ترامپ در برابر پوتین خار و خفیف شد

نشست شامگاهی رئیسان جمهوری روسیه و ایالات متحده در انکوریج آلاسکا، که با استقبال پرزرق‌وبرق شامل پهن کردن فرش قرمز، پرواز بمب‌افکن‌های استراتژیک و عبور کاروان تشریفاتی ویژه برگزار شد، بار دیگر تقابل منافع و نمایش قدرت را به صحنه سیاست آورد و ترامپ به شکلی گرم و صمیمی از پوتین در سردترین نقطه از خاک کشورش استقبال کرد که این دیدار نخستین گفت‌وگوی مستقیم دو طرف، پس از چند سال تنش و تشدید درگیری در اوکراین به شمار می‌رفت.

با این حال، فراتر از ظاهر پرشکوه، نتیجه نشست چیزی جز تاکید مجدد بر اختلافات قدیمی نبود؛ هرچند ترامپ آن را «بسیار سازنده» توصیف کرد و پوتین نیز از «گفت‌وگویی مفید» سخن گفت، اما هیچ توافقی در خصوص آتش‌بس یا پایان جنگ اوکراین حاصل نشد. موضوعی که تحلیل‌گران و رسانه‌های جهان آن را نتیجه و نشانه‌ای آشکار از ناکامی دیپلماتیک نشست آلاسکا ارزیابی کردند.

از دیدگاه ناظران، پوتین در این دیدار تلاش کرد بار دیگر سه محور اصلی سیاست کرملین یعنی تضمین امنیت مناطق اشغالی، مخالفت با عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اتحادیه اروپا، و لزوم تغییر در ساختار قدرت کی‌یف را مطرح کند و در مقابل، ترامپ هرچند از لحن آشتی‌جویانه استفاده می‌کرد، اما تاکید داشت که «هیچ توافقی تا زمانی که همه‌چیز نهایی نشود، امضا نخواهد شد»؛ نکته مهمی که از فقدان اجماع و عمق اختلافات حکایت داشت.

در سطح تبلیغاتی اما، دست برتر با پوتین بود چراکه تصاویر او در کنار رئیس‌جمهوری آمریکا، سوار بر خودروی ویژه ریاست‌جمهوری این کشور و در میان تشریفات بی‌سابقه، در رسانه‌های جهان بازتاب گسترده یافت و فرصتی برای نمایش جایگاه بین‌المللی روسیه فراهم کرد. بسیاری از تحلیل‌گران غربی یادآوری کردند که مسکو حتی بدون توافق، توانست امتیاز بزرگی در عرصه افکار عمومی جهان به دست آورد.

در این بین حتی انتخاب نمادها نیز حاشیه‌ساز و حامل پیام سیاسی بود؛ از جمله سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، که با پیراهنی منقش به حروف اختصاری اتحاد جماهیر شوروی (CCCP) در آلاسکا ظاهر شد؛ حرکتی که بسیاری از ناظران آن را نوعی یادآوری نمادین از گذشته ابرقدرتی مسکو و تلاشی برای القای استمرار آن در فضای کنونی تعبیر کردند.

ترامپ نیز کوشید این دیدار را آغاز راهی تازه معرفی کند و از پیشرفت‌های مهم سخن گفت، اما فقدان شفافیت درباره جزئیات گفت‌وگو و واگذاری ابتکار عمل رسانه‌ای به همتای روسی، باعث شد که دستاوردهای آمریکا در برابر نمایش قدرت کرملین کمرنگ و کمرنگ‌تر جلوه کند.

دعوت پوتین از ترامپ برای برگزاری نشست بعدی در مسکو نیز در همین چارچوب قابل ارزیابی است؛ گامی که بیش از آنکه حامل پیام سیاسی روشن باشد، به اعتقاد تحلیلگران به عنوان نماد اعتمادبه‌نفس روسیه و استمرار ابتکار عمل در سطح افکار عمومی تفسیر شده است.

آما برایند نهایی این دیدار برای کشورهای ناظر بر آن به ویژه مناطقی از جهان که درگیر تنش و درگیری هستند، دو نکته مهم است؛ نخست آنکه بحران اوکراین همچنان در مسیر حل و فصل، پیشرفت عملی ندارد و گفت‌وگوی قدرت‌های بزرگ بدون پایبندی به حقوق بین‌الملل، ره به جایی نمی‌برد و دوم آنکه بهره‌گیری تبلیغاتی از چنین رویدادهایی نشان می‌دهد که در جهان امروز، جنگ روایت‌ها به اندازه عرصه نظامی و دیپلماتیک اهمیت یافته است.

بی‌تردید، نشست آلاسکا بیش از آنکه به صلح و امنیت جهانی یاری رساند، به صحنه‌ای برای نمایش سیاسی دو بازیگر بزرگ بدل شد؛ صحنه‌ای که در آن دیپلماسی به حاشیه رفت و تبلیغات دست بالا را به دست گرفت و در بهترین حالت به پیش نمایشی برای دیدارهای جدی آتی بدل شد.

منبع: ایرنا