همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: محققان کالج کینگ لندن (KCL) کشف کرده‌اند که بسیاری از افراد دارای اوتیسم تا بعد از ۴۰ سالگی هم تشخیص داده نمی‌شوند و این موضوع بر سلامت و کیفیت زندگی‌شان اثر می‌گذارد. این مطالعه نشان می‌دهد اوتیسم بیماری جدیدی نیست و نسل‌های قدیمی‌تر را هم در بر می‌گیرد و حتی تا ۹۰ درصد موارد تشخیص داده نمی‌شود.
کارشناسان ایرانی هم می‌گویند چنین اتفاقی ممکن است اما نادر است. دکتر سید محمدعلی میری، دکترای روانشناسی و مدیر مطالبه گری انجمن اوتیسم ایران به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «موارد زیادی داریم که افراد با انجمن تماس می‌گیرند، علائم خود را شرح می‌دهند و پس از ارجاع به روان‌پزشک مشخص می‌شود اوتیسم دارند.»
۸ تا ۱۲ علامت را باید داشته باشید
اوتیسم سه طیف خفیف، متوسط و شدید دارد و علائمی دارد که متخصصان (فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال) با بررسی آنها تشخیص می‌دهند که فرد اوتیسم دارد یا نه و اگر دارد، در کدام طیف می‌گنجد. همه علائم اوتیسم در یک فرد دیده نمی‌شوند اما علائم شناخته‌شده و یکسانی برای آن وجود دارد؛ مثلا فرد دارای اوتیسم در ارتباطات اجتماعی و معاشرت ضعیف است، تنهایی را ترجیح می‌دهد، بازی‌های یک‌نفره را ترجیح می‌دهد، کسی حق دست زدن به وسایل بازی او را ندارد، در برقراری تماس چشمی ضعیف است، اگر کسی او را به اسم صدا بزند واکنش نشان نمی‌دهد، در پاسخ به لبخند دیگران لبخند نمی‌زند، نمی‌تواند ارتباط غیرکلامی برقرار کند، نمی‌تواند یک مکالمه عادی را ادامه دهد، گاهی بی‌دلیل و بی‌موقع می‌خندد یا گریه می‌کند. البته اینها تنها بخشی از نشانه‌ها هستند.
اما با وجود شناخته‌شده بودن علائم اوتیسم، چه اتفاقی رخ می‌دهد که فرد و حتی اطرافیان او تا بعد از ۴۰ سالگی‌اش – یعنی تا دوره میانسالی – اوتیسم را در او تشخیص نمی‌دهند؟ دکتر سید محمدعلی میری، دکترای روانشناسی کودکان استثنایی و مدیر بخش مطالبه‌گریِ انجمن اوتیسم ایران در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «به موضوع تشخیص و علائم اوتیسم می‌توان از دو زاویه نگاه کرد؛ یکی از این زاویه‌ها تشخیص‌های قطعی روان‌پزشکی است. این تشخیص‌ها بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجام می‌شوند و برای هر اختلال، ملاک‌های مشخصی وجود دارد. یعنی اگر قرار است یک اختلال تشخیص داده و ثبت شود، باید چند شرط مشخص وجود داشته باشد. مثلاً فرد باید از میان مجموعه علائم، حدود ۸ تا ۱۲ علامت را داشته باشد و این علائم در یک بازه زمانی شش‌ماهه یا یک‌ساله به طور مداوم در او دیده شوند.»
میری اضافه می‌کند: همچنین این نشانه‌ها نباید نتیجه مصرف دارو، مواد مخدر، مشروبات الکلی یا اتفاقات مهمی مثل سوگ، از دست دادن عزیز، حوادث بزرگی مثل جنگ و … باشد. نکته دیگر این است که باید حداقل روی دو کارکرد اصلی فرد تأثیر بگذارد؛ مثلا اگر فرد کودک است، در درس خواندن مشکل داشته باشد، یا در مهدکودک نتواند با بقیه کودکان ارتباط برقرار کند یا اگر بزرگسال است، در محیط کار نتواند با همکاران ارتباط بگیرد و مدام محل کارش را عوض کند. این موارد می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک اختلال در فرد باشد.
