عکس‌هایی که حریم شخصی شما را فاش می‌کنند

باشگاه خبرنگاران جوان – هر عکسی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنید، ممکن است بیشتر از آنچه فکر می‌کنید اطلاعات شخصیتان را فاش کند. حتی تصویری ساده از خانه، سفر یا کودک می‌تواند امنیت شما یا خانواده‌تان را تهدید کند. اما چگونه می‌توان عکس‌ها را مسئولانه و بدون به خطر انداختن حریم خصوصی منتشر کرد؟

در دنیای امروز، عکس‌ها و تصاویر به یکی از رایج‌ترین ابزار‌های ارتباطی و بیان احساسات شخصی تبدیل شده‌اند. اما هر تصویری که در فضای مجازی منتشر می‌شود، حامل اطلاعاتی است فراتر از آنچه دیده می‌شود. مکان، زمان، هویت افراد و جزئیات حساس می‌تواند به راحتی از طریق عکس‌ها فاش شود و پیامد‌های جدی برای حریم خصوصی و امنیت فردی به همراه داشته باشد.

در این گزارش، مهندس «آرش سرخابی» متخصص امنیت سایبری، به بررسی نکات کلیدی در محافظت از اطلاعات شخصی و خانواده، به ویژه کودکان، و روش‌های حذف اطلاعات پنهان یا متادیتا می‌پردازد.

عکس‌هایی که برای انتشار «امن» هستند

به گفتهٔ سرخابی، عکس‌های منظره یا طبیعت که هیچِ مشخصهٔ مکانی یا شخصی ندارند معمولاً امن هستند؛ یعنی عکس‌هایی که بدون پلاک، بدون تابلو، و بدون چهرهٔ قابل شناسایی هستند. البته بدون آنکه ذکر کنید تصویر مربوط به همین لحظه است. چون قرار نیست همه بدانند شما الان در خانه نیستید!

اگر عکس نشان می‌دهد الان خانه خالی است یا در ساعت و تاریخ مشخصی آنجا نخواهید بود، آن را منتشر نکنید یا اطلاعاتش را مخدوش کنید. مثلاً تصویر بلیت هواپیما، سینما یا… با ساعت و تاریخ آن.

عکس‌هایی را که حاوی اسم یا لوگوی مدرسه یا شرکت، آدرس، پلاک یا هر اطلاعات دیگری که منجر به لو رفتن نام و نشانی می‌شوند، تار یا قیچی کنید.

عکس‌های عمومی هنری، ورزشی، سیاسی و… که از طریق جست‌و‌جو در اینترنت پیدا کرده‌اید و متادیتای آنها حذف شده است نیز معمولاً منعی در انتشار ندارند.

به اعتقاد سرخابی، در انتشار عکس‌هایی که چهرهٔ افراد در آن مشخص است، خصوصاً چهرهٔ کودکان، باید بسیار احتیاط کرد. اگر لازم است حتماً منتشرش کنید، از طریق تار کردن چهره یا بریدن قسمت‌های حساس عکس، از آن هویت‌زدایی کنید.

اما چرا حساسیت روی کودکان تا این حد زیاد است؟ بر اساس گزارش بنیاد اینترنت واچ (IWF)، نیمی از تصاویری که در انجمن‌های مجرمانه برای سوءاستفاده از کودکان استفاده می‌شوند، در ابتدا توسط خود والدین منتشر شده‌اند. ضمن آنکه تولید محتوای مجرمانه با هوش مصنوعی طی یک سال گذشته بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته است.

پس اگر احتمال جعل یا سوء‌استفاده یا از عکس وجود دارد، بهتر است از اشتراک‌گذاری آن صرف‌نظر کنیم یا عکس را با حذف اطلاعات قابل سوءاستفاده منتشر کنیم.

سرخابی می‌گوید «عکس‌هایی که نشان‌دهندهٔ محل اقامت، آدرس یا اسناد قابل خواندن هستند هم باید قبل از انتشار ویرایش شوند و اطلاعات قابل‌استفادهٔ آن، بریده، تار یا پوشانده شود.»

چگونه متادیتای عکس‌ها را حذف کنیم

به گفتهٔ این کارشناس امنیت سایبری، فایل عکس‌هایی که با دوربین گوشی می‌گیریم، می‌توانند حاوی اطلاعاتی مثل مکان، مدل دوربین و… باشند. البته غیر از اطلاعات مستقیمی که در عکس ثبت می‌کنیم و مخاطب می‌تواند آن را ببیند.  انتشار این عکس‌ها بدون حذف اطلاعاتی که گفتیم، می‌تواند خطرات امنیتی در بر داشته باشد، مثلاً دستیابی به موقعیت مکانی شما.

او می‌گوید «سیستم عامل اندروید به صورت عادی به شما اجازه نمی‌دهد متادیای عکس‌ها را حذف کنید. اما با استفاده از نرم‌افزار‌هایی مثل Photo EXIF ​Editor می‌توانید به سادگی این کار را انجام دهید. در iPhone یا iPad هم می‌توانید از برنامه‌هایی مثل Exif Metadata یا Photo & Video Metadata Remover برای مشاهدهٔ داده‌های Exif یا حذف متادیتا‌ها استفاده کنید.»

عکس‌های امن، عکس‌های خطرناک

در انتشار عکس‌ها در فضای مجازی، حفظ امنیت و حریم خصوصی بسیار مهم است. چون اطلاعات شخصی و مکانی در عکس‌ها می‌توانند منجر به لو رفتن هویت و موقعیت افراد شوند. عکس‌های امن معمولاً شامل مناظر، طبیعت و تصاویر عمومی بدون نشانه‌های شخصی یا مکانی هستند و بهتر است متادیتای آنها حذف شود.

عکس‌هایی که محل زندگی، مدرسه، شرکت یا زمان و مکان حضور شما را نشان می‌دهند، باید قبل از انتشار ویرایش، تار یا مخدوش شوند تا از سوءاستفاده جلوگیری شود.

حفاظت از کودکان اهمیت ویژه دارد، زیرا انتشار بدون کنترل عکس‌ها می‌تواند به سوءاستفاده منجر شود. چهرهٔ کودکان یا اعضای خانواده باید قبل از انتشار تار یا حذف شود. حذف متادیتا (اطلاعاتی مثل مکان، تاریخ و مدل دوربین) نیز پیش از انتشار ضروری است که با ابزار‌هایی که نام بردیم، امکان‌پذیر است.

به طور خلاصه، پیش از انتشار هر عکس باید مطمئن شد که هیچ اطلاعات حساس یا قابل سوءاستفاده‌ای در آن نیست، و در صورت نیاز، آن را ویرایش یا هویت‌زدایی کرد.

منبع: فارس