آغاز واریز سهمیه بنزین جدید

۶۰ لیتر سهمیه بنزین برای خودرو‌های شخصی، طبق روال همیشگی و بدون هیچ‌گونه تغییری، بامداد شنبه یکم آذر ۱۴۰۴ در کارت‌های هوشمند سوخت شارژ می‌شود. این شارژ ماهانه به‌صورت خودکار انجام می‌شود و نیازی به مراجعه حضوری یا انجام عملیات خاصی از سوی مالکان خودرو نیست.

سهمیه بنزین آذرماه به‌عنوان نهمین سهمیه سال ۱۴۰۴، امشب در کارت‌های سوخت شخصی قابل مشاهده خواهد بود.

در کنار خودرو‌های شخصی، سهمیه خودرو‌های عمومی و خدماتی نیز مطابق جدول طرح مدیریت مصرف سوخت و بر اساس نوع فعالیت و کاربری، در همان زمان شارژ می‌شود.

نظام سهمیه‌بندی بنزین بر پایه مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه از ۲۴ آبان ۱۳۹۸ آغاز شد. از آن تاریخ، همه وسایل نقلیه بنزین‌سوز مشمول دریافت سهمیه ماهانه شدند و این روند تاکنون ادامه یافته است.

بر اساس قوانین فعلی، سقف ذخیره‌سازی سهمیه در کارت هوشمند سوخت خودرو‌های شخصی و موتورسیکلت‌ها، ۶ ماه تعیین شده است؛ بنابراین مالکان این وسایل نقلیه می‌توانند سهمیه‌های ماهانه خود را در صورت عدم استفاده، تا سقف شش ماه نگه دارند و نگرانی بابت حذف یا سوخت شدن آن نداشته باشند. البته مازاد بر این مدت در کارت ذخیره نخواهد شد.

جایگزینی سوخت‌های یارانه‌ای CNG، LPG و برق به جای بنزین برای صنعت حمل‌ونقل و اعطای بنزین یارانه‌ای صرفا به کد ملی با ذی‌نفع کردن مردم در بهینه‌سازی اختیاری بنزین در ازای نفع اقتصادی بیشتر از مزیت‌های اصلی تخصیص یارانه انرژی به کد ملی است.

بنزین به عنوان یکی از کالا‌های اساسی و موردنیاز کشور مطرح است که طی سال‌های اخیر مشکلات در این زمینه بروز کرده است. طی سالیان طولانی بنزین با قیمت پایین و یارانه‌ای در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. نوعی حساسیت در جامعه در خصوص افزایش قیمت بنزین وجود دارد. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان معتقدند که بنزین سه نرخی نمی‌تواند راهکار مناسبی برای حل مشکلات در این بخش باشد.

بنزین سه نرخی مشکلاتی دارد که اولین آن این است که مردم ذی‌نفع اصلاح مصرف بنزین نخواهند شد و بعد از مدتی نیز قیمت جدید پلکان سوم کارکرد خود را از دست خواهد داد و باید دوباره آن را افزایش دهیم و هر چند ده ماه به جامعه شوک قیمتی بدهیم در حالی که می‌توانیم با گزینه‌های دیگر روی میز دولت به سمت اصلاح شیوه توزیع یارانه بنزین برویم.

ما جزو کشور‌هایی هستیم که بیش‌ترین یارانه انرژی را ارائه می‌دهیم. به همین دلیل، به کار بستن راهکار‌های مناسب برای توزیع عادلانه یارانه انرژی و بنزین از اهمیت بالایی برخوردار است و زمینه لازم برای همراه کردن مردم با اصلاح قیمت بنزین بدون متضرر شدن ۸ دهک جامعه را فراهم می‌کند. در حال حاضر، کسانی که خودروی بیشتری در اختیار دارند و از تمکن مالی بیشتری برخوردارند، بیشتر از یارانه بنزین بهره می‌برند، اما کسانی که خودرو ندارند، از آن بی‌بهره هستند. اختصاص سهمیه بنزین به نفر می‌تواند راهکار مناسبی برای حل این مشکل باشد.

در جدول زیر که مبتنی بر مقاله کنفرانسی سیاست‌های قیمتی؛ تجربیات گذشته و راهکار‌های آینده در دومین کنفرانس بین المللی بهینه سازی مصرف و بهره وری انرژی است به خوبی بیانگر تفاوت بهره‌مندی از یارانه بنزین بین دهک‌های مختلف جامعه هستیم که به دلیل بهره‌مندی از خودروی بیشتر، نفع بیشتری در بهره‌‍‌مندی در بنزین یارانه‌ای دارند.

همان طور که در جدول فوق نشان داده شده است؛ تخصیص یارانه بنزین به خودرو به شدت ناعادلانه است و منجر به عدم بهره‌مندی دهک‌های مختلف جامعه از این یارانه و بهره‌مندی بسیار بیشتر دهک‌های بالای جامعه از این یارانه بنزین خواهد شد در حالی که بیشترین بهره‌مندی از بنزین یارانه‌ای در بالاترین دهک جامعه، بیش از ۱۷.۵ برابر کمترین بهره‌مندی از بنزین یارانه‌ای در دهک پایین جامعه است.

توزیع ناعادلانه یارانه بنزین در مدل فعلی سبب شده حدود ۴۵ درصد از خانوار‌های کشور از یارانه بنزین محروم شوند چنانچه ۱۳ میلیون خانوار کشور هیچ خودرویی ندارند. از طرف دیگر ۴.۶ درصد از خانوارها، ۲۲ درصد از خودرو‌های کشور را دارا هستند و این ناعادلانه بودن، با اجرای بنزین سه نرخی، بیشتر نیز خواهد شد.

همچنین بنزین به نفر، منجر به تنوع بخشیدن به سبد سوخت کشور نیز خواهد شد به طوریکه شاهد جایگزینی سوخت‌های یارانه‌ای CNG، LPG و همچنین برق برای صنعت حمل‌ونقل هستیم و به این ترتیب به سمت حذف کردن بنزین یارانه‌ای از سبد سوخت خودرو‌های فعال در صنعت حمل‌ونقل و اعطای بنزین یارانه‌ای صرفا به کد ملی با تفکیک بین نوع مصرف بنزین در جامعه خواهیم بود.

مهم‌ترین نتیجه بنزین به نفر، ذی‌نفع کردن مردم در بهینه‌سازی اختیاری بنزین در ازای نفع اقتصادی بیشتر و از بین بردن کامل قاچاق سوخت در صورت رسمی شدن صادرات بنزین از مزیت‌های اصلی تخصیص یارانه انرژی به کد ملی به جای اجرای بنزین سه نرخی است.

اختصاص سهمیه بنزین به کدملی افراد، انگیزه لازم را در مصرف‌کنندگان برای مصرف بهینه به وجود می‌آورد و کنترل مصرف را برعهده مردم می‌گذارد. با تخصیص یارانه به نفر، شاهد تحقق عدالت در توزیع یارانه خواهیم شد.