آزاد شدن قاتل محیط بان/علت چه بود؟

به گزارش صد آنلاین ،  با گذشت ۱۰۳ روز از قتل محیط‌بان «هدایت‌الله دیده‌بان» نه قاتل بازداشت شده و نه وکیلی برای پرونده گرفته شده است. ‌با اینکه همسر شهید دیده‌بان بارها از سازمان محیط زیست درخواست کرده که برای پرونده قتل همسرش وکیل بگیرند اما مدیر حقوقی سازمان محیط زیست می‌گوید: «این پرونده نیاز به وکیل ندارد». این در حالی است که یک وکیل دادگستری تأکید دارد که تحقیقات مقدماتی پرونده قتل تعیین‌کننده سرنوشت پرونده است و حتما باید یک وکیل متخصص و مجرب روی پرونده کار کند.

«نسترن» که بعد از قتل همسرش‌ در شرایط جسمی و روحی نامساعدی قرار دارد، به دلیل برخی محدودیت‌های واردشده از سوی برخی نهادها، از مصاحبه اجتناب می‌کند. او بعد از قتل هدایت دیده‌بان، در اثر فشار روانی و اضطراب دچار خون‌ریزی معده شده است و از بازداشت‌نشدن قاتل هم بسیار رنج می‌برد. او می‌گوید: «تا زمانی که قاتل هدایت دستگیر نشود، من آرام و قرار ندارم».

بعد از ۱۰۳ روز، قاتل دستگیر نشده

محیط‌بان «هدایت‌الله‌ دیده‌بان»، رئیس منطقه حفاظت‌شده خائیز استان کهگیلویه و بویراحمد، روز ۱۳ خرداد امسال (۱۴۰۴) با شلیک چند گلوله به قتل رسید. بنا به گفته فرمانده یگان حفاظت محیط زیست، محیط‌بان «دیده‌بان» در مسیر حرکت به سمت منطقه خائیز در جاده آسفالته بهبهان به سد مارون در محل تنگ بستانک، داخل خودرو سازمانی بر اثر اصابت مستقیم گلوله به ناحیه سمت چپ سر به شهادت رسید.

دو روز بعد از قتل محیط‌بان، فرمانده انتظامی بهبهان از دستگیری یکی از قاتلان محیط‌بان دیده‌بان خبر داد و گفت اسلحه و تجهیزات مقتول در محل اختفای قاتل کشف شده و تلاش برای دستگیری دیگر متهمان پرونده ادامه دارد.

هشت روز بعد از قتل محیط‌بان تعدادی از رسانه‌ها با مجوز نهادهای قضائی، تصویر و هویت قاتل اصلی یعنی «فردین سیاسی» را منتشر کرده و خواستار همکاری شهروندان برای بازداشت او شدند، اما با گذشت ۱۰۳ روز از قتل محیط‌بان، هنوز قاتل دستگیر نشده است. افزون بر این سازمان حفاظت محیط‌ زیست با وجود وعده‌های قبلی هنوز هیچ وکیلی برای پرونده قتل محیط‌بان دیده‌بان نگرفته است.

اظهارات عجیب نماینده حقوقی سازمان محیط‌ زیست

امیرحسین شمس، مدیر کل دفتر حقوقی سازمان حفاظت محیط زیست، در پاسخ به این پرسش که چرا برای پرونده محیط‌بان دیده‌بان هنوز وکیلی گرفته نشده است؟ می‌گوید: «برای پرونده محیط‌بان هدایت‌الله‌ دیده‌بان نیاز به وکیلی نداریم. خودم به بهبهان رفته و با همه مسئولان شهرستان اعم از دادستان، بازپرس پرونده و مدیر کل محیط زیست استان کهگیلویه ‌و بویراحمد هم صحبت کردم. کپی پرونده ۳۰۰ صفحه‌ای محیط‌بان دیده‌بان را در اختیار دارم و به‌ آن اشراف کامل دارم، در وقت مقتضی برای پرونده هم وکیل می‌گیریم».

