مجسمۀ شگفت‌انگیز باستانی از «دیوار 12 هزارساله» بیرون آمد

فرادید| ارسوی در بازدید از این محوطه به همراه «پرنسس آکیوکو میکاسا» از ژاپن اعلام کرد: «نمونه‌های مشابهی پیش‌تر در کاراهان‌تپه دیده‌ایم، اما کشف اخیر گوبکلی‌تپه ارزش علمی بسیار بالاتری دارد و دریچه‌ای تازه برای شناخت آیین‌ها و دنیای نمادین انسان‌های نوسنگی می‌گشاید».

به گزارش فرادید؛ این تندیس به‌طور افقی درون دیوار یک اتاق قرار گرفته بود. پژوهشگران بر این باورند که این جایگذاری عمدی بوده و بخشی از مراسم یا آیین‌های مذهبی محسوب می‌شده است. چنین یافته‌هایی نادر است و درک تازه‌ای از باورها، سنت‌های معنوی و ساختارهای اجتماعی جوامع کشاورز نخستین در شمال بین‌النهرین ارائه می‌دهد.

گوبکلی‌تپه در ۱۵ کیلومتری شانلی‌اورفا قرار دارد و به‌عنوان کهن‌ترین معبد شناخته‌شده جهان، قدمتش به حدود ۹۶۰۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد؛ یعنی بیش از ۶ هزار سال قدیمی‌تر از استون‌هنج و حدود ۷ هزار سال پیش‌تر از اهرام مصر. این محوطه شامل ستون‌های عظیم آهکی به شکل T است که در دایره‌هایی کنار هم چیده شده‌اند و بسیاری از آنها با نقش‌ونگار حیواناتی چون مار، روباه، گراز و کرکس تزئین شده‌اند؛ نمادهایی که بیانگر معانی کیهانی و معنوی برای سازندگانش بوده است.

از زمان ثبت گوبکلی‌تپه در فهرست یونسکو در سال ۲۰۱۸، این مکان توجه جهانیان را به خود جلب کرده است. تحت پروژه «میراثی برای آینده»، کاوش‌ها همراه با مرمت و حفاظت انجام می‌شود. وزیر ارسوی توضیح داد که بزرگ‌ترین بنای محوطه و دیوارها تثبیت شده و ستون‌های چند تنی با دقت دوباره برپا شده‌اند. همچنین برای حفظ اصالت تاریخی، از مصالح سنتی همچون ملات تقویت‌شده با موی بز استفاده شده است.

یافته‌های گوبکلی‌تپه نگاه پژوهشگران به تاریخ بشر را دگرگون کرده است. پیش‌تر گمان می‌رفت که ساخت بناهای عظیم جمعی تنها پس از شکل‌گیری کشاورزی و سکونت دائم ممکن بوده است؛ اما کشف این محوطه نشان می‌دهد که برعکس، آیین‌ها و گردهمایی‌های مذهبی شاید خود زمینه‌ساز کشاورزی و زندگی روستایی شده‌اند.

این دیدگاه تازه، گوبکلی‌تپه را نه‌تنها یک شاهکار باستان‌شناسی، بلکه نقطه‌ای تعیین‌کننده در بازاندیشی درباره پیدایش تمدن انسانی معرفی می‌کند.