قدرت‌گیری چین و بریکس در برابر افول آمریکا و اروپا

به گزارش تیتر کوتاه – ۸۰ سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، نظم بین‌الملل بار دیگر در حال بازتعریف است. در این مدت هرچند جنگ‌های منطقه‌ای متعددی رخ داد، اما از بروز نزاع جهانی جلوگیری شد. اکنون اما تحولات شتابان اقتصادی، فناوری و سیاسی، جهان را در مسیر چندقطبی شدن قرار داده است.

چین از دهه ۱۹۸۰ با اجرای سیاست «اصلاحات و گشایش» توانست به سریع‌ترین اقتصاد رو به رشد جهان تبدیل شود. این کشور با رشدهای دو رقمی در دهه ۹۰ میلادی، جایگاه خود را به‌عنوان قدرت اقتصادی نوظهور تثبیت کرد. با آغاز قرن ۲۱ نیز روشن شد که توسعه اقتصادی اعضای بریکس و سازمان همکاری شانگهای، به‌ویژه چین، به‌مراتب سریع‌تر از ایالات متحده و اتحادیه اروپا است. امروز این سازمان نزدیک به نیمی از جمعیت جهان و یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را شامل می‌شود و به‌عنوان وزنه‌ای جدی در برابر نظام تک‌قطبی غرب شناخته می‌شود.

به نقل از چاینا دیلی، با وجود این تحولات، آمریکا و اروپا حاضر به پذیرش واقعیت تغییر موازنه قدرت نشدند. سیاست‌های مبتنی بر «جدایی» و «کاهش ریسک» که غرب در پیش گرفت، نه‌تنها کمکی به حل چالش‌ها نکرد بلکه موجب تشدید چنددستگی در نظام بین‌الملل شد.

اقدام اخیر دولت آمریکا در دوره دونالد ترامپ برای وضع تعرفه‌های سنگین بر کالاهای جهانی و حذف تعرفه واردات محصولات آمریکایی، ضربه‌ای مستقیم بر زنجیره‌های تأمین بین‌المللی وارد کرد. این در حالی بود که اقتصاد جهانی هنوز از پیامدهای سنگین همه‌گیری کرونا رهایی کامل نیافته بود. این سیاست عملاً به فروپاشی ساختار همکاری‌های بین‌المللی و آغاز موج تازه جنگ تجاری به‌ویژه با چین منجر شد. اتحادیه اروپا نیز تا حدی مسیر مشابهی را در پیش گرفت و نشان داد غرب همچنان با نگاه انحصارطلبانه به اقتصاد جهانی می‌نگرد.

کارشناسان معتقدند جهان اکنون در یک چهارراه تاریخی ایستاده است. مسیر آینده نه تنها به رقابت قدرت‌های اقتصادی، بلکه به چند عامل تعیین‌کننده وابسته است: پیشرفت سریع هوش مصنوعی، انقلاب صنعتی چهارم، پیامدهای غیرقابل توقف تغییرات اقلیمی و بازسازی جهانی‌سازی بر اساس اجماع و همکاری.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که بی‌توجهی به همکاری بین‌المللی، فرصت‌های اقتصادی را محدود و مسیر توسعه را مسدود می‌کند. در شرایطی که اقتصادها روزبه‌روز به یکدیگر وابسته‌تر می‌شوند، پذیرش تنوع و حرکت به سوی گفت‌وگو و مشارکت، تنها راه تضمین آینده‌ای باثبات برای نسل‌های آینده است.

در واقع پرسش اصلی این نیست که آیا همکاری ارزش دارد یا نه، بلکه این است که آیا جایگزین دیگری جز همکاری و همگرایی وجود دارد؟ پاسخ روشن است: وجود ندارد.