ایران در مسیر کشف میراث ساسانی، اسلامی و پیش‌تاریخی؛ تازه‌ترین کشفیات در ۲۶ منطقه

معصومه مصلی   اظهار داشت: کاوش های پرسش محور در محوطه‌های حریره کیش، تپه چغاگلان مهران، دستکنده تفرش، گورستان چالی سقز، غار اسپهبد خورشید در مازندران، غار قمری خرم آباد، غار غلعه کرد اوج در قزوین، محوطه ربع رشیدی در تبریز، پایگاه ملی اوجان بستان آباد در آذرباریجان شرقی، محوطه سلطانیه در زنجان، کمر زرین اصفهان و هگمتانه در حال انجام است.

وی افزود: در بخش گمانه زنی و لایه نگاری نیز ۶۶ مجوز برای قلعه فلک الافلاک، محوطه فسطین لار الموت، تپه چغاگنوند، پردیس تخت جمشید، تپه خیبر روانسر، بندر سیراف صادر شده است.

مصلی ادامه داد: ۶ مجوز کاوش آموزشی هم در نوش آباد کاشان، مشکین تپه بوئین زهرا، چشمه علی ری دانشگاه شهید بهشتی، تپه صادق و پیرزال سیستان برای دانشگاه‌ها صادر شده است.

سازه‌های محدوده‌ زیرآب “حریره” قابلیت تبدیل‌شدن به سایت موزه‌ را دارد

سرپرست پژوهشکده باستان‌شناسی گفت: کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر تاریخی “حریره” بسیار گسترده بوده و یافته‌های متنوعی به‌ویژه در زمینه‌ سفال از این محوطه به دست آمده، کیفیت بالای این سفال‌ها نشان‌دهنده‌ ارتباط فرهنگی و تجاری میان ایران و چین در دوره‌های تاریخی گذشته است. در صورت آغاز باستان‌شناسی زیر آب در این محدوده، می‌توان انتظار داشت که گردشگری منطقه رونق چشمگیری پیدا کند؛ زیرا در محدوده‌ زیرآب؛ سازه‌های متعددی وجود دارد که قابلیت تبدیل‌شدن به یک سایت موزه‌ زیرآبی قدرتمند را دارد و از این طریق می‌توانند به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کند.

مصلی اضافه کرد: امسال مجوز رسمی برای کاوش در شهر تاریخی حریره کیش نیز صادر شده است. این منطقه یکی از مهم‌ترین مکان‌های حاشیه‌ خلیج فارس محسوب می‌شود؛ زیرا بخش مهمی از تعاملات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ایران در گذشته در این محدوده انجام می شد. در بخش اسلامی این محوطه، کاوش‌ها طی ماه‌های اسفند و فروردین انجام گرفته و بیشترین آثار به‌دست‌آمده مربوط به معماری است.محوطه‌ سیراف نیز شرایطی مشابه دارد و قرار است کاوش‌های آن در امسال آغاز شود.

وی خاطرنشان کرد: در جزیره‌ “هندورابی” (وابسته به قشم)، کاوش‌ها با پشتیبانی وزارت میراث فرهنگی و سازمان مناطق آزاد ادامه می‌یابد. در میان یافته‌ها سفال‌های سفید، آبی و سلادن مشاهده می‌شود که بخشی از آنها ساخت داخل و بخشی وارداتی از چین هستند.

کشف آثار شاخص از هزاره‌ پنجم و ششم پیش از میلاد در “تپه چغاگلان”

سرپرست پژوهشکده باستان‌شناسی تصریح کرد: در “تپه چغاگلان” مهران آثار شاخصی از هزاره‌ پنجم و ششم پیش از میلاد به دست آمده است. همچنین کاوش در غار اسپهبد خورشید در استان مازندران به‌تازگی به پایان رسیده، این مکان از مهم‌ترین محوطه‌های دوران ساسانی به‌شمار می‌آید و آثار به‌دست‌آمده شامل کوره‌های ذوب فلز، ابزارهای آهنی و بقایای معماری است. در مجاورت این محوطه، یک معبد (محل نیایش) و در بخش پایین‌تر، بنای چهارطاقی ارفع کشف شده که نخستین چهارطاقی شناسایی‌شده در مازندران محسوب می‌شود.

مصلی اذعان داشت: در شهر تفرش نیز بخشی از مجموعه‌ دستکندهای تاریخی برای بازدید عموم بازگشایی و مجوز ادامه‌ کاوش‌های باستان‌شناسی در این محل صادر شده است. مردم بومی تفرش همواره پیگیر تداوم این کاوش‌ها بوده‌اند. در دستکندهایی که آب روان در آنها جریان داشته، لایه‌های باستانی دچار اختلال شده و در این بخش‌ها قطعات سفال، سنگ پی‌سوز و آثار دوران اسلامی کشف شده است.

وی اضافه کرد: در غار «قلعه‌کرد اوج» در استان قزوین،حدود دو سال قبل یک دندان شیری انسان نئاندرتال به دست آمده که از نظر پژوهش‌های انسان‌شناسی اهمیت زیادی دارد.

مصلی افزود: در «ربع رشیدی» تبریز، محوطه‌ای اسلامی مورد کاوش قرار گرفته و بقایای معماری، سفال و کاشی‌های فراوان یافت شده است. اگرچه آثار به‌دست‌آمده از نظر نمایشگاهی شاخص نیستند، اما از لحاظ پژوهشی و مطالعاتی اهمیت بالایی دارند.

وی ادامه داد: در کاوش‌های امسال محوطه‌ «سلطانیه» زنجان که پایتخت ایلخانیان بوده نیز گورهای اسلامی شناسایی و بررسی شده است.

کشف آثار دوره اسلامی در کمر زرین

سرپرست پژوهشکده باستان‌شناسی گفت: در منطقه‌ کمر زرین اصفهان نیز هنگام عملیات عمرانی شهرداری، بیل‌های مکانیکی با سازه‌های تاریخی برخورد کردند و پس از بررسی متخصصان باستان‌شناسی مشخص شد این آثار مربوط به دوره‌ اسلامی و شامل قطعات سفال، سکه و بقایای معماری است.

مصلی خاطرنشان کرد: در «غار قمری» خرم‌آباد نیز ابزارهای سنگی و استخوانی کشف شده که می‌تواند به شناخت شیوه‌ زندگی جوامع پیش‌تاریخی منطقه کمک کند.

وی با بیان اینکه در پایگاه ملی «اوجان بستان‌آباد» در آذربایجان شرقی، آثار مهمی از دوران اسلامی شناسایی شده که بخشی از آن‌ها در حملات عثمانی‌ها آسیب دیده است، ادامه داد: در جریان کاوش‌ها، بخشی از دیوار و حصار شهر کشف و اکنون در حال مرمت است. این پایگاه دارای سازه‌های معماری متنوع است و آثار آن در عکس‌های هوایی سال ۱۳۳۵ نیز مشاهده می‌شود.

مصلی تاکید کرد: محوطه‌های باستانی همچون موجودات زنده نیازمند مراقبت و رسیدگی مستمر هستند. هدف کاوش‌ها نباید تنها کشف آثار باشد بلکه باید در جهت حفاظت، مرمت و نگهداری از تپه‌ها، غارها و سازه‌های تاریخی انجام پذیرد؛ زیرا باستان‌شناسی، زمینه‌ساز حفاظت از میراث فرهنگی کشور است، نه تخریب آن.

منبع: ایرنا