ببینید؛ همه چیز درباره پهپاد شاهد ۲۳۸

اگرچه ایران تولید و استفاده از پهپادها را از زمان جنگ هشت ساله با عراق و معرفی مهاجر و ابابیل آغاز کرد، اما توسعه آنها در سال‌های اخیر با سرعت بیشتری انجام شد تا این جنگ افزار نسبتا ساده و ارزان قیمت، به یکی از ارکان زرادخانه تسلیحاتی ایران تبدیل شود.

به گزارش فرارو، با شروع جنگ اوکراین و انتشار خبرهایی مبنی بر استفاده روسیه از پهپاد شاهد ۱۳۶ در جبهه های نبرد، نام این پرنده بیش از هر زمان دیگری مطرح شد تا جایی که نظر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را هم به خود جلب کرد و از آنها با صفاتی همچون «خیلی خوب، سریع، مرگبار و وحشتناک» یاد کرد.

شاهد ۱۳۶ اگرچه به عنوان یک گزینه ارزان قیمت کاربردهای خاصی در میدان جنگ دارد، از جمله درگیر کردن پدافند دشمن، اما ضعف های قابل توجهی هم دارد که آن را برای ماموریت های حیاتی تر نامناسب می سازد.

پهپاد شاهد ۲۳۸ نسخه ای بود که با هدف ارتقای شاهد ۱۳۶ توسعه پیدا کرد و به همین دلیل از همان پلتفرم کلی شاهد ۱۳۶ که دارای بال های دلتاشکل (مثلثی) و فاقد دم و سکان عمودی است استفاده شد. این پهپاد نخستین بار در پاییز ۱۴۰۲ رونمایی شد و در زمستان همان سال اوکراینی‌ها مدعی شدند که توسط روسیه مورد استفاده قرار گرفته است.

مهمترین ارتقا در شاهد ۲۳۸، اضافه شدن موتور جت بود تا به این ترتیب با افزایش قابل توجه سرعت و توانایی مانورپذیری، شکار آن توسط سامانه های پدافندی دشوار شود.

موتور نصب شده روی شاهد ۲۳۸ یک موتور مینی جت به نام طلوع ۱۰ است که گفته می شود از موتور توربوجت پی‌بی‌اس تی‌جی۱۰۰ جمهوری چک الگوبرداری شده و پیش از این در موشک های کروز سری قدس نیز به کار رفته است. موتور جدید موجب  شده است تا سرعت ۱۵۰ تا ۱۸۰ کیلومتری شاهد ۱۳۶ به ۵۰۰ و در برخی گزارش ها به ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت افزایش پیدا کند. سقف پرواز این پهپاد تا ۳۰ هزار پا یا ۹۱۴۴ کیلومتر برآورد شده و گفته می شود سرعت آن هنگام شیرجه به سمت هدف تا ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت هم می رسد.

تا کنون از سه نسخه شاهد ۲۳۸ رونمایی شده است. نخست، پهپاد مجهز به سامانه هدایت ماهواره ای که برای اهداف ثابت مناسب است و در شاهد ۱۳۶ نیز به کار گرفته می شود. نسخه دوم به سامانه هدایت اپتیک دید حرارتی مجهز است که برای درگیری با هداف متحرک کاربرد دارد، و سومین نسخه شاهد ۲۳۸ ضدرادار است که با دریافت امواج راداری و دکل های ارتباطی دشمن روی آنها قفل کرده و با هدف سرکوب پدافند هوایی دشمن به آنها حمله می کند.

شاهد ۲۳۸ معمولا به یک کلاهک ۵۰ کیلوگرمی مجهز است، اما در گزارش های منتشر شده از نسخه روسی آن که به گران-۳ معروف است، گفته شده که کلاهک ۳۰۰ کیلوگرمی را نیز حمل کرده است. جدای از این اختلاف نظر، حداکثر وزن برخاست آن ۳۸۰ کیلوگرم برآورد شده است که نزدیک به ۵۰ درصد بیشتر از شاهد ۱۳۶ است.

در طراحی شاهد ۲۳۸ اگرچه شکل بال دلتایی حفظ شده است، اما برای مانورپذیری و تطابق آن با پیشرانه جت بهبودهایی در نظر گرفته شده که مهم ترین آن استفاده از ۸ عملگر فلپ به جای ۴ عملگر شاهد ۱۳۶ است. سقف زمانی پرواز این پهپاد را ۲ ساعت و برد آن حدود ۱۲۰۰ کیلومتر برآورد می کنند.

از شایعات پیرامون پهپاد انتحاری شاهد ۲۳۸ می توان به استفاده از قطعات شرکت های غربی در ساخت آن اشاره کرد که این ادعا با استناد به پهپادهای سرنگون شده روسیه مطرح شده است. شرکت های مستقر در آمریکا، سوئیس، هلند، آلمان، کانادا، ژاپن و لهستان از جمله مواردی هستند که گفته می شود ناخواسته در ساخت این پهپاد ایرانی مشارکت داشته اند. تحلیلگران غربی از این مساله به عنوان نمونه ای از توانمندی های ایران در دور زدن تحریم ها و تاب آوری زنجیره تامین یاد می کنند.

بهبودهای انجام شده روی پهپاد ۲۳۸ نقاط ضعف خاص خود را هم به همراه داشته است. استفاده از موتور جت اگرچه سرعت و قدرت نفوذ بیشتری به همراه داشته، اما مصرف سوخت را هم بیشتر کرده و به دلیل تولید حرارت بالا، آسیب پذیری آن در مقابل موشک های هدایت شونده فروسرخ را بیشتر کرده است. مصرف سوخت و وزن بیشتر این پهپاد نسبت به شاهد ۱۳۶ نیز موجب کاهش برد آن شده است.