چرا سود صندوق‌های درآمد ثابت از بانک بیشتر شده است

چرا دوران سپرده‌های بانکی به سر آمده است؟

برای درک اینکه چرا باید به سمت صندوق درآمد ثابت حرکت کنیم، ابتدا باید نقص‌های سیستم بانکی فعلی را بشناسیم. سیستم بانکی بر اساس یک مدل قدیمی «نرخ اسمی» کار می‌کند. وقتی بانک به شما می‌گوید ۲۰ یا ۲۲ درصد سود می‌دهد، این عدد معمولاً به‌صورت سالیانه و با شرایطی سخت‌گیرانه محاسبه می‌شود.

چرا بانک‌ها کمتر سود می‌دهند؟

اولین مشکل، نرخ شکست است. اگر شما یک سپرده یک‌ساله باز کنید و در ماه سوم به پولتان نیاز پیدا کنید، بانک بخش قابل‌توجهی از سود شما را به‌عنوان جریمه کسر می‌کند و سود شما را به نرخ‌های بسیار پایین (گاهی ۱۰ درصد) تقلیل می‌دهد. این یعنی پول شما «حبس» شده است.

دومین مشکل، محاسبه ماه‌شمار در مقابل روزشمار است. در سیستم بانکی فعلی، سود به «کمترین مانده‌حساب در طول ماه» تعلق می‌گیرد. اگر شما در طول ماه ۵۰۰ میلیون تومان در حساب داشته باشید و فقط برای یک ساعت موجودی شما به ۱۰ میلیون تومان برسد و دوباره پول واریز کنید، بانک سود آن ماه را بر اساس ۱۰ میلیون تومان محاسبه می‌کند! این یک تله بزرگ برای نقدینگی شماست.

در مقابل، صندوق درآمد ثابت تمامی این معادلات را برهم زده است. در این صندوق‌ها، سود به‌صورت «روزشمار» محاسبه می‌شود و هیچ‌گونه جریمه‌ای برای برداشت زودهنگام وجود ندارد. شما می‌توانید امروز پول بگذارید و فردا با سود همان یک روز، پولتان را برداشت کنید.

صندوق‌ها درآمد ثابت چگونه پول بیشتر می‌دهند؟

شاید برایتان سؤال باشد که اگر بانک‌ها ۲۰ درصد سود می‌دهند، یک صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت مانند صندوق درآمد ثابت دامون  چگونه می‌تواند سودی بین ۳۰ تا ۳۷ درصد و بیشتر به‌صورت مؤثر بسازد؟ آیا آن‌ها وارد کارهای پرریسک می‌شوند؟ پاسخ منفی است. پاسخ در «ترکیب دارایی‌ها» و «قدرت چانه‌زنی» نهفته است.

مدیران صندوق، دارایی هزاران سرمایه‌گذار را جمع کرده و یک سبد سرمایه‌گذاری قدرتمند تشکیل می‌دهند. ترکیب دارایی‌های یک صندوق درآمد ثابت استاندارد معمولاً به شرح زیر است:

• اوراق بهادار با درآمد ثابت
  این‌ها اوراق بدهی دولتی یا شرکتی هستند (مانند اخزا) که سودهای تضمین شده و بالایی دارند. دسترسی مستقیم به این اوراق برای افراد عادی دشوار و دارای پیچیدگی‌های معاملاتی است، اما صندوق‌ها آن‌ها را در حجم کلان خریداری می‌کنند.
• سپرده‌های بانکی ویژه
  نکته اینجاست که بانک‌ها به من و شما سود ۲۰ درصد می‌دهند، اما به یک صندوق که هزار میلیارد تومان نقدینگی دارد، «سود ترجیحی» می‌دهند که بسیار بالاتر از نرخ مصوب برای اشخاص حقیقی است.
• سهام
  صندوق‌ها بخش کوچکی از دارایی را در سهام شرکت‌های بنیادی و بسیار کم‌ریسک سرمایه‌گذاری می‌کنند. این بخش کوچک، نقش «شتاب‌دهنده» سود را بازی می‌کند. وقتی بازار بورس مثبت می‌شود، سود صندوق جهش پیدا می‌کند.

• ابزارهای مشتقه و اختیار معامله
  استفاده از ابزارهای پوشش ریسک برای تضمین اصل سرمایه.

این ترکیب هوشمندانه باعث می‌شود که ریسک به حداقل ممکن (نزدیک به صفر) برسد، اما بازدهی از سقف سود بانکی عبور کند.

چرا صندوق درآمد ثابت بیشتر از بانک سود می‌دهد؟

تفاوت اصلی برنده‌شدن در سرمایه‌گذاری، درک مفهوم «سود مرکب» است. در حالت عادی (سود ساده)، سود شما فقط به اصل پولتان تعلق می‌گیرد و سپس از چرخه خارج می‌شود. اما در استراتژی سود مرکب، شما سود ماهانه دریافتی از صندوق درآمد ثابت را مصرف نمی‌کنید، بلکه بلافاصله با آن واحدهای جدیدی از همان صندوق را می‌خرید.