مدیر دفتر حقوقی سازمان محیط‌ زیست، سه ماه بعد از قتل محیط‌بان تنها یک بار راهی شهرستان بهبهان شده و با مدیران محیط زیست استان کهگیلویه ‌و بویراحمد دیدار کرده است: «الان باید قاتل بازداشت شود. تا قاتل دستگیر نشود نیاز به وکیل نداریم. ضمن اینکه با رئیس کانون وکلای استان کهگیلویه ‌و بویراحمد هم صحبت کردم، آنها قول دادند در صورت نیاز در زمانی که سازمان محیط زیست اعلام کند، وکیل برای پرونده محیط‌بان دیده‌بان معرفی کنند». اما خبرنگار «شرق» با سه نفر از وکلا درباره این ادعای مدیر حقوقی سازمان محیط‌ زیست مشورت کرده است. هر سه نفر اظهارات این مقام مسئول در سازمان محیط زیست را قویا رد کرده و معتقدند: «دستگیری قاتل هیچ منافاتی با تشکیل پرونده و گرفتن وکیل ندارد».

نقض غرض محیط زیست در پرونده محیط‌بان دیده‌بان

محمدهادی جعفرپور، وکیل دادگستری، در پاسخ به این سؤال که آیا گرفتن وکیل و شکایت مستلزم بازداشت قاتل است؟ با رد صریح اظهارات مدیر حقوقی سازمان محیط زیست،  می‌گوید: «اصلا این‌طور نیست. محیط‌بان‌ها و مجموعه محیط‌ زیست در حال حراست از سرمایه‌های ملی و ارائه خدمات عمومی هستند؛ بنابراین کارمندان این سازمان باید از حیث امنیت شغلی و امنیت جانی به این اطمینان خاطر برسند که اگر روزی روزگاری اتفاقی برایشان افتاد، سازمان محیط زیست از آنها حمایت می‌کند. در نتیجه این استدلال که از سوی سازمان محیط زیست مطرح شده مبنی بر اینکه چون هنوز متهم بازداشت نشده ما شکایت نمی‌کنیم، در واقع نقض غرض است. اتفاقا باید شکایت کنند تا مجموعه قضائی به موضوع ورود کند و متهم را تحت تعقیب قرار بدهد و مسائل قضائی پیگیری شود».

تحقیقات اولیه در پرونده قتل اهمیت حیاتی دارد

جعفرپور با تأکید بر اینکه حضور وکیل در مرحله مقدماتی پرونده‌ها بسیار اهمیت دارد، ادامه می‌دهد: «شالوده پرونده‌های قضائی همگی در مرحله تحقیقات مقدماتی شکل می‌گیرد، به‌ویژه در پرونده قتل که مرحله تحقیقات مقدماتی آن از همه پرونده‌ها مهم‌تر است. دقت کنیم؛ وقتی قتلی رخ می‌دهد بلافاصله مراجع انتظامی و قضائی در صحنه حاضر می‌شوند. اولین برگه از پرونده‌های قتل شامل کروکی محل وقوع حادثه و جسد است که ما تحت عنوان بازسازی صحنه قتل از آن یاد می‌کنیم. در بازسازی صحنه قتل وجود نشانه‌های بسیار جزئی، وجود یک فشنگ، پوکه یا یک سلاح سرد، طناب و… اهمیت دارد. اینکه این اجزا در کجای صحنه قتل افتاده و زاویه افتادنشان چطور است، اهمیت دارد. اینکه زاویه افتادن جسد به چه شکلی است، در پرونده قتل مهم است. در شروع تحقیقات پرونده قتل باید به این جزئیات توجه کرد، به همین سبب وکیل متخصص باید به پرونده ورود کند».

پرونده‌های قتل نیاز به وکیل متخصص دارند

این وکیل دادگستری با تأکید بر اینکه بازسازی صحنه قتل، کشیدن کروکی، بررسی گواهی پزشکی قانونی و احراز علت تامه قتل، کار یک وکیل متخصص است، بیان می‌کند: «وکیل مجرب متخصص در پرونده قتل، کروکی را با بازسازی صحنه جرم و با اظهارات متهم یا متهمان و مطلعان پرونده تطبیق می‌دهد، در نتیجه با جمع‌بندی اولیه پرونده می‌تواند ادامه پرونده را با موفقیت پیش ببرد».

