یک هفته بدون لایک و استوری، حالتان را عوض می‌کند!

باشگاه خبرنگاران جوان – «یک هفته دوری از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی در جوانان منجر شود…» این نتیجه پژوهشی است که در نشریه JAMA Network Open چند روز گذشته منتشر شده است.

پیشنر نیز تحقیقات دانشگاه هیوستن در سال ۲۰۱۲ حاکی از ارتباط معنادار بین افسردگی و مدت زمان استفاده از فیس‌بوک بود. در سال ۲۰۱۷ نیز مطالعات نشان داد میزان زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ارتباط مستقیم با انزوا و جمع‌گریزی است.

پژوهش نشریه JAMA Network Open آمده است که ۳۷۳ جوان ۱۸ تا ۲۴ساله پس از دو هفته استفاده معمول از شبکه‌های اجتماعی، وارد یک دوره یک‌هفته‌ای ترک یا سم‌زدایی دیجیتال (دیتاکس) شدند. 

ارزیابی‌ها نشان داد ۲۵ درصد کاهش افسردگی، ۱۶ درصد کاهش اضطراب و ۱۵ درصد بهبود بی‌خوابی گزارش شده است؛ نشانی از اثر قابل‌توجه یک وقفه کوتاه در استفاده از شبکه‌های اجتماعی. 

کارشناسان همچنین تأکید می‌کنند وابستگی نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی تنها حاصل جذابیت محتوا نیست، بلکه محصول طراحی پلتفرم‌هاست. قابلیت‌هایی مانند اسکرول بی‌پایان، لایک‌ها و نوتیفیکیشن‌های مکرر، پاداش‌های فوری را در مغز تقویت کرده و نوجوان را به جست‌وجوی دائمی این محرک‌ها عادت می‌دهد؛ فرایندی که به‌تدریج به چرخه‌ای شبیه اعتیاد رفتاری تبدیل می‌شود.

طبق پژوهشی که در خرداد ۱۴۰۴ (ژوئن ۲۰۲۵) در نشریه JAMA منتشر شده است، نوع استفاده از صفحه‌نمایش اهمیت بیشتری از «صرفاً میزان ساعت استفاده» دارد؛ این پژوهش نشان داد نوجوانانی که الگوی استفاده اعتیادگونه مانند احساس ناتوانی در کنار گذاشتن گوشی، اضطراب هنگام قطع استفاده و تداوم استفاده برای فرار از مشکلات داشتند، دو تا سه برابر بیشتر از کسانی که چنین الگو‌هایی نداشتند، در معرض افکار یا رفتار‌های خودکشی قرار گرفتند.

خانم هاروارد عضو انجمن روان‌شناسی دانشگاه تگزاس تأکید می‌کند که شبکه‌های اجتماعی ذاتاً «بد» نیستند؛ بلکه محیطی هستند که هم امکان سوءاستفاده در آن وجود دارد و هم فرصت ارتباط با افراد هم‌سنخ و اشتراکات فراوان را فراهم می‌کنند. 

اما رامین رادفر، پژوهشگر بین‌المللی درمان اعتیاد و فارغ‌التحصیل UCLA کالیفرنیا، می‌گوید پرسه‌زدن در شبکه‌های اجتماعی هرچند در ظاهر بی‌خطر به نظر می‌رسد، اما می‌تواند درست مانند یک فرایند اعتیاد عمل کند و اگر مدیریت نشود، از انزوای اجتماعی و افت تمرکز گرفته تا افسردگی و اضطراب شدید را به‌دنبال داشته باشد.

دکتر جف لمبرت، روان‌شناس و پژوهشگر دانشگاه بِث انگلیس، با بیان اینکه پرهیز کوتاه‌مدت از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به بهبود فوری حال‌وهوا کمک کند، توصیه می‌کند که حتی یک وقفه کوتاه هم می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر سلامت روان بگذارد؛ بنابراین می‌توان با تعیین زمان‌های مشخص برای سر زدن به شبکه‌های اجتماعی، خاموش‌کردن اعلان‌های غیرضروری، گذاشتن قانون‌های شخصی برای زمان‌های بدون موبایل و استفاده از فضای مجازی را بهتر مدیریت کرد.

منبع: فارس