انقلابی در دندان‌پزشکی؛ یک ژل پروتئینی جدید مینای دندان را ترمیم و بازسازی می‌کند

یورونیوز: دانشمندان موفق شده‌اند از یک ماده جدید، ژلی تولید کنند که قادر است مینای دندان را ترمیم و بازسازی کند؛ پیشرفتی که می‌تواند روش‌های پیشگیرانه و درمانی در دندان‌پزشکی را دگرگون سازد و به راهکارهایی مؤثر و با دوام منجر شود.

پژوهشگران دانشکده داروسازی و گروه مهندسی شیمی و محیط‌ زیست دانشگاه ناتینگهام، با همکاری تیمی بین‌المللی، ماده‌ای زیست‌الهام‌ را توسعه داده‌اند که توانایی بازسازی مینای دندان تحلیل‌رفته یا فرسایش‌یافته، همچنین تقویت مینای سالم و جلوگیری از پوسیدگی‌های آینده را دارد.

نتایج این مطالعه در نشریه «نیچر کمونیکیشن» منتشر شد.

عملکرد ژل: تقلید از پروتئین‌های طبیعی سازنده مینا

این ژل همانند شیوه استفاده از فلورایدهای معمول، به‌سرعت روی دندان اعمال می‌شود. اما این ژل جدید که بر پایه پروتئین ساخته شده و فاقد فلوراید است، از ویژگی‌های کلیدی پروتئین‌هایی که در نوزادی رشد طبیعی مینای دندان را هدایت می‌کنند، تقلید می‌کند.

با اعمال ژل، یک لایه بسیار نازک اما مقاوم روی دندان تشکیل می‌شود که درون ساختار دندان نفوذ کرده و سوراخ‌ها و ترک‌های موجود را پر می‌کند. سپس این لایه مانند یک داربست عمل می‌کند و یون‌های کلسیم و فسفات موجود در بزاق را جذب کرده و رشد کنترل‌شدهٔ کانی جدید را در فرآیندی به نام «کانی‌سازی اپی‌تاکسیال» تسهیل می‌کند.

این ساختار جدید به شکلی سازمان‌یافته با بافت طبیعی زیرین یکپارچه می‌شود و هم ساختار و هم عملکرد مینای سالم را بازمی‌گرداند.

این ماده همچنین می‌تواند روی عاج دندانِ بدون پوشش (exposed dentine) قرار گیرد و لایه‌ای شبیه مینا روی آن ایجاد کند؛ عملکردی که می‌تواند در کاهش حساسیت دندانی و افزایش کیفیت پیوند ترمیم‌های دندانی بسیار سودمند باشد.

مینای دندان: بافتی ارزشمند که خودبه‌خود ترمیم نمی‌شود

تجزیه مینای دندان از عوامل مهم پوسیدگی است و به مشکلات دندانی‌ مربوط می‌شود که نزدیک به نیمی از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکلات می‌توانند منجر به عفونت، از دست رفتن دندان و افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری قلبی شوند.

مینا به‌صورت طبیعی بازسازی نمی‌شود و پس از تخریب، برای همیشه از دست می‌رود. هیچ درمان موجودی در حال حاضر قادر به بازسازی واقعی مینا نیست و روش‌هایی مانند وارنیش فلوراید صرفاً علائم را کاهش می‌دهند.

دکتر اپشار حسن، پژوهشگر پسادکترا و نویسنده اصلی مقاله گفت: «مینای دندان ساختاری منحصربه‌فرد دارد که خواص برجسته آن موجب محافظت مادام‌العمر از دندان‌ها در برابر عوامل فیزیکی، شیمیایی و حرارتی می‌شود. هنگامی که ماده ما روی مینای تحلیل‌رفته یا فرسایش‌یافته، یا روی عاج بدون پوشش اعمال می‌شود، رشد کریستال‌ها را به‌صورت سازمان‌یافته و یکپارچه هدایت می‌کند و معماری مینای سالم طبیعی را بازیابی می‌کند.»

او افزود: «ما خواص مکانیکی بافت‌های بازسازی‌شده را در شرایط مشابه دنیای واقعی مانند مسواک‌زدن، جویدن و تماس با مواد غذایی اسیدی آزمایش کرده‌ایم و دریافته‌ایم که مینای بازسازی‌شده دقیقاً مانند مینای سالم رفتار می‌کند.»

کاربرد بالینی، ایمنی و تجاری‌سازی محصول جدید

دکتر حسن ادامه داد: «ما بسیار خوشحالیم که این فناوری با در نظر گرفتن نیازهای دندان‌پزشکان و بیماران طراحی شده است. این ژل ایمن است، به‌سرعت و به‌راحتی قابل استفاده است و امکان تولید انبوه دارد. از سوی دیگر، فناوری انعطاف‌پذیر است و می‌تواند به انواع محصولات دندان‌پزشکی تبدیل شود تا به بیماران در هر سنی که از مشکلات ناشی از از دست رفتن مینا یا عاج بدون پوشش رنج می‌برند، کمک کند.»

او توضیح داد که این تیم از طریق شرکت نوپای خود، به نام «Mintech-Bio» روند تجاری‌سازی را آغاز کرده و امیدوار است اولین محصول را سال آینده عرضه کند، اقدامی که می‌تواند به‌زودی بیماران سراسر جهان را بهره‌مند کند.

پروفسور آلوارو ماتا، استاد مهندسی زیست‌پزشکی و بیومتریال نیز این نوآوری را «پیشرفتی تحول‌آفرین» توصیف کرد.