راهی برای رضایت بیشتر و بازدید دوباره گردشگران؛ فناوری‌های هوشمند در خدمت سفر‌های شهری ایران

گردشگری در ایران همواره یکی از ظرفیت‌های کلیدی برای توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور به شمار آمده است. ایران با جایگاه جهانی در حوزه میراث باستانی، منابع طبیعی و تنوع صنایع دستی، توانسته خود را در نقشه گردشگری جهان برجسته کند. با این حال، بهره‌برداری اقتصادی از این ظرفیت‌ها هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است. سهم اندک ایران از درآمدهای جهانی گردشگری نشان می‌دهد که با وجود پتانسیل عظیم، چالش‌هایی در زمینه ارائه خدمات به‌روز و متناسب با نیازهای گردشگران وجود دارد. همین شکاف بین ظرفیت و بهره‌برداری واقعی، ضرورت توجه به ابزارهای نوین به‌ویژه فناوری‌های هوشمند را دوچندان می‌کند.

از سوی دیگر، دگرگونی‌های شتابان فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه‌های اخیر، بسیاری از صنایع را تحت تأثیر قرار داده و گردشگری نیز از این قاعده مستثنی نیست. تلفن‌های همراه هوشمند، سامانه‌های رزرو آنلاین، پلتفرم‌های راهنمای سفر و ابزارهای تعاملی، تجربه سفر را برای گردشگران ساده‌تر و جذاب‌تر کرده‌اند. این تحولات باعث شده‌اند که انتظار گردشگران از مقصدهای سفر فراتر رود و مقاصد نیز برای رقابت‌پذیری بیشتر ناچار به بهره‌گیری از فناوری‌های هوشمند شوند. کلان‌شهرهای ایران نیز در سال‌های اخیر به این روند پیوسته‌اند و شهرهایی چون تهران، اصفهان، مشهد و تبریز نخستین گام‌ها را برای ورود به عرصه گردشگری هوشمند برداشته‌اند. همین شرایط ضرورت انجام پژوهش‌های علمی در زمینه تأثیر فناوری‌های هوشمند بر تجربه گردشگران را آشکار می‌سازد.

در این خصوص، امیررضا خاوریان گرمسیر از دانشگاه اصفهان به همراه همکارانی از دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه تبریز و دانشگاه شهید بهشتی، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که به بررسی اثرگذاری فناوری‌های هوشمند بر تجربه گردشگران شهری پرداخته است. این گروه تحقیقاتی تلاش کرده‌اند روشن کنند که ابزارهای هوشمند چگونه می‌توانند تجربه سفر در کلان‌شهرهای ایران را بهبود ببخشند و رضایت و تمایل گردشگران به بازدید مجدد را افزایش دهند.

برای انجام این پژوهش، محققان از رویکردی کمی بهره بردند. داده‌های مورد نیاز از طریق پرسشنامه استاندارد از گردشگرانی که در دو سال گذشته به تهران، اصفهان، مشهد و تبریز سفر کرده بودند جمع‌آوری شد. حدود ۵۴۰ نفر در این مطالعه شرکت کردند و پاسخ‌هایشان با استفاده از روش‌های آماری پیشرفته تحلیل شد.

نتایج این تحقیق نشان دادند که عواملی مانند آگاهی‌بخشی، تعامل و شخصی‌سازی از طریق فناوری‌های هوشمند می‌توانند تجربه‌ای به‌یادماندنی برای گردشگران ایجاد کنند. چنین تجربه‌ای نه تنها به افزایش میزان رضایت آنها منجر می‌شود، بلکه نقش مهمی در تصمیم‌گیری برای بازدید دوباره از مقصد دارد.

از سوی دیگر، یافته‌ها بیانگر آن بودند که دسترسی به فناوری‌های هوشمند برخلاف انتظار، تأثیر معناداری بر تجربه به‌یادماندنی سفر نداشت. به عبارت دیگر، صرفاً فراهم بودن امکان استفاده از این فناوری‌ها کافی نیست، بلکه نحوه استفاده و کیفیت خدمات ارائه‌شده اهمیت بیشتری دارد.

این نتایج نشان می‌دهند برای جذب و نگهداشت گردشگران، تنها تمرکز بر زیرساخت‌های فنی کافی نیست. مقاصد گردشگری باید فراتر از دسترسی ساده، به کیفیت تعامل، امکان شخصی‌سازی خدمات و اطلاع‌رسانی دقیق توجه کنند. این عوامل هستند که سفر را برای گردشگران متمایز و خاطره‌انگیز می‌کنند. بنابراین، سرمایه‌گذاری بر توسعه پلتفرم‌های هوشمند و طراحی خدمات متناسب با نیازها و علایق متفاوت گردشگران می‌تواند نقش کلیدی در آینده گردشگری ایران داشته باشد.

همچنین، این پژوهش با مقایسه‌ای میان نتایج داخلی و مطالعات بین‌المللی، نشان داد که هرچند برخی شباهت‌ها در اهمیت تعامل و شخصی‌سازی وجود دارد، اما در ایران برخلاف برخی کشورها، قابلیت دسترسی، تأثیر چندانی بر تجربه سفر نداشته است. این تفاوت می‌تواند ناشی از شرایط خاص زیرساختی و انتظارات گردشگران در کشور باشد و زمینه‌ای برای تحقیقات آینده فراهم می‌کند.

نتایج این پژوهش علمی در «فصلنامه گردشگری شهری» که توسط دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران منتشر می‌شود، چاپ شده‌ است. انتشار چنین مطالعاتی می‌تواند به سیاست‌گذاران و مدیران شهری کمک کند تا با شناخت دقیق‌تر از نیازها و انتظارات گردشگران، مسیر توسعه گردشگری هوشمند را با دقت و اثربخشی بیشتری دنبال کنند.

منبع: ایسنا