DNA  سرانجام فاش کرد چه چیزی واقعاً باعث مرگ نیروهای ناپلئون شد

وقتی ناپلئون و لشکر چندملیتی‌اش در سال ۱۸۱۲ از روسیه عقب‌نشینی کردند در حالی‌که با کمبود تدارکات و مقاومت شدید روس‌ها روبه‌رو بودند . هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که فاجعه‌ای بسیار بزرگ‌تر در راه است.

به گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛ در جریان این عقب‌نشینی، دست‌کم نیمی از ارتش ۶۰۰ هزار نفری ناپلئون بر اثر سرمای طاقت‌فرسا، گرسنگی و بیماری از بین رفتند. اکنون پژوهشی جدید شناسایی کرده است که کدام عوامل بیماری‌زا در نابودی این نیروهای ضعیف‌شده نقش داشته‌اند.

«بسیار هیجان‌انگیز است که امروز می‌توانیم با فناوری‌های نوین، چیزی را تشخیص دهیم که ۲۰۰ سال پیش در دل خاک دفن شده بود.»

این را نیکولاس راسکووان، پژوهشگر متاژنومیکس از مؤسسه پاستور فرانسه می‌گوید.

بازخوانی پزشکی تاریخی با فناوری ژنتیک

پزشکان آن زمان، بیماری تیفوس را عامل اصلی تلفات می‌دانستند؛ بیماری‌ای با نشانه‌هایی چون تب، سردرد و بثورات پوستی. اما پژوهشگران در بررسی‌های جدید هیچ اثری از باکتری Rickettsia prowazekii — عامل شناخته‌شده‌ی تیفوس — پیدا نکردند.

در عوض، پس از استخراج و تحلیل DNA باستانی از دندان‌های ۱۳ سرباز که بقایایشان در گور جمعی شهر ویلنیوس لیتوانی یافت شده بود، دانشمندان شواهدی یافتند که نشان می‌دهد این مردان از ترکیبی از دو بیماری رنج می‌برده‌اند:

• تب پاراتیفویید که توسط نوعی از باکتری Salmonella enterica ایجاد می‌شود، و

• تب عودکننده‌ی شپشی که عامل آن باکتری Borrelia recurrentis است و از طریق شپش بدن منتقل می‌شود.

به گفته‌ی پژوهشگران، «اگرچه تب عودکننده‌ی شپشی الزاماً کشنده نیست، اما می‌تواند فردی را که از قبل خسته و گرسنه است، به‌شدت ناتوان کند.»

مرگی بی‌سلاح، اما نه بی‌دلیل

دانشمندان هشدار می‌دهند که نبودِ شواهد از تیفوس به معنای نبودِ خود بیماری نیست؛ چراکه آن‌ها تنها از ۱۳ فرد نمونه‌برداری کرده‌اند، در حالی که در گورهای جمعی ویلنیوس که در سال ۲۰۰۱ کشف شد، بیش از ۳ هزار جسد وجود دارد.

برخی پژوهشگران دیگر نیز یادآور شده‌اند که چند بیماری مختلف، از جمله تیفوس، با علائمی که در گزارش‌های تاریخی آمده، همخوانی دارند.

به گفته‌ی تیم تحقیقاتی به سرپرستی باربیِری، بسیاری از این مردان در حالی دفن شده بودند که هنوز لباس نظامی و اسب‌هایشان کنارشان بود. نبود سلاح در کنار اجساد نشان می‌دهد که آن‌ها در نبرد کشته نشده‌اند، بلکه احتمالاً بر اثر بیماری و شرایط طاقت‌فرسا جان داده‌اند

دانشمندان می‌نویسند:

«برای درک کامل طیف بیماری‌های واگیری که ارتش ناپلئون را در جریان عقب‌نشینی از روسیه درگیر کرد، باید نمونه‌های بسیار بیشتری بررسی شود.»

آن‌ها نتیجه می‌گیرند:

«با توجه به یافته‌های ما، محتمل‌ترین سناریو برای مرگ این سربازان، ترکیبی از خستگی، سرما و چندین بیماری، از جمله تب پاراتیفویید و تب عودکننده‌ی شپشی بوده است.»

این یافته‌ها در ژورنال علمی Current Biology (زیست‌شناسی کنونی) منتشر شده‌اند.