی در سال جاری هم گفت که امسال با توجه به وضعیت ماه فقط بارش شهابی جوزایی که ۲۲ و ۲۳ آذر به اوج می‌رسد شرایط مطلوبی برای فراخواندن عموم مردم به تماشای شهاب‌ها دارد. اوج بارش شهابی اسدی در اواخر آبان نیز چندان قابل توجه نیست و اوج بارش شهابی ربعی در نیمه دی ماه نیز همزمان با شب‌های نزدیک به ماه کامل در آسمان شب رخ می‌دهد.

دنباله‌دار لمون به زمین نزدیک‌تر می‌شود

این منجم آماتور در مورد رویداد بعدی نجومی این هفته گفت: همانطور که هفته پیش نیز اشاره کردیم دنباله‌دار لمون یا (Lemmon) C/2025 A6  سه‌شنبه ۲۹ مهر به اوج درخشش نزدیک می‌شود و در نزدیک‌ترین فاصله از زمین قرار می‌گیرد. دنباله‌دار لمون از دوشنبه این هفته تا هفدهم آبان که دنباله‌دار به نزدیک‌ترین فاصله مداری از خورشید می‌رسد، در شرایط مطلوبی برای رصد قرار دارد ولی هفته جاری زمان بهتری است؛ زیرا هفته آینده با شروع ماه قمری جمادی‌الاول، نور ماه قدری مزاحم رصد دنباله‌دار لمون است‌. بنابراین آخر این هفته شاید بهترین زبان برای دیدن دنباله‌دار لمون است و الان هم در شرایطی است که هنوز با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست اما با هر ابزار اپتیکی کوچکی دیده می‌شود.

تصاویری که جمعه (۲۵ مهر) از دنباله‌دار لمون گرفته شده است

چهارشنبه؛ امکان رویت هلال ماه نو جمادی‌الاول

کوکرم ادامه داد: رویداد بعدی در مورد رویت هلال ماه جمادی الاول هست که شامگاه چهارشنبه سی‌ام مهر برای رصد آن می‌توان اقدام کرد. این هلال، در لحظه غروب خورشید در ارتفاع پایینی قرار دارد و خیلی نزدیک به افق دیده می‌شود. بنابراین دیدنش چالش برانگیز است، زیرا گرچه اختلاف سمت زیادی با خورشید در لحظه غروب خورشید دارد؛ ارتفاع کم آن از افق باعث می‌شود در غبار افق رصد هلال دشوار باشد. با وجود این، پیش‌بینی شورای تقویم این بوده که این هلال ماه دیده می‌شود و ما هم خیلی خوش‌بینیم که هلال در شامگاه بیست و نهم ربیع الثانی دیده شود. پس در واقع به احتمال زیاد، ماه فعلی قمری یعنی ماه ربیع الثانی ۲۹ روزه خواهد شد و روز پنجشنبه (اول آبان ۱۴۰۴) روز اول ماه جمادی الاول اعلام خواهد شد.

نمای شبیه‌سازی‌شده از مقارنه هلال ماه با مریخ و عطارد در شامگاه پنجشنبه یکم آبان ۱۴۰۴

* کارشناس علم و فرهنگ