خط خودکشی رسما زنگ خورد

همشهری آنلاین- محمد سرابی: امسال رئیس سازمان بهزیستی کشور در نشست خبری خود گفت به ازای هر یک خودکشی منجر به فوت ۲۰مورد اقدام به‌خودکشی وجود دارد. او از طرحی آزمایشی خبر داد که برای پایش این افراد اجرا می‌شود. اکنون چند ‌ماه است که طرح «خط خودکشی» در محدوده استان تهران اجرا می‌شود. همشهری این موضوع را از بهزیستی پیگیری کرد. به‌گفته مسئولان این سازمان، دلیل احساس نیاز به ایجاد خط خودکشی این بود که میزان خودکشی افزایش پیدا کرد.

۱۱۶مشاور آموزش‌دیده

نام رسمی خط خودکشی «ستاد مدیریت یکپارچه پیشگیری، کنترل و کاهش خودکشی اداره بهزیستی استان تهران» است. تلفن ۱۲۳یک خط اضطراری (هات لاین) و تلفن ۱۴۸۰یک خط کمک‌رسانی (هلپ لاین) است. بیشتر تماس‌های مربوط به‌خودکشی با تلفن ۱۲۳برقرار می‌شود. مثلا وقتی کسی روی بلندی ایستاده و قصد پریدن دارد در این موقع نیروهای اورژانس اجتماعی به محل اعزام می‌شوند. بعد از پایان شرایط اضطراری، پایش شخص اقدام‌کننده – به شرط رضایت خود او – از طریق خط ۱۴۸۰شروع می‌شود. از ابتدا هم می‌توان با ۱۴۸۰تماس گرفت و درباره احتمال خودکشی کسی خبر داد. ۱۱۶نفر از مشاوران بهزیستی آموزش تخصصی روانشناسی در زمینه خودکشی دیده‌اند و در ۳۰مرکز مستقر شده‌اند. مثلا بعضی از آنها در مراکز مثبت زندگی هستند. آنها هر یک از افراد مورد نظر را مانند دیگر اشخاص و مددجویان بهزیستی می‌بینند و خدمات مددکاری را شروع می‌کنند. براساس نظام ارجاع، مددکاران شرایط مختلف زندگی فرد را بررسی می‌کنند. اگر مشکلات حقوقی، درمانی، تحصیلی و… داشته باشند به ارگان‌های مسئول مانند ثبت احوال، کمیته امداد، آموزش و پرورش و… ارجاع داده می‌شوند تا مشکلشان حل شود.

گاهی اوقات یک مشکل بیرونی مانند بازماندن از تحصیل باعث اقدام به‌خودکشی می‌شود.

آزمایش در پایتخت

هنوز چندماه بیشتر از شروع به‌کار «ستاد مدیریت یکپارچه پیشگیری، کنترل و کاهش خودکشی…» نگذشته است و آمارهای آن در شهریور سال آینده بعد از یک سال کاری استخراج می‌شود. محدوده فعالیت خط خودکشی فعلا استان تهران است و درصورت موفقیت، طرح به تمام کشور گسترش پیدا خواهد کرد. جواد موسوی، رئیس سازمان بهزیستی گفته است که درصورت اجرای سراسری این طرح میزان خودکشی در ایران تا ۵۰درصد کم می‌شود. البته آخرین آمارهای خودکشی در ایران مربوط به سال ۱۴۰۱است که تعداد آن را کمتر از ۱۰نفر در ۱۰۰هزار نفر نشان می‌دهد و بر این اساس کمتر از میانگین جهانی است.

خودکشی یک رفتار تقلیدی است به این معنا که اگر در خانواده یا جمع دوستان فردی خودکشی کرده باشد احتمال دارد دیگران هم از رفتار او تقلید کنند. وقتی در یک مدرسه بزرگ نوجوانی دست به‌خودکشی بزند ممکن است دیگران هم به چنین کاری فکر کنند و اینجاست که محدوده کار کارشناسان خط خودکشی افزایش پیدا می‌کند. ابتدا ۷- ۶کارشناس موارد را غربالگری می‌کنند و بعد افرادی که در معرض خطر باشند به مشاوران مراکز ارجاع داده می‌شوند. ثبت شماره‌ تماس‌های فرد و اعضای خانواده و نزدیکان او به شرط رضایت آنها انجام می‌شود تا حریم فردی و اختیارات بیمار محفوظ بماند.

