بازار مرغ در آستانه یک بحران جدی/ منتظر افزایش قیمت باشیم؟

 بازار مرغ کشور در آستانه تجربه یک بحران تازه قرار گرفته است،بحرانی که ریشه اصلی آن در تأمین نهاده های دامی و نوسانات شدید عرضه خوراک طیور نهفته است. در ماه های اخیر کمبود و اختلال در تأمین ذرت و کنجاله سویا، فضای تولید را متلاطم کرده و بسیاری از واحدهای مرغداری را در وضعیت دشواری قرار داده است. تولیدکنندگان می گویند آنچه امروز در ظاهر بازار دیده می شود تنها بخشی از یک فشار عمیق تر است، فشاری که اگر ادامه یابد، ظرفیت تولید را تا حدود یک پنجم کاهش می دهد و پیامدهای آن به سرعت در قیمت ها آشکار خواهد شد.

در واقع، تأخیر در تخصیص نهاده ها و ناهماهنگی در توزیع، هزینه خوراک را به طور چشمگیری افزایش داده است. بخشی از مرغداران ناچار شده اند برای تأمین نیاز فوری، نهاده را از بازار آزاد تهیه کنند؛ بازاری که قیمت ها در آن گاه چند برابر نرخ مصوب است. افزایش هزینه تمام شده تولید موجب شده حاشیه سود بسیاری از واحدها به صفر برسد و برخی تولیدکنندگان کوچک عملاً در آستانه خروج از چرخه تولید قرار گیرند. چنین روندی، نه تنها عرضه مرغ را کاهش می دهد، بلکه به بی ثباتی گسترده در بازار پروتئین منجر می شود.

مشکلات ساختاری نیز وضعیت را پیچیده تر کرده است. ضعف در سامانه های توزیع، کندی ترخیص محموله ها از بنادر، و نبود نظارت کافی بر تخصیص سهمیه ها، زنجیره تأمین را آسیب پذیرتر کرده است. نوسانات ارزی هم هزینه واردات نهاده ها را بالا برده و روند تأمین را با اختلال روبه رو کرده است. با وجود اینکه داده های مربوط به جوجه ریزی نشان می دهد برنامه ریزی برای تولید در ماه های اخیر افزایش یافته و از نظر ظرفیت اولیه مشکلی وجود ندارد، استمرار کمبود نهاده ها می تواند این روند را مختل کند.

فعالان صنعت هشدار می دهند که در شرایط فعلی، مرغ ها به دلیل دشواری تأمین خوراک، زودتر از موعد روانه بازار می شوند. چنین رفتاری در نهایت باعث کاهش وزن تولید، افت عملکرد دوره ای و کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی تولید در سطح ملی خواهد شد. هم زمان، قیمت جوجه یکروزه نیز کاهش پیدا کرده که نشانه ای نگران کننده برای آینده جوجه ریزی است و امکان دارد در دوره های بعدی به کمبود عرضه و جهش قیمتی منجر شود.

محمد علی کمالی قائم مقام مشاور اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشور اظهار کرد: ما به دولت در این زمینه هشدار دادیم و اگر این هشدارها جدی گرفته نشود باید منتظر افزایش قیمت مرغ باشیم.

در این بین، سیاست گذاری دستوری قیمت نیز به یکی از نقاط چالش بدل شده است. تولیدکنندگان معتقدند مادامی که نهاده ها با قیمت و زمان بندی مناسب تأمین نشود، الزام به فروش با نرخ مصوب نه منطقی است و نه عملی. از نگاه آنان، قیمت گذاری تنها زمانی قابل اجراست که دولت تعهدات خود در تأمین نهاده ها را انجام دهد؛ در غیر این صورت، قیمت مصوب صرفاً بر روی کاغذ باقی می ماند و بازار بر اساس هزینه واقعی تولید حرکت خواهد کرد.

وزارت جهاد کشاورزی در واکنش به این نگرانی ها اعلام کرده که برنامه ریزی منسجم برای تأمین نهاده ها، تخصیص ارز ترجیحی و تسریع روند ترخیص محموله ها انجام شده است و جوجه ریزی ماهانه کشور نیز نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. همچنین بخش قابل توجهی از نهاده ها از طریق سامانه بازارگاه و ذخایر پشتیبانی، با اولویت واحدهای گوشتی و تخم گذار توزیع می شود. با این حال، واقعیت این است که بازار تنها زمانی آرام می گیرد که این چرخه تأمین به شکل پایدار، منظم و بدون نوسان عمل کند.

اکنون پرسش کلیدی این است که چه میزان از وعده های اعلام شده برای بهبود تأمین نهاده در یک ماه اخیر عملی شده و وضعیت تولیدکنندگان تا چه حد بهبود یافته است؟ بازار مرغ و تخم مرغ بیش از هر عامل دیگری به ثبات در تأمین نهاده وابسته است، و ادامه نوسانات می تواند پیامدهایی فراتر از افزایش قیمت داشته باشد؛ از تضعیف امنیت غذایی گرفته تا فشار بیشتر بر سفره خانوار. مسیر پیش رو نیازمند اقدام عملی و فوری است، نه صرفاً تکرار وعده هایی که بدون پشتوانه اجرایی نمی توانند چرخه تولید را از توقف نجات دهند.