چرا کسی ترمز دلار 124 هزار تومانی را نمی کشد؟

بازار در تب‌وتاب رکوردهای تازه است، اما کارشناسان می‌گویند جهش اخیر بیش از آنکه ریشه اقتصادی داشته باشد، نتیجه تصمیمات غلط و انتظارات ملتهب است؛ و اگر سیاست‌گذار مسیر را اصلاح کند، نرخ‌ها پتانسیل عقب‌نشینی جدی دارند.

به گزارش «شایانیوز» به نقل از تسنیم؛  بازار ارز در روزهای اخیر چنان داغ شده که حتی بازیگران قدیمی هم درباره تداوم این شرایط با قطعیت حرف نمی‌زنند. دلار تا مرز 124 هزار تومان بالا رفته؛ سکه از 131 میلیون عبور کرده و منحنی قیمت‌ها در مقاطعی چنان تند شده که به‌نظر می‌رسد بازار در برابر هر مداخله‌ای مقاوم است.

با این‌حال، کارشناسان می‌گویند التهاب موجود بیش از آنکه از جنس «کمبود واقعی ارز» باشد، محصول مجموعه‌ای از تصمیمات غلط، انتظارات ملتهب و سیگنال‌های متناقض است؛ بنابراین قابل مهار است، اگر و فقط اگر سیاست‌گذار مجموعه‌ای از اصلاحات فوری و ساختاری را همزمان پیش ببرد.

روایت کارشناسان از ریشه‌های این موج دو وجه دارد؛ بخشی کوتاه‌مدت و رفتاری و بخشی ساختاری و سیاستی.

از منظر کوتاه‌مدت، بازار پس از مصوبات پرحاشیه‌ای مانند واردات بدون انتقال ارز، حذف برخی اقلام از فهرست ارز ترجیحی و افزوده شدن بازارهای فرعی، به این جمع‌بندی رسید که سمت تقاضا قدرت بیشتری پیدا خواهد کرد.  این تلقی، اگرچه با داده‌های واقعی همخوانی کامل ندارد، اما همین انتظار کافی بود تا جریان معاملات فردایی و کانال‌های غیررسمی دوباره فعال شود.

در همین چارچوب، در ماه‌های اخیر بخش‌هایی از بدنه اقتصادی دولت، به‌ویژه جریان فکری حامی سیاست «رهاسازی» که به تیم اقتصادی وزیر اقتصاد (علی مدنی‌زاده) و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه (پورمحمدی) نزدیک است، عملاً از سیاست تثبیت فاصله گرفته‌اند.

این رویکرد که با ادبیاتی شبیه «آزادسازی تدریجی نرخ‌ها»، «کاهش مداخله دولت» و «بازارمحور شدن قیمت‌ها» ترویج شد، برای فعالان بازار به‌منزله علامت آمادگی دولت برای پذیرش نرخ‌های بالاتر تفسیر شد.

واقعیت آن است که چنین سیگنالی دقیقاً در زمانی به بازار ارسال شد که حساسیت به رفتار سیاست‌گذار در بالاترین حد قرار داشت. ترکیب این پیام‌های دوگانه با نااطمینانی‌های بودجه‌ای و نگرانی از کسری پایان سال، انتظارات تورمی را به سقف‌های جدید رساند و زمینه را برای جهش‌های هیجانی فراهم کرد.

بسیاری از کارشناسان معتقدند این تغییر گفتمانی – هرچند در ظاهر نظری و تکنیکی – در عمل به‌عنوان یک «چراغ سبز روانی» برای بازار عمل کرد و موجب شد حتی اصلاحات محدود بانک مرکزی نیز نتواند اثر آرام‌کننده داشته باشد.