توطئه همیشه توهم نیست

باشگاه خبرنگاران جوان – وقتی تحلیلگران رادیکال می‌خواهند دست به تحلیل سیستم‌های قدرت بزنند، خیلی اوقات کسی جدی‌شان نمی‌گیرد و بعضاً آن‌ها را «تئوری‌پرداز توطئه» می‌خوانند.

این یکی از جنگ‌آزموده‌ترین تاکتیک‌هاست برای دفن‌کردن و به‌حاشیه‌راندن انگاره‌هایی که برای صاحبان قدرت اقتصادی و سیاسی ناخوشایند است، برای کسانی که تحلیل‌های ضدابرشرکت‌ها و ضدسرمایه‌داری و ضدنژادپرستی را «حملۀ شخصی» می‌پندارند، چون ازقضا نقدها دقیقاً متوجه شخصِ آن‌هاست.

هر چپ‌گرایی که قدرت را با جدیت تحلیل می‌کند با این اتهامات روبه‌رو شده است، از خودِ مارکس به بعد.

کمیسیون اروپا راهنمایی منتشر کرده که تئوری توطئه را این‌گونه تعریف می‌کند: «باور به اینکه برخی رویدادها یا موقعیت‌ها را نیروهای قدرتمند به‌صورت مخفیانه و پشت‌پرده با نیاتی منفی طرح‌ریزی کرده‌اند».

این‌ها همه قبول، اما به مهم‌ترین عامل اشاره‌ای نمی‌شود: بسیاری از رویدادها و موقعیت‌ها مثل بحران‌های مالی، کمبودهای انرژی، و جنگ‌ها را واقعاً «نیروهای قدرتمند به‌صورت مخفیانه و پشت‌پرده» طرح‌ریزی می‌کنند. و این طرح‌ریزی‌ها بر زندگی مردم عادی تأثیری به‌شدت منفی دارد.

باور به چنین مواردی شما را به تئوری‌پرداز توطئه تبدیل نمی‌کند، بلکه بدین معناست که مشاهده‌گرِ جدیِ سیاست و تاریخ هستید.

منبع: ترجمان علوم انسانی