تصاویر؛ ۱۰ تا از بهترین فیلم‌های سینمای ایران

به زودی نسخه مرمت شده فیلم سینمایی «باشو غریبه کوچک» در بخش آثار کلاسیک جشنواره ونیز ۲۰۲۵ اکران خواهد شد. فیلمی از بهرام بیضایی که در کنار آثار کلاسیک جهان سینما به نمایش گذاشته می‌شود.

به گزارش فرارو، در کنار این فیلم، آثار دیگری نیز وجود دارد که هر یک به گونه‌ای مفاهیم مختلفی از سینمای ایران را به تصویر می‌کشند. در ادامه نگاهی به برخی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران خواهیم داشت.

فیلم سینمایی «مسافران»

اساسا هنر بیضایی در پیوند عمیق با سنت‌های نمایشی گذشته است. او هر بار که دست به کاری زده، سعی کرده آموزه‌های خود از نمایش ایران را نمایش دهد. مسافران نیز همین طور است و از سنت‌های نمایشی گذشته پیروی می‌کند. سنت‌هایی که بیضایی در این اثر گاهی آنها را نقد می‌کند و در عین حال تلاش می‌کند چیزی به آنها اضافه کند. داستان این فیلم درباره خانواده‌ای است که برای برگزاری مراسم عروسی از شمال کشور و رساندن آینه موروثی به سمت تهران حرکت می‌کنند. با این حال یک تصادف همه چیز را به هم می‌ریزد. سنگ بنای «مسافران»، جشنی است که تبدیل به عزا شده است و تنها کسی که این مرگ را باور ندارد مادربزرگ است.

بیضایی در یکی از مصاحبه‌هایش می‌گوید «مسافران» را در پاسخ به فیلم «مادر» علی حاتمی ساخته است. کاراکتر مادر در فیلم مسافران بر خلاف فیلم علی حاتمی، تنها کسی است که مرگ عزیزانش را باور ندارد و از هر گونه صحبت در مورد مرگ دوری می‌کند.

از نکات برجسته فیلم، استفاده از نمادهایی است که ریشه در باورهای و سنت‌های کهن نمایش در ایران دارد . در حقیقت بیضایی با ذکاوت و دقت از این المان‌ها استفاده می‌کند  تا مخاطبان را وارد جهان خاص خود کند. در عین حال بازی بازیگران، مانند جمیله شیخی، هما روستا و فاطمه معتمد آریا فوق العاده است. اساسا در «مسافران»، زنان هستند که داستان را به جلو می‌برند و مردان در حاشیه قرار دارند. در نهایت مسافران به مخاطب نشان می‌دهد که چگونه باید با فقدان عزیزان کنار آمد و به زندگی ادامه داد.

فیلم سینمایی «باشو غریبه کوچک»

داستان در دوران جنگ ایران و عراق روایت می‌شود، جایی در جنوب ایران که خانواده شخصیت باشو کشته می‌شوند و مخاطب در ادامه داستان، سرنوشت او را مشاهده می‌کند.  باشو در حالی که ترسیده بی خبر از همه جا سوار یک کامیون می‌شود، کامیونی که مقصد نهایی‌اش شهری در شمال کشور است.

زنی به نام نایی سرپرستی او را می‌پذیرد، با این حال زندگی در شمال چالش‌هایی را برای باشو ایجاد می‌کند. یکی از نقاط قوت «باشو غریبه کوچک»،  بازی سوسن تسلیمی است. او در این فیلم نقش نایی را بازی می‌کند که مسئولیت پذیر و مادر است و از همه مهم‌تر ابایی از جنگیدن با باورهای سنتی را ندارد.

در این فیلم از بهرام بیضایی این زنان هستند که دنیای داستان را شکل می‌دهند و همانطور که مخاطب در فیلم «مسافران» مشاهده می‌کند.  در واقع این کاراکتر نایی است که دنیای باشو را شکل می‌دهد و مردان در حاشیه قرار می‌گیرند. بهرام بیضایی خیلی دقیق از تفاوت‌های ظاهری کاراکترهای نایی و باشو استفاده می‌کند تا نشان دهد چگونه می‌توان با استفاده از تفاوت‌ها برای ساخت معنا بهره برد. در نهایت باشو و نایی استعاره‌هایی از جامعه آن روز ایران هستند.

