ببینید؛ «ماموت»؛ بزرگ‌ترین دستگاه وکیوم جهان که سالانه ۳۶ هزار تُن دی‌اکسید کربن را می‌بلعد

کارشناسان ایرلندی با ساخت یک دستگاه غول‌پیکر به نام Mammoth قصد دارند مقدار دی‌اکسید کربن را کاهش دهند. این پروژه به‌عنوان یک راه‌حل هوشمندانه برای مقابله با تغییرات اقلیمی معرفی شده است. با این حال، اگر تنها به تصاویر آن نگاه کنید، ممکن است که هدف واقعی دستگاه «ماموت» که در ایسلند نصب شده، برایتان روشن نباشد.

این سازه ۱۱۰ متری که در منطقه هلیسهدی و در حدود ۲۴ کیلومتری پایتخت ایسلند، ریکیاویک قرار دارد، به‌طور مستقیم دی‌اکسید کربن (CO2) را از هوا «می‌مکد». شرکت سوئیسی کلایم‌ورکس این مرکز «جذب مستقیم از هوا» (DAC) را طراحی کرده که با فن‌های عظیم فولادی، CO2 موجود در هوا را جمع‌آوری کرده، در آب حل می‌کند و سپس آن را به اعماق زمین پمپاژ می‌کند.

به گفته دانشمندان این شرکت، این سیستم چند میلیون دلاری سالانه تا ۳۶ هزار تُن دی‌اکسید کربن را حذف می‌کند که معادل خارج کردن ۸ هزار خودرو از جاده‌هاست.

دولت بریتانیا آنقدر تحت‌تأثیر این فناوری قرار گرفته که قصد دارد یک دستگاه مشابه «مکنده کربن» را در شمال‌غرب این کشور احداث کند.

با این حال، منتقدان هشدار داده‌اند که این فناوری پرهزینه به عامل اصلی گرمایش زمین، انتشار CO2 ناشی از سوخت‌های فسیلی، نمی‌پردازد. سازمان محیط‌زیستی «گرین‌پیس» جذب کربن را «یک فریب» دانسته که وابسته به مالیات عمومی است.

ساخت ماموت که حدود ۱۰ برابر بزرگ‌تر از نیروگاه پیشین به نام «اورکا» است، در ژوئن ۲۰۲۲ آغاز شد و از ماه مه سال گذشته فعالیت خود را شروع کرد. این مجموعه از ردیف‌هایی از «اسکرابرهای هوا» تشکیل شده که هوا را با کمک انرژی یک نیروگاه زمین‌گرمایی نزدیک، به داخل می‌کشند. ماده فیلتر جامد، CO2 را جدا کرده و سپس با فشار زیاد آب به اعماق زمین منتقل می‌کند.

طی چند سال، این CO2 در تماس با سنگ‌هایی که سرشار از فلزاتی مانند آهن، کلسیم و منیزیم هستند، به یک ماده معدنی جامد به نام «کربنات» تبدیل می‌شود. به این ترتیب، دی‌اکسید کربن به شکل جامد در زیر زمین ذخیره می‌شود و مانع از ورود آن به جو می‌گردد.

کلایم‌ورکس توضیح داده که از طریق فرآیند کانی‌سازی طبیعی، CO2 با سنگ بازالت واکنش داده و ظرف چند سال به سنگ تبدیل می‌شود، بنابراین دی‌اکسید کربن برای همیشه و با ایمنی کامل از جو حذف و به زمین بازگردانده می‌شود.

به گفته این شرکت، فناوری آن قابلیت تکرار در نقاط مختلف جهان و در مقیاس‌های بزرگ‌تر را دارد تا بتوان میزان بیشتری CO2 را جذب کرد.

این دستگاه در ظرفیت کامل خود می‌تواند سالانه ۳۶ هزار تُن دی‌اکسید کربن را جذب کند که معادل کاهش انتشار ناشی از ۷,۸۰۰ خودروی بنزینی است. با این وجود، این میزان تنها برابر با ۳۰ ثانیه از کل انتشار سالانه CO2 در جهان است، به همین دلیل ساخت چنین دستگاه‌هایی در دیگر نقاط جهان نیز مطرح شده است.

دولت بریتانیا با الهام از ماموت، مذاکراتی را با کلایم‌ورکس برای ساخت نمونه‌ای مشابه با نام «سیلور برچ» آغاز کرده است. این دستگاه قرار است در منطقه استنلو در نزدیکی لیورپول ساخته شود و کربن موجود در هوا را جذب کرده و زیر دریای ایرلند ذخیره کند.

این طرح که توسط وزارت امنیت انرژی و کربن صفر توسعه خواهد یافت، بخشی از پروژه HyNet North West برای کاهش انتشار کربن و رسیدن به هدف کربن صفر در بریتانیا است.

با این حال، در حال حاضر دو پروژه HyNet که در اولویت هستند، شامل یک نیروگاه گازسوز جدید با فناوری جذب کربن در ولز و یک نیروگاه بیومس در چشر است که با استفاده از چوب‌های ضایعاتی، انرژی کم‌کربن تولید می‌کند.

هزینه دقیق ساخت نیروگاهی مشابه ماموت مشخص نیست، اما منابع طبیعی فراوان ایسلند امکان اجرای چنین پروژه‌های بزرگ اقلیمی را فراهم کرده است. داگلاس چان، مدیر عملیاتی کلایم‌ورکس، گفته که هزینه ساخت آن در حدود چند صد میلیون دلار بوده است.

این شرکت رقم دقیق هزینه حذف هر تُن دی‌اکسید کربن را اعلام نکرده، اما این هدف را دارد که این هزینه را تا سال ۲۰۳۰ به ۴۰۰ تا ۶۰۰ دلار و تا سال ۲۰۴۰ به ۲۰۰ تا ۳۵۰ دلار برساند.

علاوه بر هزینه، فناوری جذب و ذخیره‌سازی کربن به دلیل تشویق ادامه استفاده از سوخت‌های فسیلی به جای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر، مورد انتقاد قرار گرفته است.

به گفته مایک چایلدز، رئیس بخش سیاست‌گذاری سازمان محیط‌زیستی Friends of the Earth، دولت در حال حمایت از سوخت‌های فسیلی گران و آلاینده است و حتی اگر این فناوری روزی به کار بیاید، بعید است که در کوتاه‌مدت عملی شود.

چایلدز تأکید کرده که این روش نه می‌تواند تمام آلودگی ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی را جذب کند و نه به انتشار قابل‌توجه هنگام استخراج نفت و گاز رسیدگی خواهد کرد.

استوارت هازل‌دین، استاد جذب و ذخیره‌سازی کربن در دانشگاه ادینبرو، این پروژه‌ها را «معامله‌ای با شیطان» توصیف کرده و گفته که ذخیره دو تا پنج میلیون تُن CO2 در سال نباید بهانه‌ای برای صدور ده‌ها مجوز جدید استخراج نفت و گاز و انتشار ده‌ها یا صدها میلیون تُن CO2 دیگر باشد.

به اعتقاد برخی کارشناسان نیز این فرآیند انرژی زیادی مصرف می‌کند و می‌تواند باعث افزایش قیمت انرژی شود.

همچنین، نگرانی‌هایی در مورد ایمنی این فناوری وجود دارد، زیرا برخی معتقدند که ممکن است CO2 ذخیره‌شده در زیر زمین نشت کرده و منابع آب را آلوده کند یا به دلیل تجمع فشار، لرزش‌های زیرزمینی ایجاد شود.

منبع: روزیاتو