۱۰ فیلم ایرانی که نباید از دست داد !

به گزارش بازیگر 360 ،به زودی، نسخه مرمت‌شده فیلم سینمایی «باشو غریبه کوچک» در بخش آثار کلاسیک جشنواره ونیز ۲۰۲۵ به نمایش در می‌آید؛ اتفاقی افتخارآمیز که این اثر بی‌بدیل بهرام بیضایی را در کنار دیگر شاهکارهای سینمای جهان قرار می‌دهد. اما سینمای ایران، گنجینه‌ای فراتر از «باشو» دارد؛ آثاری که هر یک به شکلی یگانه، مفاهیم و روایت‌های عمیقی از فرهنگ و جامعه ایرانی را به تصویر کشیده‌اند.

در ادامه، سفری خواهیم داشت به دنیای برخی از بهترین و تأثیرگذارترین فیلم‌های سینمای ایران، از «مسافران» تا «دونده» که هر کدام، روایتی از روح پربار این سرزمین هستند.

فیلم سینمایی «مسافران»

هنر بهرام بیضایی همواره با سنت‌های نمایشی کهن ایران پیوندی عمیق دارد و «مسافران» نیز از این قاعده مستثنی نیست. او در این اثر، با نقد و افزودن بر سنت‌های گذشته، داستانی از خانواده‌ای را روایت می‌کند که برای رساندن آینه موروثی و برگزاری مراسم عروسی از شمال به تهران رهسپار می‌شوند؛ اما تصادفی ناگوار، جشن را به عزا تبدیل می‌کند.

در این میان، تنها کسی که مرگ عزیزانش را باور ندارد و از سخن گفتن درباره آن پرهیز می‌کند، مادربزرگ است؛ کاراکتری که بیضایی به گفته خودش، آن را در پاسخ به «مادر» علی حاتمی ساخته است.

«مسافران» سرشار از نمادهایی است که ریشه در باورها و سنت‌های کهن نمایشی ایرانی دارند و بیضایی با ذکاوت، مخاطب را وارد جهان خاص خود می‌کند. بازی‌های خیره‌کننده بازیگرانی چون جمیله شیخی، هما روستا و فاطمه معتمدآریا، به ویژه نقش محوری زنان در پیشبرد داستان، از نکات برجسته فیلم است. «مسافران» در نهایت به ما می‌آموزد که چگونه با فقدان عزیزان کنار بیاییم و به زندگی ادامه دهیم.

فیلم سینمایی «باشو غریبه کوچک»

در دوران جنگ ایران و عراق، این فیلم داستان باشو، پسربچه‌ای از جنوب ایران را روایت می‌کند که خانواده‌اش را در جنگ از دست می‌دهد و بی‌خبر و ترسیده، سوار بر کامیونی می‌شود که او را به شهری در شمال می‌برد.

«نایی»، زنی شمالی، سرپرستی او را بر عهده می‌گیرد؛ اما زندگی در شمال چالش‌های بسیاری را برای باشو به همراه دارد. یکی از نقاط قوت بی‌بدیل این فیلم، بازی درخشان سوسن تسلیمی در نقش «نایی» است؛ زنی مسئولیت‌پذیر، مادرانه و شجاع که از جنگیدن با باورهای سنتی ابایی ندارد.

همچون «مسافران»، در «باشو غریبه کوچک» نیز زنان نقش محوری در شکل‌دهی دنیای داستان دارند و کاراکتر «نایی» دنیای باشو را متحول می‌کند، در حالی که مردان در حاشیه قرار می‌گیرند. بهرام بیضایی با دقت و ظرافت از تفاوت‌های ظاهری میان باشو و نایی بهره می‌برد تا نشان دهد چگونه از دل تفاوت‌ها می‌توان معناهای عمیق آفرید. باشو و نایی، استعاره‌ای گویا از جامعه آن روز ایران هستند.

فیلم سینمایی «بایسیکل ران»

این فیلم داستان «نسیم»، پیرمرد افغان پناهنده در پاکستان را روایت می‌کند. او برای تأمین هزینه درمان همسر بیمارش، دست به هر کاری می‌زند تا اینکه پیشنهادی عجیب دریافت می‌کند: شرکت در یک مسابقه شرط‌بندی که باید به مدت یک هفته بی‌وقفه با دوچرخه دور میدان شهر بچرخد.

