کُر زنگِرو؛ کودک‌ربای افسانه‌ای شب‌ زی بوشهر در میان لالایی مادرانه

شایانیوز- در دل شب‌ های گرم جنوب ایران، افسانه‌ ای قدیمی در میان نغمه‌ های لالایی و هشدارهای مادرانه زنده مانده است: «کُر زنگِرو». موجودی مرموز با چشمانی درخشان که در تاریکی شب، کودکان بازیگوش را می‌ رباید و به دنیایی ناشناخته می‌ برد.

چهره‌ ای از دل افسانه

در فرهنگ مردم استان‌ های جنوبی ایران، به‌ویژه بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و بخش‌ هایی از خوزستان، «کُر زنگِرو» به‌ عنوان حیوانی شب‌ زی، چابک و خطرناک توصیف می‌ شود. او از نور آفتاب می‌ گریزد و معمولاً هنگام غروب یا شب ظاهر می‌ شود. چشمانی درخشان دارد، به‌شدت هوشیار است و بدن انعطاف‌ پذیری دارد. اما نقطه‌ ضعفش بینی اوست؛ اگر آسیبی ببیند، جان می‌ بازد. مادران و مادربزرگان از این موجود برای ترساندن بچه‌ های بازیگوش استفاده می‌ کردند: «اگه نخوابی، کُر زنگِرو میاد می‌بردت!» این جمله کافی بود تا کودک به‌سرعت به رختخواب پناه ببرد.

ریشه‌ شناسی نام

در برخی منابع محلی، «کُر» به معنای کودک یا پسر است، «زنگ» به معنای سیاه، و «رو» به چهره اشاره دارد. ترکیب این سه، معنای «بچه‌ی سیاه‌رو» یا «کودک تاریکی» را می‌ دهد. در جایی دیگر، در کتاب «سیری در گویش دشتستان»، این واژه ترکیبی از «کُر» (پسر)، «زن» و «گِرو» (گیرنده) دانسته شده و به معنای «رباینده فرزندان زنان» آمده است.

افسانه یا واقعیت؟

با وجود روایت‌ های متعدد، هیچ مدرک علمی قطعی از وجود «کُر زنگِرو» ثبت نشده است. برخی محققان، مانند دکتر سیدجعفر حمیدی، احتمال می‌ دهند که این موجود افسانه‌ ای ممکن است برگرفته از حیواناتی ناشناخته یا اشتباه گرفته‌ شده با گونه‌ هایی مانند کانگرو باشد؛ گرچه از منظر زیست‌ شناسی این فرضیه رد می‌ شود.

 شباهت با کاراکال

برخی پژوهشگران با بررسی روایت‌ ها، عکس‌ ها و مشاهدات محلی، فرضیه‌ ای مطرح کرده‌ اند که «کُر زنگِرو» ممکن است همان «کاراکال» یا «سیاه‌ گوش ایرانی» باشد. این گربه‌ سان، بدنی استوانه‌ ای، گوش‌ هایی با موهای سیاه و رفتاری شبانه دارد. وزنش بین ۶ تا ۱۹ کیلوگرم است و در تاریکی با چشمان درخشانش شکار می‌ کند. در برخی مناطق ترکمن‌ صحرا به کاراکال «قاراگولاک» می‌ گویند (یعنی گوش‌سیاه) و در نایین آن را «منگوله‌گوش» می‌نامند. این شباهت‌ های معنایی با «کُر زنگِرو» نیز دیده می‌ شود.

افسانه‌ ای زنده در حافظه جمعی

هرچند تاکنون هیچ مدرک علمی قطعی از وجود «کُر زنگِرو» ثبت نشده، اما این موجود همچنان در ذهن مردم زنده است. چه افسانه باشد، چه واقعیت، یا ترکیبی از هر دو، «کُر زنگِرو» نماد بخشی از فرهنگ شفاهی جنوب ایران است. موجودی که در لا به‌ لای ترانه‌ ها، لالایی‌ ها، هشدار های مادرانه و شب‌نشینی‌ ها حضور دارد و ما را با خود به دنیایی می‌ برد که مرز خیال و واقعیت در آن محو شده است.