انقلاب صنعتی چهارم؛ ضرورتی استراتژیک برای حفظ جایگاه ایران در جهان آینده

باشگاه خبرنگاران جوان؛ پریزاد اقبالی ـ علی زوهشکیانی، متخصص مدیریت نوآوری و فناوری، با اشاره به اهمیت و ضرورت توجه به انقلاب صنعتی چهارم، تأکید کرد: انقلاب‌های صنعتی در طول تاریخ، جهان را بار‌ها دگرگون کرده‌اند و هر بار شکاف میان کشور‌های پیشرفته و کشور‌های در حال توسعه افزایش یافته است. اگر امروز در این مسیر عقب بمانیم، فاصله ما با جهان توسعه‌یافته به شکلی بی‌سابقه افزایش خواهد یافت.

زوهشکیانی با مرور تاریخی تحولات صنعتی گفت: پیش از وقوع انقلاب صنعتی اول، فاصله میان متوسط درآمد فقیرترین و ثروتمندترین کشور‌ها حدود چهار برابر بود. امروز این اختلاف در جهان به بیش از ۷۰۰ برابر رسیده و در منطقه خاورمیانه نیز اختلاف میان درآمد سرانه یک شهروند قطری با یک شهروند یمنی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ برابر است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر کشور‌ها نسبت به تحولات انقلاب صنعتی چهارم بی‌تفاوت بمانند، این شکاف ممکن است در پایان این دوران به چند هزار برابر افزایش یابد.

او در توضیح روند تاریخی این تحولات افزود: انقلاب صنعتی اول حدود سال ۱۷۶۰ میلادی با اختراع ماشین بخار در انگلستان آغاز شد. حدود یک قرن بعد، انقلاب صنعتی دوم با محوریت برق و تولید انبوه در ایالات متحده آمریکا شکل گرفت. سپس در دهه ۱۹۶۰ میلادی، انقلاب صنعتی سوم با ظهور فناوری‌های دیجیتال و رایانه رقم خورد. اما از حدود یک دهه پیش، بشر وارد مرحله‌ای جدید شده است؛ مرحله‌ای که آن را انقلاب صنعتی چهارم می‌نامند.

زوهشکیانی با اشاره به ویژگی‌های متمایز انقلاب صنعتی چهارم خاطرنشان کرد: در این دوره، مرز میان فناوری‌های فیزیکی، دیجیتال و زیستی از بین رفته و ترکیب آنها با هوش مصنوعی، سرعت تحولات را به شکلی بی‌سابقه افزایش داده است. این انقلاب دیگر تنها مربوط به صنایع نیست، بلکه سبک زندگی، الگو‌های اشتغال، آموزش و حتی روابط اجتماعی را دگرگون می‌کند.

وی برای نشان دادن اهمیت تاریخی این تحولات به مقایسه‌ای اشاره کرد و گفت: در سال ۱۷۳۶ میلادی، نادرشاه افشار در ایران تاج‌گذاری کرد و تنها سه ماه پیش از آن، جیمز وات – مخترعی که بعد‌ها با ماشین بخار خود آغازگر انقلاب صنعتی اول شد – در انگلستان به دنیا آمده بود. این مقایسه تاریخی نشان می‌دهد که در همان زمان که ایران درگیر تحولات سیاسی داخلی بود، در گوشه‌ای دیگر از جهان بذر انقلابی کاشته شد که سرنوشت اقتصاد و تمدن بشر را برای همیشه تغییر داد.

زوهشکیانی در پایان تأکید کرد: اگر ایران بخواهد در دنیای آینده جایگاه مؤثری داشته باشد، باید از هم‌اکنون برای ورود فعال و آگاهانه به عرصه انقلاب صنعتی چهارم برنامه‌ریزی کند. بی‌توجهی به این روند می‌تواند شکاف فناورانه و اقتصادی کشور را به‌شدت افزایش دهد.