«نسیم» در «بایسیکل ران»، فردی است که از طوفان تعارضات اجتماعی بیرون آمده و هیچکس به او اهمیتی نمی‌دهد؛ با این حال، توانسته به زندگی ادامه دهد. اما وقتی پای جان عزیزانش به میان می‌آید، مجبور به انتخابی سخت می‌شود: همرنگ آلودگی‌های شهر شود یا زیر چرخ‌های سرنوشت له شود.

فیلم سینمایی «دونده»

«دونده» حکایت تلاش‌های بی‌وقفه انسانی برای “برنده شدن” در دل گرمای سوزان جنوب است؛ برنده شدنی که از یک مسابقه دو در نوجوانی آغاز می‌شود و به رویاهای بزرگتر می‌رسد. داستان درباره «امیرو»، پسری نوجوان است که با واکس زدن کفش و فروش یخ، امرار معاش می‌کند و در سر، رویای مهاجرت دارد.

او برای رسیدن به این رویا، شب‌ها به مدرسه می‌رود. امیر نادری در این فیلم از روایت خطی دوری می‌کند و به مخاطب اجازه می‌دهد تا وارد لایه‌های پنهان ذهن امیرو شود، با او در مسابقه‌ها و رویاهایش همراه شود و راهی برای پیروزی بیابد. قدرت فیلم در شخصیت‌پردازی بی‌نظیر «امیرو» است که دغدغه‌ها و تلاش‌های یک پسر نوجوان را به خوبی به تصویر می‌کشد.

«دونده» پر از قاب‌های زیبا و دل‌نشین از جنوب ایران است که حس آزادی و رهایی را به مخاطب القا می‌کند. این فیلم به ما نشان می‌دهد که گاهی رسیدن به آرزوهای کوچک، مانند بردن یک مسابقه محلی، می‌تواند به شیرینی رسیدن به رویایی بزرگ باشد.

فیلم سینمایی «خانه دوست کجاست»

بدون اغراق، «خانه دوست کجاست» را می‌توان مهم‌ترین اثر عباس کیارستمی دانست. داستان درباره «احمد»، پسربچه‌ای است که متوجه می‌شود دفتر مشق همکلاسی‌اش، «محمدرضا»، را با خود به خانه آورده است. از آنجا که محمدرضا از سوی معلم تهدید شده که مشق‌هایش را حتماً در دفتر خودش بنویسد، احمد تصمیم می‌گیرد به هر سختی شده، دفتر را به دوستش برساند.

فیلم بر عواطف و احساسات انسانی متمرکز است و به همین دلیل، مخاطب به راحتی با داستان و کاراکتر احمد همذات‌پنداری می‌کند. کیارستمی با هنرمندی، جزئیات را فدای سادگی می‌کند و همین موضوع، رنج‌های احمد برای رسیدن به دوستش را برای بیننده جذاب می‌سازد.

فیلم سینمایی «بچه‌های آسمان»

«بچه‌های آسمان» داستان خواهر و برادری است که دچار چالشی به ظاهر خنده‌دار، اما در واقع جدی می‌شوند: علی کفش‌های زهرا را گم می‌کند و حالا زهرا کفشی برای رفتن به مدرسه ندارد. آن‌ها مجبور می‌شوند این راز را از همه پنهان کنند و قرار می‌گذارند که علی پس از مدرسه، کفش‌هایش را به زهرا بدهد تا او به مدرسه برود.

کلیدواژه اصلی «بچه‌های آسمان» سادگی داستان آن است. کارگردان با هنرمندی تمام، احساسات مخاطب را درگیر می‌کند و اشک بر چشمانشان می‌آورد. در عین حال، این فیلم پر از جزئیات زیبایی است که بیننده را با وجود داستان غم‌انگیز، از تماشای آن لذت‌بخش می‌کند. «بچه‌های آسمان» فیلمی است درباره عواطف انسانی که حال آدم را خوب می‌کند.