در صندوق‌های درآمد ثابت ETF شما سود را به‌صورت افزایش ارزش هر واحد دریافت می‌کنید و در صندوق‌های صدور و ابطالی نیز سود ماهانه دریافت می‌نمایید. البته برخی صندوق‌های قابل‌معامله نیز هستند که سود ماهانه نیز پرداخت می‌نمایند. به‌صورت کلی شما می‌توانید به‌صورت خودکار با سرمایه‌گذاری مجدد سود خود سود مرکب دریافت نمایید.

سود مؤثر سالانه چیست؟

سود مؤثر سالانه دقیق‌ترین معیار برای سنجش بازدهی واقعی یک سرمایه‌گذاری است که در آن اثر «سود مرکب» لحاظ شده است.

سود مؤثر سالانه به شما می‌گوید: «اگر سودی را که ماهانه دریافت می‌کنم، خرج نکنم و بلافاصله دوباره در همان صندوق سرمایه‌گذاری کنم، در پایان یک سال دقیقاً چند درصد سود خالص خواهم داشت؟»

در حال حاضر برخی صندوق‌ها مثل آسمان دامون با مدیریت فعال‌تر، بازدهی‌های سالانه مؤثر تا ۳۷ درصد() را نیز ثبت کرده‌اند که فاصله‌ای معنادار با تورم‌زدایی نسبت به بانک دارد.

نکاتی درباره صندوق‌های درآمد ثابت که کمتر کسی می‌داند

این بخش همان‌جایی است که مشاوران بانکی دوست ندارند شما بدانید. جزئیات فنی و دقیقی در مورد صندوق درآمد ثابت وجود دارد که عملکرد آن‌ها را جذاب‌تر می‌کند:

ذخیره ارزش سهام در صندوق‌های درآمد ثابت

آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید که چرا وقتی بورس سقوط می‌کند، سود این صندوق‌ها کم نمی‌شود؟ صندوق‌ها مکانیزمی دارند که در روزهای پررونق بورس، بخشی از سود مازاد حاصل از آن ۱۰ درصد سهام را در حسابی به نام ذخیره نگه می‌دارند. در روزهای بد بازار، از این ذخیره برداشت می‌کنند تا سود ماهانه شما ثابت بماند و نوسان نداشته باشد. این تکنیک «هموارسازی سود» نام دارد.

معافیت مالیاتی صندوق‌های درآمد ثابت

درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت، طبق قانون فعلی ایران، معاف از مالیات هستند. اگر شما بخواهید در بازارهای دیگر (مثل ملک در شرایط خاص) فعالیت کنید، ممکن است مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شوید، اما سود این صندوق‌ها کاملاً خالص است.

وام‌دهی خودکار (اوراق تبعی)

برخی از صندوق‌های پیشرو از «اوراق اختیار فروش تبعی» استفاده می‌کنند. این اوراق حکم بیمه سهام را دارند. یعنی صندوق سهام می‌خرد؛ ولی هم‌زمان اوراق بیمه آن را هم می‌خرد که تضمین می‌کند اگر قیمت سهم پایین آمد، اصل پول به همراه سود تضمین شده (مثلاً ۳۰ درصد) بازگردد. این یعنی کسب سود سهام، بدون پذیرش ریسک سهام!

آیا جای پولمان در صندوق درآمد ثابت درامد ثابت واقعاً امن است؟

بزرگ‌ترین ترس سرمایه‌گذار ایرانی، ازدست‌رفتن اصل سرمایه است. در مورد صندوق درآمد ثابت، ساختار نظارتی بسیار سخت‌گیرانه‌ای حاکم است:

• نظارت سازمان بورس
  تمامی فعالیت‌های این صندوق‌ها به‌صورت لحظه‌ای توسط سازمان بورس و اوراق بهادار رصد می‌شود.
  ارکان صندوق
  هر صندوق دارای ارکانی مثل متولی و حسابرس است. متولی معمولاً یک نهاد مالی معتبر یا مؤسسه حقوقی است که وظیفه‌اش حفاظت از منافع سرمایه‌گذاران است و اجازه تخلف به مدیر صندوق را نمی‌دهد.
  نقدشوندگی
  برخلاف مسکن که فروش آن ماه‌ها طول می‌کشد، یا طلا که هزینه‌های معاملاتی و ریسک سرقت دارد، صندوق‌های درآمد ثابت مخصوصاً نوع ETF مثل صندوق دامون در کسری از ثانیه نقد می‌شوند. پول حاصل از فروش معمولاً یک روز کاری بعد (T+1) به حساب شما واریز می‌شود.

صندوق درآمد ثابت یا سپرده‌ی بانکی؟

تصمیم‌گیری برای خرید صندوق درآمد ثابت دیگر یک انتخاب بین خوب و بد نیست، بلکه انتخابی بین روش سنتی و ناکارآمد (بانک) و روش مدرن و بهینه (صندوق) است. این صندوق‌ها با ارائه سودهای روزشمار، نرخ‌های مؤثر بالاتر از ۳۷ درصد، معافیت مالیاتی و نقدشوندگی بالا، عملاً سیستم بانکی را در جذب سرمایه‌های هوشمند شکست داده‌اند.