رئیس‌کل بانک مرکزی: نظارت بانکی آنلاین شد

بانک مرکزی در مراسمی با حضور وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه و بودجه و جمعی از مقامات اقتصادی کشور، که چهارشنبه ۲ مهر ۱۴۰۴ برگزار شد، از سامانه «روابط اشخاص» رونمایی کرد؛ سامانه ای که بنا به گفته محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، قرار است نقطه عطفی در اجرای سیاست «نظارت هوشمند» باشد.

این سامانه برخط روابط میان تسهیلات گیرندگان، سهامداران و سایر اشخاص مرتبط در شبکه بانکی را شناسایی می کند و با یکپارچه سازی چندین پایگاه اطلاعاتی، به عدالت در توزیع تسهیلات کمک خواهد کرد. محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی تأکید کرد که بانک مرکزی در دو سال گذشته مسیری تازه برای تحول در نظارت بانکی آغاز کرده است:

“نظارت بانکی باید به صورت برخط و هوشمند انجام شود تا ریسک ها به طور مستمر کاهش پیدا کنند. سامانه روابط اشخاص نخستین گام جدی در این مسیر است و هر ماه پروژه های تازه ای به آن اضافه خواهد شد.”

یکی از مهم ترین کارکردهای سامانه روابط اشخاص، جلوگیری از انباشت تسهیلات در دست افراد و نهادهای خاص است. فرشاد محمدپور، معاون تنظیم گری و نظارت بانک مرکزی، توضیح داد که این سامانه بر مبنای آیین نامه های کلیدی از جمله «تسهیلات و تعهدات کلان»، «تسهیلات اشخاص مرتبط» و مقررات سهامداری طراحی شده است.

به گفته او، سامانه می تواند با شفاف سازی روابط سهامداران و تسهیلات گیرندگان، امکان تمرکززدایی را فراهم کند: «هدف ما این است که تسهیلات صرفاً به سهامداران عمده یا گروه های خاص اختصاص نیابد و سایر بنگاه ها و متقاضیان هم از منابع بانکی بهره مند شوند.»

یکپارچگی اطلاعات و همکاری نهادها

محمدپور تأکید کرد که برای توسعه این سامانه، همکاری گسترده ای میان نهادهای مختلف شکل گرفته است. اطلاعات سازمان بورس، ثبت احوال، ثبت اسناد و قوه قضائیه به سامانه افزوده شده و هم زمان داده های داخلی بانک مرکزی از سامانه های شاداب، مهتاب، سمات و نهاب نیز در آن تجمیع شده است.

این یکپارچگی به بانک مرکزی اجازه می دهد رفتار اشخاص را دقیق تر رصد کند، هشدارهای زودهنگام صادر کند و در نهایت جلوی تخلفات احتمالی را بگیرد.

پل میان فناوری و رگولاتوری اقتصادی

وزیر اقتصاد، سید علی مدنی زاده، در این مراسم این سامانه را اقدامی ارزشمند برای رگولاتوری اقتصادی دانست و گفت باید از ظرفیت آن در سایر حوزه ها هم استفاده شود.

«اطلاعات ذی نفع واحد تنها برای نظام بانکی مهم نیست؛ در بخش هایی مانند کارت های بازرگانی و بیمه هم ارزشمند است. اگر این سامانه به صورت وب سرویس برخط در اختیار نهادها قرار گیرد، می تواند بسیاری از مشکلات کشور را حل کند.»

سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، نیز اضافه کرد: «این سامانه مانند عینکی است که بر چشم حوزه نظارت گذاشته می شود تا رفتار واقعی تسهیلات گیرندگان و بانک ها را شفاف تر ببیند. شناسایی روابط پنهان به اجرای عادلانه تر سیاست های بانکی کمک خواهد کرد.»

او پیشنهاد کرد که در گام های بعدی، این سامانه به اطلاعات سازمان امور مالیاتی و فراجا نیز متصل شود تا دقت و اثربخشی آن افزایش یابد.