قسمت نوزدهم خاطرات میلسپو: کیفیت نان سیلو بسیار بد بود، هر روز نمونه‌ای از آن به همراه نامه‌های تهدیدآمیز به دفتر من واصل می‌شد

سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی‌ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.

آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود.

فشار برای اخذ جواز حمل آرد در مقایسه با آشوب‌هائی که بعداً بر سرنان در گرفت، ناچیز بود. این موضوع و نگرانی درباره چشم انداز مواد خوراکی در زمستان آینده، تبلیغات بسیار هیجان آمیزی را در روزنامه‌ها برانگیخت که منجر به استیضاح دولت شد و نمایندگان مجلس را وادار کرد به سرعت یک جلسه سری تشکیل بدهند و درباره لغو امتیازات اقتصادی من بحث و گفت‌و‌گو کنند.

کیفیت نان سیلو بسیار بد بود: سنگین بود، درون آن از خمیری نامأکول پر شده بود و پوسته‌ای به سختی سمنت داشت؛ و آرد آن مخلوطی بود از آرد جو با بیش از درصد عادی به همراه تکه‌های نخ و شن ریزه و ماسه. هر روز نمونه‌ای از این چیزی که به نام نان به مردم عرضه میشد، همراه با نامه‌های تهدید آمیز به دفتر من واصل می‌شد. بدتر از همه اینکه مردم در برابر نانوائی‌ها ازدحام میکردند و ساعت‌ها یکدیگر را هل میدادند و تنه می‌زدند و ناآرامی ایجاد می‌کردند. 

من یک سازمان مناسب برای بازرسی و نظارت نانوائی‌ها تأسیس کردم و سرهنگ صفاری را که شخصی فوق العاده لایق و درستکار ایرانی بود به ریاست آن گماردم تا وضع را مرتب کند. در عین حال اقدامات متهورانه‌ای برای تعویض آسیاب‌های کهنه به عمل آوردیم. در نتیجه هم کیفیت نان و هم وضع نانوائی.‌ها بهبود یافت و در پایان سال ١٩٤٣ شکایات عمومی و انتقاد‌های مجلس تقریباً قطع گردید. 

برنج که عمده در کرانه‌های دریای خزر روئیده می‌شود نیز در انحصار دولت بود. همه ساله مقداری در حدود ۶۰۰۰۰ تن آماده صدور به شوروی بود و طی چند سال گذشته بر اساس معامله پایاپای به روس‌ها داده می‌شد. وزیر دارائی و من با تصویب هیئت وزیران قرارداد مشابهی با هیئت نمایندگی بازرگانی شوروی امضا کردیم. اگر مفاد این قرارداد از سوی ما با دقت اجرا نمی‌شد، ممکن بود این معامله به ضرر ایران تمام شود، ولی این کار در آن موقع یک همکاری مطلوب در تلاش‌های جنگ به شمار می‌رفت.