فیلم سینمایی «بایسیکل ران»

این فیلم درباره یک پیرمرد افغانی به نام نسیم است که در پاکستان به عنوان پناهنده زندگی می‌کند. ماجرا از جایی شروع می‌‌شود که او دست به هر کاری می‌زند تا هزینه درمان بیماری همسرش را فراهم کند. به همین دلیل به نسیم پیشنهاد می‌دهند تا در یک مسابقه شرط بندی شرکت کند. مسابقه‌ای که باید به مدت یک هفته با دورچرخه دور میدان شهر بچرخد.

نسیم در «بایسیکل ران» فردی است که از طوفان تعارضات اجتماعی بیرون آمده است و هیچکس به او اهمیتی نمی‌دهد. همچنین کاراکتری است که توانسته است به زندگی ادامه دهد، با این حال زمانی که موضوع جان عزیزانش در میان است، مجبور به انتخابی سخت می‌شود. او باید یا همرنگ آلودگی‌های شهر شود یا انتخاب کند زیر چرخ‌های سرنوشت از بین برود.

فیلم سینمایی «دونده»

فیلم درباره تلاش‌های انسان‌ها برای برده شدن در دل گرمای جنوب است. برنده شدنی که از یک مسابقه دو در نوجوانی شروع می‌شود و به آرزوهای بزرگ می‌رسد. داستان درباره پسری نوجوان به نام امیرو است که با واکس زدن کفش‌ها و فروش یخ هزینه زندگی خود را تامین می‌کند. در حالی که رویای مهاجرت را در سر دارد. ماجرا از جایی آغاز می‌شود که او برای رسیدن به رویایش به مدرسه شبانه می‌رود.

امیر نادری در این فیلم از روایت خطی داستان گریزان است و به مخاطب این اجازه را می‌دهد وارد لایه‌های پنهان ذهن امیرو شود و همراه او به مسابقه و رویاها فکر کند و راه حلی برای برنده شدن پیدا کنند. قدرت فیلم در شخصیت پردازی کاراکتر امیرو است که به خوبی دغدغه‌ها و تلاش‌های یک پسر نوجوان را نشان می‌دهد. در عین حال «دونده» پر از قاب‌های قشنگ و زیبا از جنوب ایران است که به مخاطب حس آزادی و رهایی می‌دهد. در نهایت این فیلم به مخاطب نشان می‌دهد که گاهی رسیدن به آرزوهای کوچک مانند برنده شدن در یک مسابقه محلی می‌تواند به شیرینی رسیدن به رویایی بزرگ باشد.

فیلم سینمایی «خانه دوست کجاست»

داستان درباره پسری به نام احمد است که متوجه می‌شود، دفتر محمدرضا همکلاسی‌اش را با خود به خانه آورده است. این در حالی است که محمدرضا از طرف معلم مدرسه تهدید شده تا مشق‌هایش را در دفتر خود بنویسد. احمد تصمیم می‌گیرد تا به هر سختی شده دفتر را به دوستش برساند. «خانه دوست کجاست» را بدون اغراق می‌توان مهم‌ترین اثر عباس کیارستمی دانست.

فیلم درباره عواطف و احساسات انسانی است به همین دلیل مخاطب به راحتی با داستان و کاراکتر احمد احساس همذات پنداری می‌کند. کیارستمی به خوبی، جزئیات را فدای سادگی فیلم می‌کند  و همین موضوع سبب شده تا رنج‌های احمد برای رسیدن به دوستش برای بیننده جذاب باشد.

فیلم سینمایی «بچه‌های آسمان»

داستان در مورد خواهر و برادری است که دچار چالشی بزرگ می‌شوند، مشکلی که در ظاهر برای مخاطب خنده دار است اما زندگی آنها را به هم ریخته است.علی کفش‌های زهرا را گم می‌‌کند و حالا دختر بچه کفشی برای رفتن به مدرسه ندارد. ماجرا از جایی آغاز می‌شود که آنها مجبور می‌شوند ماجرا را از همه پنهان کنند به همین دلیل قرار می‌گذارند زمانی که مدرسه علی تمام شد کفش‌هایش را به زهرا برساند تا او به مدرسه برود.