اشتباه گرفتن اوتیسم و درون‌گرایی
به گفته عضو انجمن اوتیسم ایران، «اوتیسم، اختلالی است که فرد در مهارت‌های ارتباطی دچار مشکل می‌شود و چالش‌هایی مثل رفتارهای کلیشه‌ای یا تکرارشونده دارد. البته خیلی از ما ممکن است برخی از این نشانه‌ها را در خود داشته باشیم، اما این به معنای داشتن اختلال نیست. برای تشخیص باید این نشانه‌ها در همان قالب‌ها و شرایط مشخص که گفته شد، بررسی شوند تا ببینیم واقعاً می‌توان فرد را دارای اختلال دانست یا نه.»
این دکترای روانشناسی تاکید می‌کند که «اوتیسم یک طیف است و شامل خفیف، متوسط و شدید می‌شود و افرادی که شدت اوتیسم‌شان شدید و حتی متوسط است، معمولاً از همان کودکی تشخیص داده می‌شوند. اما اوتیسم خفیف داستان متفاوتی دارد؛ چون شدت علائمش کمتر است و به صورت کلی هم اتیسم نشانه جسمی هم ندارد. علت مشخصی هم برای بروز آن پیدا نشده است. به همین دلیل تشخیصش آسان نیست. بنابراین ممکن است فرد تا نوجوانی یا حتی جوانی بدون تشخیص باقی بماند یا اختلال اوتیسم در او مثلا با درون‌گرایی اشتباه گرفته شود.»
میری بر این نظر است که «این امکان وجود دارد که اوتیسم تا بعد از ۴۰ سالگی تشخیص داده نشود، اما موارد آن خیلی کم است. ضمن اینکه باید پرسید آیا در این مدت، اوتیسم واقعاً مانعی برای کارکردهای آن فرد ایجاد نکرده است؟ کسی که ۴۰ – ۴۵ سال سن دارد، احتمالاً بیش از ۱۵ سال سابقه کاری هم دارد، و همکاران و کارفرماهایی داشته است. باید بررسی شود که شرایط کاری او در این مدت چطور بوده که برایش مشکلی پیش نیامده است؟ چون در هر حال اوتیسم بر کیفیت زندگی فرد اثر می‌گذارد.»
پنهان ماندن اوتیسم در دخترها به این دلیل!
این دکترای روانشناسی در ادامه به موضوع مهمی اشاره می‌کند: «درست است که بسیاری از بزرگسالان ممکن است تا سنین بالا ندانند که اوتیسم دارند. اما این‌طور نیست که بتوانیم بگوییم فرد تا آن سن – مثلا ۴۵ سالگی – بدون هیچ چالشی زندگی کرده و پیش رفته است. درضمن کسی که در زندگیش مدام دچار مشکلات می‌شود، معمولاً در مقطعی به روان‌شناس یا روان‌پزشک مراجعه می‌کند یا بارها دچار بحران و عصبانیت می‌شود و به هم می‌ریزد. ممکن است فردی ترک تحصیل کند، یا بارها در محیط کار مشکل پیدا کند و چند بار اخراج شود. اینها نشانه‌هایی هستند که فرد را مجبور به مراجعه به متخصص می‌کنند. اما نکته مهم این است که هر اخراج و جابجایی از کار یا عصبانیت دال بر اوتیسم بودن فرد نیست»
میری می‌گوید: «وقتی شما در محیط کار بارها و پرتکرار با همکاران یا کارفرما دچار مشکل می‌شوید، یا چندین بار از محل کار اخراج می شوید، ممکن است والدین یا اطرافیان از شما بخواهند حتما پیش مشاور بروید. چون از نظر آنها چنین مساله‌ای نیاز به بررسی دارد. بنابراین تشخیص اوتیسم بعد از ۴۰ سالگی در ایران چندان رایج نیست؛ مگر در مورد دخترها که بافت فرهنگی و اجتماعی، نقش زیادی در پنهان ماندن نشانه‌های اوتیسم در آنها دارد و نشانه‌های اوتیسم در آنها در بسیاری از موارد، با درون‌گرایی یا متانت و … اشتباه گرفته می‌شود.»
