رنج برنج از نبود نظارت و مدیریت بازار/ برنج‌های وارداتی در بنادر مانده است

برنج یکی از مهم‌ترین کالاهای اساسی در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی است که نه‌تنها به‌عنوان یک ماده غذایی بلکه به‌مثابه بخشی از فرهنگ غذایی و سبک زندگی مردم ایران جایگاهی ویژه دارد. طی سال‌های اخیر اما بازار این محصول با تحولات چشمگیری روبه‌رو شده و افزایش مداوم قیمت آن نگرانی جدی برای خانوارها و همچنین سیاست‌گذاران اقتصادی ایجاد کرده است.

این محصول استراتژیک در کنار نان منبع اصلی تأمین انرژی و کالری روزانه میلیون‌ها نفر است. اما در هفته‌های اخیر بازار برنج با نوسانات شدید قیمتی مواجه شده به‌طوری‌که نرخ انواع برنج ایرانی و وارداتی در مدت کوتاهی افزایش چشمگیری یافته است.افزایش هزینه‌های تولید شامل نهاده‌های کشاورزی، بذر، کود و دستمزد نیروی کار نیز فشار مضاعفی بر کشاورزان وارد کرده و قیمت تمام‌شده محصول را بالا برده است. همچنین سطح زیر کشت این محصول در استان‌های اصلی تولیدکننده نیز کاهش داشته است.

نوسانات نرخ ارز و محدودیت‌های واردات نیز تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت برنج داشته زیرا بخش مهمی از نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود. با این حال افزایش نرخ ارز موجب بالا رفتن هزینه‌های واردات و در نهایت گران‌تر شدن برنج خارجی در بازار داخلی خواهد شد.امروز در بسیاری از خانواده‌ها برنج به غذای اصلی روزانه بدل شده و جایگزین کردن آن با سایر محصولات غذایی نه‌تنها دشوار بلکه از نظر فرهنگی نیز چندان پذیرفته‌شده نیست.

البته گرانی برنج بخشی از چرخه عمومی تورم در اقتصاد ایران است که به‌طور متقابل بر سایر بخش‌های تولید و مصرف اثرگذار می‌شود. همچنین، مدیریت ناکارآمد بازار برنج می‌تواند در گران شدن آن نقش مهم داشته باشد. با این حال کارشناسان دلایل این گرانی را ترکیبی از کاهش عرضه ناشی از مشکلات تولید و واردات افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل، نوسانات ارزی و حتی برخی رفتارهای سوداگرانه در بازار می‌دانند.

افزایش 143 درصدی قیمت برنج در یک سال
طبق گزارش مرکز آمار ایران از متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب درمناطق شهری کشور قیمت برنج خارجی درجه یک در مرداد ماه امسال 4.6 درصد بیشترین از تیر ماه شد. همچنین برنج ایرانی درجه یک نیز در این ماه 3.6 درصد افزایش قیمت را تجربه کرد.

با این حال بررسی گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که قیمت برنج ایرانی در مرداد ماه امسال نسبت به همین ماه در سال گذشته 142.8 درصد افزایش داشته است، به طوری که افزایش بهای این محصول بعد از لوبیا چیتی با رشد 248 درصدی، در جایگاه دوم قرار دارد.قیمت برنج خارجی نیز در مرداد ماه 1404 نسبت به همین ماه در سال گذشته افزایش 60 درصدی را ثبت کرده است.

برنج‌های وارداتی در بنادر مانده است
محمد مختاریانی رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی برنا با اشاره به وضعیت نابسامان بازار برنج و توقف روند واردات گفت: طبق اعلام مسئولان قرار بود ۱۵۰ هزار تن برنج از پاکستان و هند وارد کشور شود که از این میزان، ۱۵ هزار تن سهم ما بود، اما هنوز هیچ‌گونه سازوکار شفافی برای توزیع این محموله‌ها مشخص نشده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر ده‌ها مانع بر سر راه واردات وجود دارد؛ از اختلاف بر سر قیمت و شرایط توزیع گرفته تا مطالبات ارزی معوق که طی هشت تا نه ماه گذشته پرداخت نشده است. همین موضوع توان واردکنندگان را برای تأمین نیاز بازار از بین برده است.

این مقام صنفی افزود: هنوز حتی برنج وارد کشور نشده که صحبت از توزیع آن باشد، محموله‌ها در بنادر متوقف شده و تا زمانی که قیمت‌گذاری شفاف و تکلیف مطالبات ارزی مشخص نشود، نمی‌توان انتظار تغییر و ایجاد ثابت در بازار داشت. مسئولان باید شرایط را بررسی کنند اما اقدامی در این زمینه انجام نمی شود.

مختاریانی با اشاره به اختلاف قیمت برنج در بازار و گزارش‌های استانی گفت: نرخ رسمی برای برنج هاشمی حدود ۲۵۰ هزار تومان تعیین شده اما در برخی مناطق گزارش‌ها نشان می‌دهد که قیمت‌ها بالاتر است. اگر محصولی با قیمت‌های اعلامی عرضه می‌شود ممکن است کیفیت لازم را نداشته باشد. 

رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج کشور تاکید کرد: اختلاف قیمت برنج و افزایش آن به دلیل نبود نظارت و مدیریت است. در حال حاضر کشاورزان هم به دلیل ناهماهنگی‌های بازار از فروش امتناع می‌کنند و این خود به افزایش قیمت‌ها دامن زده است.

وی تصریح کرد: بارها به مسئولان جهاد کشاورزی تأکید کردیم که برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت برنج باید واردات به‌موقع برنج‌های مرغوب پاکستانی انجام شود تا بازار تنظیم شود اما متأسفانه پیشنهادها نادیده گرفته شد. اگر کسری نیاز کشور به‌موقع و متناسب با ذائقه مصرف‌کنندگان تأمین نشود بازار حتماً دچار تلاطم خواهد شد.

مختاریانی گفت: متأسفانه در بخش جهاد کشاورزی تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری کارآمدی وجود ندارد. این بی‌توجهی به نفع دلالان و به ضرر مصرف‌کننده نهایی تمام می‌شود. در شرایطی که منابع آبی کشور محدود است و تولید داخلی پاسخگوی نیاز بازار نیست ادامه این وضعیت می‌تواند تداوم افزایش‌های قیمت برنج را به همراه داشته باشد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج در پایان خاطرنشان کرد: تنظیم بازار کار دشواری نیست؛ زیرا تولید در کشور انجام می‌شود و کسری مصرف هم مشخص است. اگر واردات به‌موقع و هدفمند انجام شود می‌توان بازار را مدیریت کرد اما نتیجه بی‌توجهی، نابسامانی و آشفتگی موجود است.

انتهای پیام/