قسمت نود و نهم خاطرات میلسپو: اتحاد جماهیر شوروی، حاکمیت ایران را به نحوی که در مغز ما وجود دارد، رعایت نکرده بود

سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی‌ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.

آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود‌.

روسیه به کرات اطمینان داده بود که استقلال و حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را محترم خواهد شمرد. چنین اطمینان‌هائی در قرارداد ۱۹۰۷ روس و انگلیس عهدنامه ۱۹۲۱ ایران و شوروی پیمان اتحاد سه جانبه ١٩٤٢ نیز داده شده بود. همچنین در منشور اتلانتیک که شوروی به آن ملحق شده و اعلامیه اول دسامبر ١٩٤٣ کنفرانس تهران و منشور ملل متحد اگرچه به صراحت بیان نشده بود ولی به طور ضمنی تأیید شده بود. اتحاد جماهیر شوروی حاکمیت ایران را به نحوی که در مغز ما وجود دارد، رعایت نکرده بود. طبق مدارکی که ما در دست داشتیم شوروی‌ها بیش از پیش در امور داخلی ایران مداخله میکردند و روسیه با اقدامات خود تعهدات قراردادی خود را طبق ساختار فکری ما زیر پا می‌گذاشت. 

شوروی‌ها برای اینکه صورت ظاهر مطلوبی به اقداماتشان بدهند از مفاهیم قدیمی و کهنه استقلال حاکمیت و تمامیت ارضی تفسیری محدودتر و شاید واقعاً عملی‌تر از آنچه ما میکنیم میکردند که منظور آن وضعیت رسمی بود. یعنی تنها کلمات بدون در نظر گرفتن روح آنها، شوروی‌ها به خوبی با اوضاع حیاط پشت خانه شان آشنا هستند و می‌دانند که ایرانیان عجالتاً قادر نیستند به شیوه و ترتیبی که آمریکائی‌ها و انگلیسی‌ها و روس‌ها عمل می‌کنند، یعنی به شیوه مستقل عمل کنند. من در صفحات قبل کوشیدم نشان بدهم که ایران یک ملت بالغ نیست. مردم آن نسبت به دولتشان وفادار نیستند. با این همه اکثریت عظیم مردم ایران از روس‌ها میترسند و سلطه روس‌ها را بر کشورشان بسیار ناخوشایند می‌یابند. حتی در شمال اکثر ایرانیان در این ترس عمومی شریک‌اند و دولت خودشان را هر چند از آنان متنفرند بر فرمانروائی روس‌ها ترجیح می‌دهند.