ماشین‌ های محمدرضا و فرح ناپاک سال 56؛ وقتی خیابونا پر از خاک بود و گاراژ پر رولزرویس

شایانیوز- کمتر کسی پیدا میشه که اسم محمدرضا پهلوی و فرح رو بشنوه و یاد تجمل، شکوه و خرج های عجیب و غریب نیفته. یکی از جلوه های همین زندگی پرزرق‌وبرق، کلکسیون خودروهای لوکسی بود که در اختیار شاه و خانواده اش قرار داشت. در حالی که خیلی از مردم ایران در دهه ۴۰ و ۵۰ خورشیدی تازه داشتند اولین پیکان یا ژیان رو تجربه میکردند، گاراژهای سلطنتی پر از رولزرویس، مرسدس بنزهای ضدگلوله، لینکلن های آمریکایی و حتی ماشین های خاص اروپایی بود که کمتر کسی توی دنیا به اونها دسترسی داشت.

خودروهایی که مخصوص شاه ساخته میشد

محمدرضا پهلوی به ماشین فقط به چشم وسیله نقلیه نگاه نمیکرد؛ برای او ماشین نماد قدرت و تفاخر بود. برندهایی مثل مرسدس بنز و رولزرویس بعضی مدل ها رو صرفا برای دربار ایران طراحی و تولید می کردند. یکی از مشهور ترین ها، مرسدس بنز ۶۰۰ ضدگلوله شاه بود؛ ماشینی که حتی رهبران بزرگ دنیا هم به راحتی نمیتونستن به دست بیارن. این خودرو با وزن سنگین، شیشه های ضدگلوله و امکاناتی عجیب مثل سیستم تعلیق خاص، نشان میداد شاه چقدر دنبال امنیت و در عین حال تجمل بوده.

رولزرویس برای خیابان های خاکی!

یکی از تناقض های جالب تاریخ اینه که در زمانی که جاده های خیلی از شهرهای ایران هنوز خاکی و پر از چاله بود، شاه و فرح سوار بر رولزرویس های مدل فانتوم و سیلور شدو توی مراسم رسمی ظاهر میشدن. این تصویر برای خیلی ها نماد فاصله عمیق بین دربار و مردم بود. از یک طرف جوانان ایرانی با موتورهای هوندا یا دوچرخه در کوچه ها می چرخیدند، از طرف دیگه، در جشن های دربار، اتومبیل هایی به نمایش درمیومد که قیمتشون از بودجه یک شهر کوچک هم بیشتر بود.

فرح و ذوق خاص در انتخاب خودرو

فرح پهلوی هم علاقه خاصی به ماشین داشت، اما سلیقه‌اش کمی متفاوت بود. او بیشتر ماشین های مدرن اروپایی و اسپرت رو می پسندید. گفته میشه بعضی خودروهای شخصی او از برند مازراتی و فراری بودن. این انتخاب ها نشون میده که ملکه هم مثل شاه درگیر فضای مدرن و لوکس غربی بود و بیشتر دنبال “نمایش سبک زندگی خاص” تا نیاز واقعی.

هزینه ای فراتر از تصور

نگهداری این خودروها خودش ماجرای بزرگی بود. برای هر ماشین، تیمی از مکانیک های خارجی و متخصص های داخلی آماده به کار بودن. قطعات اصلی باید از اروپا یا آمریکا وارد میشد و برای یک تعمیر ساده، گاهی هزینه ای معادل چندین حقوق ماهیانه کارگران صرف می‌شد. این خرج ها در شرایطی بود که مردم عادی ایران حتی برای خرید یک وانت دست دوم مشکل داشتند. همین تضادهاست که باعث شده امروز کلکسیون ماشین های شاه یکی از نشانه های پررنگ فاصله طبقاتی اون دوران شناخته بشه.

ماشین ها بعد از انقلاب چه شدند؟

بعد از انقلاب ۵۷، بسیاری از این خودروهای لوکس ضبط شد. بعضی ها به موزه خودروهای تاریخی ایران منتقل شدند؛ مثل رولزرویس های نقره ای یا مرسدس های ضدگلوله. اما بعضی دیگر سرنوشت نامشخصی پیدا کردند؛ فروخته شدند یا به کشورهای دیگه رفتند. با این حال، هنوز هم وقتی بازدیدکنندگان به موزه خودرو در تهران میروند، با دیدن اون اتومبیل های عظیم و درخشان، به یاد روزگاری می‌افتند که یک حکومت در میان فقر عمومی، خودش رو در تجملات غرق کرده بود.

چرا این داستان مهمه؟

بحث فقط درباره ماشین نیست؛ موضوع اصلی “نمایش قدرت و فاصله طبقاتی” است. وقتی یک پادشاه برای خودش خودروهایی سفارش می‌ده که حتی رئیس‌جمهور آمریکا هم به راحتی بهش دسترسی نداره، یعنی بیش از حد درگیر نمادهای قدرت و تفاخر شده. همین موضوع یکی از دلایلی بود که مردم در نهایت احساس کردند فاصله‌شون با حکومت خیلی زیاد شده. ماشین های پهلوی در واقع فقط وسیله حمل‌ونقل نبودند؛ اون ها تبدیل شده بودند به سمبل “شکاف اجتماع” و “بی توجهی به زندگی مردم”.

نگاهی از امروز

امروز وقتی به خیابون ها نگاه میکنیم، می بینیم که مردم عادی با پراید و پژوهای قدیمی سر میکنن و هنوز داشتن یک ماشین خارجی رویا حساب میشه. حالا تصور کنید در دهه ۵۰، در حالی که خیلی ها حتی جاده آسفالت نداشتند، شاه و فرح روی صندلی های چرمی رولزرویس و مرسدس نشسته بودن. این تضاد، مثل یک عکس پررنگ از شکاف تاریخی ایران باقی مونده.

کلکسیون خودروهای محمدرضا پهلوی و فرح شاید امروز به‌عنوان یک “جاذبه تاریخی” در موزه ها دیده بشه، اما در زمان خودش چیزی بیشتر از یک سرگرمی لوکس بود. این ماشین ها آینه ای بودن از یک زندگی پرزرق‌وبرق که فاصله اش با واقعیت زندگی مردم عادی، هزار کیلومتر بود. شاید همین شکاف ها بود که در نهایت پایه های سلطنت رو لرزوند.