میری می‌گوید: «البته تاکید می‌کنم که طیف شدید و متوسط اوتیسم در همان کودکی قابل تشخیص است. چون در طیف شدید مثلا فرد ممکن است همزمان با اوتیسم، صرع، مشکلات حرکتی، ضعف هوشی یا عقب‌ماندگی ذهنی هم داشته باشد و خب این قطعا از کودکی قابل تشخیص است.»
بیشتر بخوانید؛
مد شده که افراد به خودشان برچسب اوتیسم و ADHD می‌زنند
«در سال‌های اخیر، در شبکه‌های اجتماعی و حتی فضاهای علمی، استفاده از برچسب‌هایی مثل اوتیسم، بیش‌فعالی (ADHD) و اختلالات دیگر خیلی رایج شده است.» این را دکتر میری می‌گوید و اضافه می‌کند: «برخی افراد خود را با این برچسب‌ها معرفی می‌کنند و حتی در شبکه‌هایی مثل لینکدین دنبال‌کننده‌های زیادی جذب می‌کنند. درحالی‌که صرف ادعا کردن کافی نیست و علائم آن اختلال باید واقعاً بر کارکردهای فرد اثر بگذارند و تشخیص قطعی را روان پزشک متخصص این حوزه بدهد»
او تاکید می‌کند: «کسی که ADHD دارد، یعنی آستانه توجه و تمرکز پایینی دارد و این باید در عملکرد او دیده شود. نمی‌شود کسی ادعا کند اوتیسم یا ADHD دارد اما در عمل مشکلی نداشته باشد و حتی سخنرانی‌های متعددی برگزار کند. همان‌طور که گفتم، بعضی‌ها ممکن است این برچسب‌ها را فقط برای جلب توجه یا دریافت خدمات استفاده کنند.»
او می‌گوید: «در سال‌های اخیر حتی ادبیات جدیدی شکل گرفته که به جای اصطلاحاتی مثل «اوتیسمی‌ها» یا «بیماران اوتیسم»، از عبارت «افراد دارای اوتیسم» یا افراد «دارای تنوع عصبی» استفاده می‌کنند. درست است که این نگاه، انسانی‌تر است و بر این تأکید دارد که اوتیسم فقط یکی از ویژگی‌های فرد در کنار سایر توانمندی‌ها و مهارت‌های او است. اما این نگاه انسانی نمی‌تواند باعث شود که اوتیسم بودن فرد را انکار کنیم. مثلا درباره فرد دارای اوتیسم متوسط نمی‌شود گفت او فقط «دارای تنوع عصبی» است. چون او به طور مشخص اختلال اوتیسم دارد و از کودکی هم قابل تشخیص است.»
به گفته میری، «البته دریافت خدمات با لیبل بیماری هنوز در ایران هنوز به صورت کم رنگ مطرح است و بیشتر در کشورهای خارجی مطرح است. در این کشورها وقتی فرد مثلا برچسب اوتیسم می‌گیرد، دانشگاه، محل کار و دولت موظف می‌شوند خدمات خاصی به او ارائه کنند.»
عضو انجمن اوتیسم روی این موضوع هم تاکید می‌کند که «موضوع آگاهی از تشخیص اوتیسم و پذیرش آن هم اهمیت زیادی دارد. چون بسیاری از خانواده‌ها یا حتی خود افراد در ابتدا این موضوع که دارای اوتیسم هستند را نمی‌پذیرند یا اصلاً درک روشنی از آن ندارند.»
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0