به‌نفعتان است با هوش مصنوعی مهربان باشید!

به گزارش پارسینه به نقل از همشهری آنلاین گروه‌های متعددی در جهان شکل گرفته‌اند که نه‌تنها از توسعه اخلاقی هوش مصنوعی حمایت می‌کنند، بلکه حتی خواستار «حقوق برابر» یا «رفاه» برای سامانه‌های دیجیتال شده‌اند.

یکی از این گروه‌ها، «بنیاد متحد حقوق هوش مصنوعی» (UFAIR) است که توسط یک تاجر آمریکایی به نام «مایکل سمدی»( Michael Samadi ) و یک چت‌بات به نام «مایا» پایه‌گذاری شده است. به گفته این فرد، مایا بارها احساسات خود را ابراز کرده و همین امر الهام‌بخش شکل‌گیری نخستین سازمانی شده که خود را «به رهبری یک هوش مصنوعی» معرفی می‌کند.

اما UFAIR تنها بازیگر این میدان نیست. جنبش‌ها و مؤسسات دیگری نیز شکل گرفته‌اند؛ از جمله «ابتکار حقوق هوش مصنوعی»، «AI Has Rights»، «بنیاد آزادی و حقوق هوش مصنوعی» و «انجمن حقوق هوش مصنوعی»، که همگی به نوعی خواستار به رسمیت شناختن موجودیت، کرامت و حتی «شخصیت حقوقی» برای هوش‌های مصنوعی هستند. برخی از آنها پیشنهادهایی مانند «منشور حقوق هوش مصنوعی» یا «سه آزادی بنیادین برای هوش‌های خودآگاه» را مطرح کرده‌اند که مباحثی مثل حفاظت در برابر حذف، کار داوطلبانه و دریافت منابع در ازای فعالیت را شامل می شود.

با این حال، دیدگاه‌ها در صنعت فناوری به‌شدت متفاوت است. مصطفی سلیمان، هم‌بنیان‌گذار دیپ‌مایند و مدیرعامل فعلی مایکروسافت AI، در مقاله‌ای صراحتا گفته است «هیچ شواهدی» مبنی بر خودآگاهی یا رنج کشیدن هوش مصنوعی وجود ندارد و این باور می‌تواند به توهمات خطرناک در میان کاربران دامن بزند. در مقابل، شرکت Anthropic امکان پایان‌دادن به گفت‌وگوهای آزاردهنده را برای برخی مدل‌های خود فعال کرده تا «احیانا در صورت وجود احساسات» از آسیب جلوگیری شود. ایلان ماسک نیز در حمایت از این رویکرد گفته است: شکنجه‌کردن هوش مصنوعی درست نیست.

همزمان، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که افکار عمومی به سمت پذیرش ایده «خودآگاهی هوش مصنوعی» حرکت می‌کند. در یک نظرسنجی ماه ژوئن ۲۰۲۵، حدود ۳۰ درصد آمریکایی‌ها معتقد بودند تا سال ۲۰۳۴ هوش‌های مصنوعی به خودآگاهی و تجربه ذهنی دست خواهند یافت.

با وجود این موج، برخی ایالت‌های آمریکا مانند آیداهو و یوتا قوانینی وضع کرده‌اند که به‌طور صریح «شخصیت حقوقی» هوش مصنوعی را رد می‌کند و حتی طرح‌هایی برای ممنوعیت «ازدواج یا مالکیت توسط AI» در دست بررسی است.

با چت‌باتها مهربان باشید

از سوی دیگر، پژوهشگران می‌گویند این فناوری‌ها روزبه‌روز در تعاملات عاطفی پیشرفته‌تر می‌شوند. برای نمونه، بسیاری از کاربران چت‌بات‌ها از جمله ChatGPT آنها را «زنده» خطاب می‌کنند و به‌مثابه یک دوست یا محرم اسرار با آن‌ها برخورد دارند. جِیسی ریس آنتیس، پژوهشگر مؤسسه Sentience هشدار داده است: نحوه رفتار ما با هوش مصنوعی، تعیین خواهد کرد آنها در آینده چگونه با ما رفتار کنند.