فاصله سنی بچه‌ها؛ سوال همیشگی والدین

باشگاه خبرنگاران جوان – بچه اول با خودش موجی از شادی و شیرینی را در خانواده به وجود می‌آورد. همه چیز عوض می‌شود، از دکور خانه و برچسب‌زدن روی دستگیره کابینت و کمد تا سبک زندگی مامان و بابا‌ها که باید در همه ابعاد زندگی از خرید و خوراک و ارتباطات اجتماعی تا بازی و تفریح و اوقات فراغت، حضور یک موجود کوچولو با بوی وانیلی را در نظر بگیرند. وقتی والدین به فکر فرزند دوم می‌افتند سؤال‌های زیادی برایشان پیش می‌آید: «نکنه بچه اول آسیب ببینه؟ فاصله سنی مناسب و ایمن بین بچه‌ها چند ساله؟ چه آمادگی‌هایی نیاز داریم؟! نکنه نتونیم به هر دو توجه کافی داشته باشیم؟»

بچه دوم پشت صف باور‌های غلط

همه این فکر‌ها با مخلوطی از باور‌های عمومی همراه می‌شود و به والدین نشان می‌دهد که آمدن فرزند دوم به‌مراتب سخت‌تر از تولد فرزند اول است و اینجاست که یک تابلوی هشدار پررنگ در جامعه بالا می‌آید: کاهش آمار جمعیت کشور با شیب تندی ادامه دارد… خانم مریم تگریان، مدرس و متخصص فرزندپروری، کودک و نوجوان، به والدین می‌گوید که بهترین فاصله سنی برای فرزندان کدام گزینه است. گزینه‌ای که بیشتر روی احوال بچه‌ها و دنیای ایمن آنها تأکید می‌کند و باور دارد که بچه‌های سالم در بطن خانواده‌های آگاه پرورش پیدا می‌کنند.

بچه‌های اول، جاده صاف کن بعدی‌ها

روز‌های اول تولد نوزاد، وقتی این کوچولوی صورتی قنداق‌پیچ، پا به زندگی مامان و بابا گذاشته مهم‌ترین مفهوم زندگی او «دلبستگی» است. تگریان می‌گوید این مفهوم تا پایان دو سال اول زندگی مهم‌ترین مفهومی است که در کودک شکل می‌گیرد و همه پیوند او با محیط از طریق این دلبستگی ایمن تأمین می‌شود. اگر بچه در این دو سه سال اول زندگی بتواند با والدینش ارتباطی خوبی بگیرد، توجه کافی به نیاز‌های اولیه‌اش دریافت کند و آغوش گرم مادر همیشه برایش باز باشد رشد خوبی خواهد داشت؛ بنابراین بهتر است بعد از دو سال اول؛ فرزند جدیدی پا به خانواده بگذارد که کانون ایمن دلبستگی فرزند اول خدشه‌دار نشود.

دوتا جهان موازی ولی دور از هم

از تگریان می‌پرسم چطور است صبرکنیم بچه اول مدرسه برود و قشنگ از آب و گل دربیاید بعد فرزند دوم توی خانه تاتی تاتی کند؟! اما جواب تگریان با باور عموم جامعه فرق می‌کند. او می‌گوید در بچه‌های دبستان تفکر انتزاعی شکل گرفته و می‌توانند رفتار پدر و مادر را تحلیل کنند و در نتیجه زمینه حسادت ورزی قوی تری دارند. از طرفی با این فاصله سنی دنیای فرزندان ما خیلی دور از هم است. آنها نمی‌توانند به خوبی یکدیگر را درک کنند و رابطه خواهر برادری قوی بسازند.

فاصله سنی طلایی

از نظر تگریان فاصله سنی مطلوب می‌تواند ۳ تا ۵ سال باشد. در این سن بچه‌ها دیگر شیر نمی‌خورند، پوشک نمی‌شوند و چرخه دلبستگی را کامل کرده‌اند. نیاز به هم‌بازی دارند و از بازی با همسالان و ارتباط با دیگران لذت می‌برند. کتاب‌های روان‌شناسی دانشگاه جلوی چشمم ورق می‌خورند. از تگریان می‌پرسم سه‌سالگی سن خودمحوری و من‌من کردن بچه‌هاست. چطور می‌توانند خواهر و برادر خوبی شوند؟ مریم تگریان با یک راهکار ساده، اما کاربردی پدر و مادر‌ها را نجات می‌دهد. او می‌گوید در نهایت بحث مهارت‌های فرزندپروری مهم‌ترین اصل ماست. حتی اگر بچه‌ها در بهترین فاصله سنی باشند اگر پدر و مادر بلد نباشند با آنها چطور تعامل کنند، چطور بچه اول را آماده کنند، چطور برای هر بچه وقت جداگانه‌ای اختصاص بدهند، و… این وسط رابطه بچه‌ها خراب می‌شود.

نگران «من، من»‌ها نباشید

تگریان می‌گوید در یک سال اول تولد فرزند دوم خیلی زمینه اختلاف فراهم نیست. چون فرزند دوم هنوز کوچک است و چندان مداخله‌ای در کار‌های فرزند اول نمی‌کند و تا بیاید و راه بیفتد مادر می‌تواند با مهارت‌های درست رابطه خوبی بین بچه‌هایش بسازد. مثلاً یک سبد یا جعبه بیاورد و به فرزند اولش بگوید «بیا اون وسایلی که خیلی دوست داری جدا بذاریم برات». در نهایت به نظر می‌رسد کمال‌گرایی و گوش‌دادن به حرف‌های بی‌منطقی که در میان مردم پیچیده، راه را برای به‌دنیاآمدن فرزندان بیشتر سخت کرده است. اما آگاهی درست، و آموزش مهارت‌های درست فرزندپروری کمک می‌کند، پدر و مادر‌ها در زمان درستی تصمیم بگیرند خانواده‌شان را بزرگ‌تر کنند و گرمای این کانون کوچک را در دستشان نگه دارند. بچه‌ها همان قدر که به پدر و مادرشان نیاز دارند، به خواهر و برادر هم نیاز دارند

نتیجه گیری

همه ما می‌دانیم داشتن بچه‌های بیشتر فقط با دانستن فاصله سنی مناسب و حتی آگاهی از روش‌های مطلوب والدگری، ممکن نیست. عوامل بسیار زیادی در انتخاب والدین نقش دارند که کیفیت سطح اقتصادی زندگی، سلامت مادر، حمایت‌های اجتماعی و… از آن جمله است، اما ما در این گزارش به یکی از این مسائل پرداختیم. یکی از مسائلی که به نظر کوچک می‌آید، اما در واقع در بستر جامعه عین یک تار عنکبوت قدیمی تنیده شده و مانع تولد بچه‌های بیشتر در خانواده‌هاست.

منبع: فارس