بیشتر بخوانید:یک شماره برای پلیس، آتش‌نشانی، اورژانس

تعداد خودکشی‌ها زیاد شد

علیرضا محمدی

معاون سلامت اجتماعی اداره کل بهزیستی استان تهران

در سال ۱۳۹۹تعداد تماس‌های تلفن اورژانس اجتماعی ۱۲۳با موضوع خودکشی افزایش پیدا کرد همزمان بررسی گزارش علت فوت در سازمان پزشکی قانونی هم نشان داد که خودکشی در بین علت‌های فوت بیشتر شده است. به همین دلیل بهزیستی این ایده را آغاز کرد که باید اشخاص در معرض خودکشی را شناسایی کند و به آنها خدمات ارائه دهد. البته توجه داشته باشید که متولی اصلی این حوزه وزارت بهداشت است. در این ستاد فهرستی از کسانی که در محدوده استان تهران زندگی می‌کنند و احتمال دارد که در خطر اقدام به‌خودکشی باشند، تهیه شده است و کارشناسان دائما با آنها تماس دارند. ارتباط ابتدا تلفنی و بعد به‌صورت مراجعه حضوری برقرار می‌شود.

بهبود بعد از جلسات مشاوره

در بین مواردی که با خط خودکشی تماس گرفتند یک پسر ۱۰ ساله وجود داشت که شاهد خودکشی پدرش بوده. این پسر ممکن بود به‌دلیل شرایط سخت روحی و روانی خود دست به‌کار مشابهی بزند. پرونده او به مشاوران خط خودکشی ارجاع داده شد و تماس‌های مکرر مددکاران باعث شد که در جلسات مشاوره خصوصی شرکت کند. ابتدا نشانه‌هایی از تمایل به‌خودکشی در او دیده می‌شد اما پس از ۱۰ جلسه مشاوره این نشانه‌ها از میان رفت و اکنون خطر دور شده است. در یک مورد دیگر مرد جوانی که دچار شخصیت مرزی بود به‌خودکشی گرایش داشت اما توانست در اوج بحران روحی با اورژانس اجتماعی تماس بگیرد. مشاوران او را منصرف کردند و به گفت‌وگو با مددکار ارجاع دادند. این مرد ۶- ۵بار تا نزدیکی خودکشی پیش رفته بود اما تماس‌های تلفنی باعث شد که دست به این کار نزند. او فقط نیاز به گفت‌وگو داشت درحالی‌که اطرافیانش اعتنایی به اختلال روانپزشکی او نمی‌کردند. این مرد هم‌اکنون در شرایط بهبود قرار دارد.

خط زندگی

خط خودکشی در دیگر کشورهای جهان با عناوین مختلفی مانند «خط زندگی» یا «پیشگیری از خودکشی» شناخته می‌شود که اشاره به شرایط بحرانی دارد. ایجاد این خطوط از حدود ۶۰سال قبل و با افزایش تعداد تلفن‌های خانگی شروع شد. این شماره در آمریکا، کانادا و هندوستان با ۳ رقم ۹۸۸شناخته می‌شود. در انگلیس می‌توان با شماره‌های ۱۱۱و ۹۹۹تماس گرفت و در چین شماره ۱۲۳۵۶به آن اختصاص داده شده است. در آلمان، ‌ایتالیا و فرانسه شماره‌های طولانی‌تری برای مشاوره‌های روانی هنگام احتمال خودکشی وجود دارد که برخی از آنها از سوی گروه‌های مردم‌نهاد اداره می‌شوند.

بیشتر بخوانید: کیوسک‌های دیجیتال، راهنمایان جدید شهری

۱۳۹۹: شروع طرح پیشگیری از خودکشی براساس تماس‌های تلفنی

۱۴۰۴: تشکیل ستاد پیشگیری، کنترل و کاهش خودکشی و آغاز فعالیت از شهریورماه

۱۱۶نفر: مشاوران پیگیری و پایش افراد در معرض خطر

۳۰مرکز: محل مشاوره افرادی که در فرایند پایش خودکشی قرار دارند