امیرحسین شمس، مدیر حقوقی سازمان محیط زیست هم در پاسخ به انتقاد خبرنگار مبنی بر تعلل این سازمان برای گرفتن وکیل مجرب و متخصص برای پرونده قتل محیط‌بان هدایت دیده‌بان می‌گوید: «من وکیل دادگستری هستم و پروانه وکالتم تودیع شده است». اما محمدهادی جعفرپور، وکیل دادگستری، در پاسخ به این سؤال که آیا نماینده‌های حقوقی در سازمان‌های دولتی از عهده پرونده‌های پیچیده‌ای مثل قتل برمی‌آیند، می‌گوید: ‌«امیدوارم پاسخ به این پرسش باعث رنجش نماینده‌های حقوقی دستگاه‌های دولتی نشود، اما به‌طور صریح و روشن پاسخ می‌دهم که خیر، هیچ نماینده حقوقی در ارگان دولتی نمی‌تواند از عهده پرونده‌ای مثل قتل بربیاید. چون پرونده قتل، یک پرونده خاص است و حتی بین وکلا هم همه وکلا نمی‌توانند روی این پرونده‌ها تسلط داشته باشند، به همین دلیل تعداد وکلای شناخته‌شده برای پرونده‌های قتل محدود هستند. از سوی دیگر نماینده حقوقی سازمان‌های دولتی مثل محیط زیست که روی مواردی مثل آلودگی هوا، قطع درخت و… کار می‌کنند تجربه کافی برای پرونده قتل ندارند. دقت کنیم ۲۰ درصد وکالت مربوط به دانش حقوقی است، ۸۰ درصد دیگر مربوط به تجربه است که از فعالیت متعدد در پرونده‌های مشابه به دست می‌آید». این وکیل دادگستری تأکید دارد: «حتی در ناجا و فراجا که دارای دایره حقوقی گسترده‌ای هستند، در پرونده‌های قتل، نماینده‌های حقوقی خود را کنار می‌گذارند و از وکلای متخصص قتل استفاده می‌کنند».

مدیر حقوقی سازمان محیط زیست می‌گوید خودش وکیل است و پروانه وکالتش تودیع شده است اما یکی از حقوق‌دانان در این مورد می‌گوید: «در قانون آیین دادرسی مدنی راجع به شیوه اعلام وکالت وکلا تصریح شده است. این قانون وقتی راجع‌به وکیل دادگستری صحبت می‌کند، یعنی اعضای کانون وکلا و افرادی که در مرکز وکلا به عنوان وکیل شناخته می‌شوند.

در همین قانون آیین دادرسی مدنی یک استثنا برای سازمان‌های دولتی پیش‌بینی شده است مبنی بر اینکه این افراد می‌توانند به محاکم قضائی، نماینده حقوقی معرفی کنند، یعنی اگر شخصی در استخدام دولت باشد و لیسانس حقوق هم داشته باشد، می‌تواند به عنوان نماینده ارگان دولتی و به وکالت از یک ارگان دولتی در جلسات دادگاه حضور پیدا کند اما اگر کسی پروانه وکالت دادگستری دارد، نمی‌تواند مستخدم دولت باشد یعنی رابطه استخدامی با دولت نمی‌تواند داشته باشد اما می‌تواند به موجب قرارداد وکالت، وکیل یک ارگان دولتی مثل سازمان محیط زیست یا هر ارگان دولتی دیگر بشود». وکیل دیگری هم می‌گوید: «وقتی کسی پروانه وکالتش را تودیع کرده، چطور می‌تواند وکالت کسی را بر عهده بگیرد؟». در این میان نسترن منصوری، همسر محیط‌بان هدایت دیده‌بان هم  می‌گوید بارها از سازمان محیط‌زیست درخواست کرده که برای پرونده همسرش وکیل بگیرند اما آنها از این امر سر باز زده‌اند./سایت جنایی