چه کسی پیش از گالیله برای نخستین بار ماه را با تلسکوپ دید؟

باشگاه خبرنگاران جوان – بسیاری از مردم گالیله، دانشمند و ریاضیدان ایتالیایی را پدر ستاره‌شناسی تلسکوپی می‌دانند، اما ممکن است فیزیکدان انگلیسی کمتر شناخته‌شده‌ای به نام توماس هریوت، در واقع نخستین کسی بوده باشد که موفق شد ماه را به‌وسیله تلسکوپ مشاهده کند.

هریوت با وجود اینکه هیچ یک از دستاوردهای علمی خود را منتشر نکرد، دانشمندی پرکار محسوب می‌شد و پیش از نیوتن، دکارت و لایبنیتس، قوانین متعددی از طبیعت را کشف کرده بود. او حتی چند ماه قبل از گالیله، دست به تهیه‌ی نخستین نقشه‌های دقیق ماه زده بود.

توماس هریوت در سال ۱۵۶۰ متولد شد و در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرد. او سپس توسط سر والتر رالی، سیاستمدار و کاوشگر انگلیسی استخدام شد تا ستاره‌شناسی و ناوبری را به کاپیتان‌های کشتی بیاموزد. او حتی در سال ۱۵۸۵ همراه با رالی عازم ویرجینیا شد و در آن سفر، زبان آلگانکی (از بومیان سرخ پوست آمریکای شمالی) را آموخت و درباره سبک زندگی آن‌ها نوشت. آن طور که آی‌اف‌ال‌ساینس می‌نویسد، وقتی هریوت در دهه ۱۵۹۰، حمایت مالی شخصی ثروتمند به نام هنری پرسی، کنت منطقه نورث‌آمبرلند را دریافت کرد، بالاخره فرصت یافت روی مطالعات خود تمرکز کند. او هزاران صفحه یادداشت درباره پیشرفت‌های ریاضی‌اش نوشت، اما این یادداشت‌ها تا قرن‌ها پس از مرگش مورد بررسی تاریخ‌نگاران قرار نگرفت.

هریوت علاوه بر کشف مستقل قانون سقوط اجسام (که گالیله هم آن را بررسی کرده بود)، جبر نمادین کامل را توسعه داد و گفته می‌شود برخی از مشهورترین نظریه‌های دکارت از او الهام گرفته شده‌اند. او حتی مدتی زندانی شد؛ وقتی رالی و پرسی به نوعی با توطئه باروت (نقشه‌ای برای انفجار پارلمان و ترور پادشاه که ناکام ماند) در سال ۱۶۰۵ مرتبط دانسته شدند و رالی به اعدام محکوم شد. پس از آزادی، هریوت توجه خود را به آسمان معطوف کرد و در ۲۶ ژوئیه ۱۶۰۹ نقشه‌ای از ماه آن‌گونه که از طریق تلسکوپ دیده می‌شد، تهیه کرد. این درحالی است که گالیله این موفقیت را در اوایل سال ۱۶۱۰ به دست آورد.

با اینکه هریوت چند ماه زودتر دست به کار شده بود، گالیله پس از انتشار نقشه‌های ماه و مشاهدات خود از قمرهای مشتری، شهرت اصلی را به دست آورد. دفترچه‌های یادداشت هریوت همچنین حاوی نخستین تصاویر ثبت‌شده از لکه‌های خورشیدی از طریق تلسکوپ است که به دسامبر ۱۶۱۰ مربوط می‌شود، اما عدم انتشار این آثار باعث شد گالیله پیش از او به اعتبار برسد.

دلیل اینکه هاریوت یافته‌هایش را منتشر نکرده، مشخص نیست؛ اما ممکن است بدین دلیل باشد که او پولی برای انتشار نیاز نداشت؛ زیرا تحقیقاتش توسط حامی ثروتمندش تأمین می‌شد. در مقابل، گالیله برای ادامه تحقیقاتش به شهرت و حمایت عمومی نیاز داشت. پس از مرگ هریوت در سال ۱۶۲۱، او تا مدت‌ها در تاریخ گمنام ماند، تا اینکه دفترچه‌هایش حدود ۱۵۰ سال بعد در عمارت به ارث رسیده از وارثان کنت نورث‌آمبرلند کشف شد. با‌این‌حال، تاریخ‌نگاران تا قرن بیستم بررسی دقیقی بر این یادداشت‌ها انجام ندادند و تا آن زمان نام گالیله به‌عنوان نخستین فردی که ماه و بسیاری از اجرام آسمانی دیگر را از طریق تلسکوپ مشاهده کرده، ثبت شده بود.

منبع: زومیت