عجله برای درمان سرفه می‌تواند حالتان را بدتر کند |سرفه چه زمانی خطرناک است؟

همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: بسیاری از افراد هنگام ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا سایر عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی انتظار دارند سرفه‌شان خیلی سریع برطرف و درمان شود اما واقعیت پزشکی چیز دیگری است. سرفه معمولاً آخرین علامتی است که بهبود می‌یابد و می‌تواند تا ۳ هفته هم ادامه پیدا کند. حتی زمانی که سایر علائم کاملاً برطرف شده‌اند. همین ماندگاری باعث می‌شود خیلی‌ها سراغ شربت‌های سرفه یا دمنوش‌های خانگی بروند به امید آنکه روند بهبود را سرعت دهند. با این حال پزشکان تأکید می‌کنند هیچ دارویی نمی‌تواند سرفه را زودتر از زمان طبیعی‌اش درمان کند و بهتر است اجازه دهیم بدن مسیر معمول ترمیم را طی کند.

سرفه یک واکنش دفعی بدن است

دکتر بابک پورقلیچ، پزشک عمومی و رئیس دفتر تهران انجمن پزشکان عمومی ایران در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «قبل از هر چیز باید دلیل سرفه را بشناسیم.» به گفته این پزشک «سرفه یک واکنش دفعی بدن است؛ یعنی بدن تلاش می‌کند بخشی از ترشحات یا ویروس‌های موجود در مجاری تنفسی را خارج کند. بنابراین از بین بردن کامل سرفه، به‌خودی‌خود کار درستی نیست. مگر زمانی که سرفه آن‌قدر شدید شود که فرد دچار حالت تهوع و استفراغ شود یا به حدی برسد که تنگی ‌نفس ایجاد کند.»

دکتر پورقلیچ توضیح می‌دهد که «در برخی بیماران مانند افراد دارای مشکلات شکمی یا مبتلایان به فشار خون، شدت زیاد سرفه می‌تواند بر بیماری‌های دیگر اثر بگذارد. در چنین شرایطی، وقتی سرفه عملکرد یک سیستم دیگر بدن را مختل می‌کند، ما با شربت سرفه و سایر داروها شدت سرفه را کاهش می‌دهیم. اما در حالت معمول، قطع سرفه نه به صلاح بیمار است و نه کار درستی است. سرفه مثل اسهال یک مکانیسم دفاعی است که به دفع محتویات ریه و بهبود بیماری کمک می‌کند.»

بسیاری از بیماران تصور می‌کنند سردرد یا گرفتگی صدا ناشی از خودِ سرفه است و تلاش می‌کنند با انواع دمنوش‌ها یا داروها بلافاصله سرفه را متوقف کنند. در حالی که پورقلیچ به عنوان پزشک می‌گوید: «باید دید علت سردرد یا گرفتگی صدا خودِ سرفه است یا بیماری اصلی مثل سرماخوردگی یا آنفلوانزا باعث سردرد و گفتگی صدا و استمرار سرفه شده است.»

شربت‌های ضدسرفه، سرفه را خوب می‌کنند؟

او درباره کارکرد شربت‌های ضدسرفه توضیح می‌دهد: «داروهایی مثل دیفن‌هیدرامین و سایر شربت‌های ضدسرفه فقط علائم را کاهش می‌دهند؛ آنها عامل ایجاد سرفه را از بین نمی‌برند. عامل محرک باید شناسایی و برطرف شود؛ چه ویروس باشد، چه ترشحات غلیظ، چه جسم خارجی یا هر عامل دیگر.»

به گفته این پزشک عمومی، «خانواده شربت‌های ضدسرفه از چند طریق باعث کاهش سرفه می‌شوند؛ «بعضی شربت‌ها اسپاسم برونش‌ها را کم می‌کنند، بعضی‌ها روی مرکز سرفه در مغز اثر می‌گذارند و واکنش بدن را آهسته می‌کنند و بعضی‌ها هم با رقیق کردن خلطِ غلیظ، به دفع آن کمک می‌کنند. این داروها شدت سرفه را کاهش می‌دهند، اما بر عامل زمینه‌ای و اصلی هیچ تأثیری ندارند.»

این پزشک تأکید می‌کند که هنگام ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا نباید برای متوقف کردن سریع سرفه عجله کرد: «اگر سرفه عارضه‌ای ایجاد نکرده، خواب و آسایش فرد را مختل نکرده و باعث درد و ناراحتی نشده یا بر بیماری‌های زمینه‌ای تأثیر نگذاشته، بهتر است صبر کنیم تا سرفه، روند طبیعی خود را طی کند و خودش بهبود پیدا کند. تنها زمانی لازم است سرفه را با دارو کنترل کنیم که شدت آن برای بیمار مشکل‌ساز شده باشد یا نشانه فشار بیش از حد بر بدن باشد.»

بیشتر بخوانید؛

عجله، نتیجه عکس می‌دهد

سرفه در عفونت‌های ویروسی معمولاً یک واکنش دفاعی است و تلاش بدن برای پاکسازی راه‌های تنفسی، و سرکوب زودهنگام آن با شربت‌ها و داروهای آرام‌کننده نه تنها روند بیماری را کوتاه‌تر نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث باقی ماندن ترشحات در مجاری تنفسی یا ایجاد عوارضی مثل خواب‌آلودگی، تداخل دارویی و تشدید برخی مشکلات زمینه‌ای شود. داروی ضدسرفه فقط زمانی لازم است که شدت سرفه برای بیمار دردسرساز شده باشد. به گفته پزشکان، عجله برای درمان سرفه در بیشتر موارد نتیجه مطلوب نمی‌دهد و حتی می‌تواند شرایط را سخت‌تر کند. بهترین کار صبر کردن و اجازه دادن به روند طبیعی بهبود است.