خبر مهم برای کسانیکه بیمه تامین اجتماعی هستند

مشکلی با کارفرما و بیمۀ تأمین اجتماعی دارم که باید شکایت کنم و حکم بگیرم. لطفاً راهنمایی بفرمایید که برای هرکدام کجا شکایت کنم. آیا باید جدا شکایت کنم؛ آیا می‌شود از هردو موضوع به‌طور مشترک شکایت کنم و یک حکم بگیرم؟

برای شکایت از کارفرما بابت قوانین و مقررات کار و تأمین اجتماعی باید به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه شود.

 هیئت‌های مذکور به شکایات خصوصی در چارچوب اختلافات کارگر و کارفرما و براساس قوانین ‌و‌ مقررات کار، موضوع را رسیدگی می‌کنند و در مورد عمل‌کرد یا بخش‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های سازمان تأمین اجتماعی نمی‌توان در این هیئت‌ها شکایت کرد.

 اگر بخواهید از سازمان تأمین اجتماعی شکایت کنید با توجه به این‌که سازمان مذکور یک نهاد عمومی غیردولتی است، باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کنید؛ بنابراین باتوجه به نوع شکایت؛ مرجع رسیدگی متفاوت خواهد بود. 

به رأی هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار اعتراض دارم، کجا باید شکایت کنم؟

شکایت در هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار دو مرحله‌ای است؛ در مرحلۀ بدوی چنان‌چه نسبت به رأی هیئت تشخیص (بدوی) معترض باشید، باید اعتراض خود را ظرف حداکثر ۱۵روز برای بررسی در هیئت حل اختلاف یا تجدید نظر ارائه کنید.

درغیراین‌صورت رأی هیئت تشخیص قطعی تلقی می‌شود. در صورت ارجاع موضوع به هیئت حل اختلاف (تجدید نظر) و صدور رأی از طرف هیئت مذکور رأی قطعی شده و دو طرف (کارگر و کارفرما) ملزم به اجرای آن هستند. چنان‌چه هر یک از طرفین (کارگر یا کارفرما) به آرای قطعی هیئت‌های مذکور، معترض باشند، سه‌ماه مهلت دارند تا از آرای مذکور به دیوان عدالت اداری شکایت کنند. 

کارمند مخابرات استان تهران هستم. طبق مادۀ ۲۱ قانون مدیریت و خدمات کشوری، بعد از خصوصی‌سازی مخابرات، بیمۀ کسانی‌که مایل بودند باید انتقال پیدا می‌کرد و پرداخت مابه‌التفاوت به‌عهدۀ کارفرمای سابق واگذار شده بود. ولی شرکت مخابرات خصوصی شده و این مبلغ را نمی‌پذیرد. حالا به‌کجا باید شکایت کنم. به دیوان یا وزارت کار؟

بررسی این موضوع در صلاحیت هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار نیست. چون هیئت‌های مذکور به اختلافات کارگر و کارفرما در چارچوب قانون کار رسیدگی می‌کنند. موضوع مطروحه انتقال سابقه است که سوابق مورد نظر باید بین صندوق‌های بازنشستگی (بازنشستگی کشوری و تأمین اجتماعی) ردوبدل شود و مرجع رسیدگی به عمل‌کرد این صندوق‌ها نیز دیوان عدالت اداری است. از طرف دیگر، با توجه به این‌که مخابرات قبل از خصوصی‌شدن جزء ابواب جمعی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده، این وزارت‌خانه نیز می‌تواند طرف شکایت قرار گیرد. با وجود این چنان‌چه دیوان نیز خود را فاقد صلاحیت دانست، باتوجه به اصل 159 قانون اساسی که مرجع عمومی و علی‌الاطلاق مرافعات را دادگاه‌های عمومی و دادگستری دانسته است باید از طریق دادگاه‌های عمومی مورد پیگیری قرار گیرد.  

در خبرگزاری کار می‌کنم. حکم اولیه دیوان عدالت اداری برای افزایش مرخصی زایمان حتماً باید اجرایی بشود یا این‌که باید منتظر حکم قطعی ماند و این‌که آیا خبرگزاری می‌تواند در صورت نیامدن حکم قطعی، اضافه بر شش‌ماه مرخصی را غیبت محسوب کند؟ چون سه‌ماه نیامدم سرِ کار و ۹ ماه از مرخصی استفاده کردم. آیا این موضوع اصلاً ربطی به محل کار دارد یا خیر؟

حکم دیوان باید قطعی شود. یعنی اگر در دیوان علیه سازمان تأمین اجتماعی طرح دعوا شود و بیمه‌شده خواستار استفاده از ۹ ماه مرخصی بارداری شود و در رأی بدوی رأی به نفع شخص شاکی صادر شود ولی سازمان به این رأی اعتراض کند و خواستار بررسی در شعبۀ تجدید نظر شود، باید رأی تجدید نظر نیز صادر شود تا رأی قطعی شود. کارفرما باتوجه به قوانین ‌و ‌مقررات مربوطه اجازۀ مرخصی زایمان می‌دهد، اگر تأمین اجتماعی در وضعیت حاضر همان شش‌ماه را پذیرفته است، این مدت باید توسط کارگر رعایت شود.

جهت طرح دعوی از کارفرما به‌دلیل بیمه‌نکردن کارگر، چه مدارکی لازم است و باید به‌ کجا مراجعه کرد؟

در ابتدا لازم است به شعبۀ تأمین اجتماعی محل کارگاه مراجعه و مدارک خود را بابت اشتغال و کارکرد در کارگاه مربوطه ارائه کنید و خواستار بازرسی از کارگاه شوید. در مواردی که مورد ادعا مربوط به اشتغال در سال‌های قبل باشد با توجه به مدارک از قبیل قرارداد کار، فیش‌ها و پرینت بانکی دریافت حقوق، برگۀ حضور و غیاب و… موضوع در شعبه و کمیتۀ احتساب سابقه مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و در صورت تأیید، مبلغ حق ‌بیمه تعیین و بدهی به کارفرما ابلاغ می‌شود. درصورتی‌که در حال حاضر اشتغال به کار داشته باشید، با ارائۀ مدارک ذکر شده، بازرس شعبه نیز جهت سرکشی به کارگاه مراجعه خواهد کرد. تأیید اشتغال فرد در کارگاه توسط بازرس کافی است تا حق‌ بیمه از کارفرما وصول و سابقه منظور شود. اگر از این طریق نتیجه‌ای حاصل نشد، باید به هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار مراجعه و علیه کارفرما بابت عدم اجرای مادۀ ۱۴۸ قانون کار شکایت کنید.

شخصی که در یک مؤسسه کار می‌کند و در رابطه با کارهای اداری آن مؤسسه از طرف کارفرما وکالت‌نامۀ قانونی دائمی داشته باشد، آیا بعد از بازنشستگی هم می‌تواند پیگیر کارهای اداری آن مؤسسه باشد؟

موضوع وکالت در پوشش قانون کار نیست و وکلای رسمی نیز خود مشمول صندوق مربوطه هستند که صندوقی مستقل از صندوق تأمین اجتماعی است. وکالت در چارچوب مفاد قرارداد بین وکیل و موکل شکل می‌گیرد، بنابراین اگر قرارداد وکالت با وکیل رسمی باشد، مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی نیست، ولی اگر موضوع ارجاع کار و روابط کاری باشد که مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی است و افراد بازنشستۀ تأمین اجتماعی نیز مجاز به ادامه کار در همان کارگاه و در چارچوب قانون کار نیستند.