از سنگک تا لواش، کدام نان سالم‌تر است؟

بی‌بی‌سی: در ایران، نان فقط یک خوراک روزمره نیست؛ بخشی از هویت فرهنگی و عاطفی مردم است. از عطر سنگک داغ گرفته تا نان بربری، هیچ غذایی به اندازه نان در زندگی ایرانیان حضور ثابت نداشته است.

با این حال، در هیاهوی امروز و سرعت زندگی شهری، بسیاری تنها «برای سیر شدن» نان می‌خرند و فرصت نمی‌کنند به این فکر کنند که هر قرص نانی که خورده می‌شود، چه نقشی در سلامت فرد دارد.

انتخاب نان سالم، برخلاف تصور عمومی، از همان نخستین مرحله شروع می‌شود: از نوع آرد، میزان سبوس، روش تخمیر و شیوه پخت. اگر این جزئیات نادیده گرفته شوند، نتیجه‌اش نانی است که نه‌تنها ارزش غذایی پایینی دارد، بلکه به افزایش ضایعات و مشکلات تغذیه‌ای دامن می‌زند. همین تناقض میان «جایگاه تاریخی نان» و «کیفیت امروزی آن» بحث سلامت نان را به یکی از مهم‌ترین موضوعات تغذیه‌ای ایران تبدیل کرده است.

در سال‌های اخیر گزارش‌هایی درباره ضایعات قابل‌توجه نان در ایران منتشر شده است؛ برخی برآوردها میانگین این ضایعات را حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد تخمین می‌زنند. این رقم هرچند بسته به نوع نان، منطقه و الگوی مصرف متفاوت است، نشان می‌دهد که بهبود کیفیت تولید، نگهداری و مصرف نان ضرورتی جدی دارد.

یکی از رویکردهای مطرح برای کاهش این معضل، گسترش تولید صنعتی یا نیمه‌صنعتی نان است. در چنین سیستم‌هایی، امکان کنترل بهتر فرآیند، یکنواختی کیفیت و رعایت استانداردهای بهداشتی بیشتر وجود دارد.

همچنین، با توجه به شیوع کم‌خونی ناشی از فقر آهن در ایران، طرح‌های غنی‌سازی آرد با آهن و ریزمغذی‌های ضروری در بخشی از استان‌ها اجرایی شده و در صورت تداوم و نظارت مناسب، می‌تواند به بهبود شاخص‌های تغذیه‌ای کمک کند.

فهیمه جوادی، متخصص و کارشناس ارشد تغذیه، در مورد انتخاب نان مناسب می‌گوید: «این‌که چه نانی برای فرد سالم‌تر باشد، به عوامل مختلفی مثل سبک زندگی، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا سلیاک و رژیم غذایی فرد بستگی دارد. او با ملاک قرار دادن یک فرد سالم و دارای وزن طبیعی بهترین نان را معرفی می‌کند.

نان سنگک سبوس‌دار؛ بهترین انتخاب

تهیه‌شده از آرد کامل و غنی از فیبر

حفظ بیشتر ویتامین‌ها و مواد معدنی

به گفته خانم جوادی، نان سنگک سبوس‌دار کامل‌ترین منبع انرژی، فیبر، ویتامین‌های گروه بی و مواد معدنی است.

نان بربری؛ انتخاب خوب با چند هشدار

سبوس کمتر نسبت به سنگک

میزان نمک آن در نانوایی‌های مختلف متفاوت و گاهی زیاد است

نان لواش؛ فقیرترین از نظر ارزش تغذیه‌ای

افزایش سریع قند خون

ایجاد احساس گرسنگی زودتر

چگونه نان باکیفیت را تشخیص دهیم؟

به گفته فهیمه جوادی، برای انتخاب نان سالم باید به چند ویژگی ساده دقت کرد:

نشانه‌های نان خوب

رنگ نان باید قهوه‌ای روشن یا طلایی طبیعی باشد.

وجود دانه‌های سبوس قابل‌مشاهده نشانه استفاده از آرد کامل است.

نان تخمیری طبیعی بوی ملایم و کمی ترش دارد.

زیر نان نباید سوخته باشد یا بوی دود بدهد.

نشانه‌های نان نامرغوب

ایجاد نفخ، سنگینی یا ترش‌کردن پس از مصرف.

او می‌گوید: «اگر بعد از خوردن نان احساس نفخ و سنگینی داشتید، احتمالا نان با جوش‌شیرین زیاد پخته شده است.»

نان سالم‌ و کامل می‌تواند بخش مهمی از نیاز روزانه به فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی را تأمین کند؛ در حالی‌که نان‌های سفید و بدون سبوس، عمدتا فقط انرژی خالص می‌رسانند. توجه به نوع آرد، سبوس، نحوه تخمیر و شیوه پخت می‌تواند تفاوت بزرگی در سلامت روزمره ایجاد کند.

به باور متخصصان تغذیه نان سالم، نه فقط یک غذای روزانه، بلکه سرمایه‌ای برای سلامت جامعه است.