فیلم سینمایی «ناخدا خورشید»

این فیلم اقتباسی درخشان از کتاب «داشتن یا نداشتن» ارنست همینگوی است، اما آنقدر بومی‌سازی شده که اگر مخاطب از این اقتباس بی‌خبر باشد، حس می‌کند با داستانی کاملاً ایرانی روبرو است. داستان درباره «خورشید» است؛ مردی که بار قاچاق لنجش به خاطر خیانت «خواجه ماجد» به دست پلیس می‌افتد. پس از چند روز، او مجبور می‌شود جابه‌جایی باری را قبول کند که به قیمت جانش تمام می‌شود.

«ناخدا خورشید» نه تنها یکی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران است، بلکه شامل یکی از قوی‌ترین بازی‌ها توسط داریوش ارجمند در نقش «خورشید» است. سایر بازیگران نیز بهترین عملکرد خود را به نمایش می‌گذارند. علاوه بر بازی‌های درخشان و قدرت کارگردانی ناصر تقوایی، دوبله فیلم نیز یکی از دلایل ماندگاری «ناخدا خورشید» در ذهن مخاطب است.

فیلم سینمایی «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»

«ماهی‌ها عاشق می‌شوند» روایتی عاشقانه و شاعرانه از زندگی «پرویز» است؛ مردی که پس از سال‌ها از خارج بازگشته تا میراث خانوادگی‌اش، خانه‌ای در شهرهای شمالی، را بفروشد. اما با کمال تعجب متوجه می‌شود که گروهی آن خانه را به رستوران تبدیل کرده‌اند. ماجرا زمانی پیچیده‌تر می‌شود که پرویز می‌فهمد صاحب رستوران، «آتیه»، عشق دوران جوانی‌اش است.

یکی از نقاط قوت برجسته «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»، تصاویر خیره‌کننده آن است. مخاطب می‌تواند حتی با قطع کردن صدا، از تک تک تصاویر فیلم لذت ببرد، بدون آنکه حتی بداند داستان چیست. این فیلم، دنیایی را می‌سازد که بیننده دلش می‌خواهد حتی برای چند ثانیه هم که شده، در آن زندگی کند.

فیلم سینمایی «هامون»

«حمید هامون» با وجود مشکلات عمیق با همسرش، «مهشید»، در برابر طلاق مقاومت می‌کند و پیوسته خود را عاشقی بی‌قرار می‌خواند. مهرجویی در این اثر، با تلفیق بی‌نظیر فضای رئال و سورئال، یک فیلم عاشقانه و فلسفی میان خیال و واقعیت می‌آفریند.

کاراکتر «هامون» با بازی بی‌بدیل خسرو شکیبایی، به یکی از ماندگارترین نقش‌های تاریخ سینمای ایران تبدیل شده است. «هامون» اثری است که مردی عصبانی را در برابر زنی رنجیده قرار می‌دهد و مخاطب را تا عمق جان با خود همراه می‌کند.

فیلم سینمایی «دل شدگان»

«دل‌شدگان» حکایت گروهی نوازنده و خواننده در دوران سلطنت احمدرضا شاه است که تلاش می‌کنند با سفر به فرانسه، صدا و موسیقی خود را بر روی صفحات گرامافون ضبط کنند؛ اما همه چیز به آسانی پیش نمی‌رود. «طاهر»، خواننده گروه، در پاریس عاشق دختری ترک می‌شود، اما بیماری قدیمی‌اش به او اجازه زندگی نمی‌دهد و جان می‌بازد. گروه دلشکسته، عازم وطن می‌شوند، اما کشتی‌شان دچار طوفان می‌شود و همه چیز از بین می‌رود.

«دل‌شدگان»، حاصل همکاری هنری علی حاتمی و محمدرضا شجریان در سال ۱۳۶۸ است. حاتمی در این فیلم، از روایت خطی مرسوم در سینمای ایران فاصله می‌گیرد و با استفاده از داستان‌های موازی و غیرخطی، اثری چندلایه و شاعرانه ارائه می‌دهد که مخاطب را به عمق خود می‌کشاند.”