اساسی ترین کلید واژه « بچه‌های آسمان» سادگی داستان است. کارگردان به خوبی احساسات مخاطب را با خود درگیر می‌کند و باعث گریه و اشک می‌شود. در عین حال این فیلم آنقدر جزئیات زیبایی دارد که بیننده با وجود داستان غمگین از تماشای آن لذت می‌برد. در نهایت «بچه‌های آسمان» فیلمی است درباره عواطف انسانی که حال آدم را خوب می‌کند.

فیلم سینمایی «ناخدا خورشید»

این فیلم اقتباسی از کتاب «داشتن یا نداشتن» نوشته «ارنست همینگوی» است که اگر مخاطب از این موضوع خبر نداشته باشد، احساس می‌کند یک داستان کاملا ایرانی مشاهده می‌کند. داستان درباره مردی به نام خورشید است که بار قاچاق لنجش به خاطر لو دادن توسط خواجه ماجد به دست پلیس می‌افتد. بعد از چند روز او مجبور می‌شود جابجایی باری را قبول کند که به قیمتش جانش تمام می‌شود.

«ناخدا خورشید» درحالی که یکی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران است، یکی از قوی‌ترین بازی‌ها را توسط داریوش ارجمند در نقش خورشید به  مخاطب نشان می‌دهد و سایر بازیگران نیز بهترین بازی را از خود ارائه می‌دهند. در کنار بازی خوب بازیگران و قدرت کارگردانی ناصر تقوایی، دوبله نیز یکی از دلایل ماندگاری «ناخدا خورشید» در ذهن مخاطب است.

فیلم سینمایی «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»

این فیلم روایتی عاشقانه و شاعرانه درباره زندگی مردی به نام پرویز است که برای فروش میراث خانوادگی که یک خانه در شهرهای شمالی است از خارج برگشته است. با این حال او متوجه می‌شود گروهی این خانه را تبدیل به رستوران کرده‌اند. ماجرا از جایی آغاز می‌شود که پرویز می‌فهمد، آتیه عشق دوران جوانی‌اش صاحب رستوران است.

یکی از نقاط قوت «ماهی‌ها عاشق می‌شوند» تصاویر آن است. مخاطب به راحتی با قطع کردن صدا می‌تواند از تک تک تصاویر فیلم بدون آن که بداند داستان چیست، لذت ببرد. در نهایت «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»، دنیایی را می‌سازد که ممکن است ببینده دلش بخواهد حتی در حد چند ثانیه در درون آن زندگی کند.

فیلم سینمایی «هامون»

حمید هامون به رغم مشکلاتی که با همسرش، مهشید دارد در برابر طلاق مقاومت می‌کند چرا که هر لحظه بیان می‌کند که یک عاشق است. مهرجویی با تلفیق فضای رئال و سورئال یک فیلم عاشقانه و فلسفی در میان خیال و واقعیت می‌سازد. کاراکتر هامون با بازی خسرو شکیبایی تبدیل به یکی از ماندگارترین نقش‌های دنیای سینمای می‌شود. در عین حال «هامون» اثری که کاراکتر مردی عصبانی را در برابر زنی رنجیده قرار می‌دهد و مخاطب را با خود همراه می‌کند.

فیلم سینمایی «دل شدگان»

این فیلم درباره گروهی نوازنده و خواننده است که در دوران سلطنت احمدرضا شاه تلاش می‌کنند تا با سفر به فرانسه، صدا و موسیقی خود را بر روی صفحات گرامافون ضبط کنند با این حال همه چیز به آسانی به دست نمی‌آید.طاهر، خواننده گروه در پاریس عاشق دختری ترک می‌شود اما بیماری قدیمی‌اش به او اجازه زندگی نمی‌دهد و می‌میرد. به همین دلیل گروه دلشکسته عازم وطن می‌شوند با این حال کشتی آنها دچار طوفان می‌شود و همه چیز از بین می‌رود.

«دل‌شدگان» حاصل همکاری هنری علی حاتمی و محمدرضا شجریان در سال ۱۳۶۸ است. همچنین حاتمی در این فیلم از روایت خطی سینمای ایران خارج می‌شود و با استفاده از داستان‌های موازی و غیری خطی، اثری چند لایه و شاعرانه ارائه می‌دهد و مخاطب را با خود همراه می‌کند.