هفته هیجان‌انگیزِ دانشمندان و علاقه‌مندان علم/برگزیدگان نوبل ۲۰۲۵، ۱۴ تا ۲۱ مهر اعلام می‌شوند

باشگاه خبرنگاران جوان؛ منصوره شوشتری* – برنده یا برندگان رشته‌های مختلف جایزه نوبل ۲۰۲۵؛ شامل پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات، صلح و اقتصاد طی روز‌های ششم تا سیزدهم اکتبر (۱۴ تا ۲۱ مهر) اعلام خواهند شد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از پایگاه اطلاع رسانی جایزه نوبل، هفته دوم ماه اکتبر (۱۰ مهر تا ۱۰ آبان) معمولا زمان اعلام برندگان جایزه نوبل است و در این روز‌ها برترین‌های رشته‌های علمی و ادبیات همچنین اقتصاد و فعالان صلح طی شش روز معرفی می‌شوند.

جایزه پزشکی اولین جایزه از مجموعه جوایز نوبل است که برنده یا برندگان آن در تاریخ دوشنبه ۶ اکتبر (۱۴ مهر) ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه به وقت شرق اروپا (۱۳ به وقت تهران) در مجمع نوبل در دانشگاه علوم پزشکی کارولینسکا اعلام خواهد شد.

برنده یا برندگان جایزه نوبل فیزیک نیز سه‌شنبه، هفتم اکتبر (۱۵ مهر) و ساعت ۱۱ و ۴۵ دقیقه به وقت شرق اروپا (ساعت ۱۳:۱۵ دقیقه به وقت تهران) در محل فرهنگستان علوم سوئد اعلام می‌شوند.

نام برنده یا برندگان جایزه نوبل شیمی روز چهارشنبه، هشتم اکتبر (۱۶ مهر) و ساعت ۱۱ و ۴۵ دقیقه به وقت شرق اروپا (ساعت ۱۳:۱۵ دقیقه به وقت تهران) در محل فرهنگستان علوم سوئد اطلاع‌رسانی خواهند شد.

برنده یا برندگان جایزه نوبل ادبیات هم روز پنجشنبه، نهم اکتبر (۱۷ مهر) و ساعت ۱۳ به وقت شرق اروپا (ساعت ۱۴:۳۰ دقیقه به وقت تهران) در فرهنگستان ادب سوئد اعلام خواهند شد.

نوبل صلح جایزه بعدی است که روز جمعه، دهم اکتبر (۱۸ مهر) برنده یا برندگان آن در ساعت ۱۱ به وقت شرق اروپا (۱۲:۳۰ به وقت تهران) و در موسسه نوبل نروژی اعلام می‌شود.

روز‌های شنبه و یکشنبه (۱۹ و ۲۰ مهر) طبق روال همه دوره‌ها، جایزه‌ای اعلام نمی‌شود و برنده یا برندگان جایزه اقتصاد روز دوشنبه (۲۱ مهر) ساعت ۱۱:۴۵ دقیقه در فرهنگستان علوم سوئد اعلام می‌شوند.

آلفرد نوبل (۱۸۳۳ تا ۱۸۹۶) مخترع و محقق سوئدی که از اختراع دینامیت در سال ۱۸۶۶ ثروت عظیمی به دست آورده بود، در وصیت‌نامه‌ای که یک سال پیش از مرگ در سال ۱۸۹۵ تنظیم کرد؛ ثروت خود را به بنیادی بخشید تا از افرادی تقدیر کند که طی یک سال گذشته با اقدامات خود بیشترین منفعت را به بشریت رسانده‌اند.

نوبل اعلام کرده بود مجموع ثروت او باید در اوراق قرضه امن سرمایه گذاری شود و در نتیجه ۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار کرون سوئد (برابر با حدودا دو میلیارد و ۹۵۱ میلیون دلار آمریکا)، برای تاسیس بنیاد نوبل استفاده شد.

وی در وصیت‌نامه خود تعیین کرد جوایز باید به پنج قسمت مساوی برای فعالان رشته‌های فیزیک، شیمی، پزشکی ادبیات و صلح اختصاص یابد.

بنیاد نوبل بعد از سه سال چالش‌های مستمر برای مدیریت اموال وی تاسیس شد و پنج نهادی که وی خواسته بود موافقت کردند، این جوایز را همانطور که می‌خواست به برندگان اعطا کنند. بنیاد نوبل از سال ۱۹۰۱ کار خود را با تعیین، اعلام و اعطای جوایز به برندگان در این رشته‌ها آغاز کرد.

این بنیاد دستورالعمل مشخصی را در مورد نحوه تقسیم اعطای نوبل در سال ۱۹۰۰ تدوین کرد و این دستورالعمل به تایید شاه اسکار دوم پادشاهی سوئد نیز رسید. با وجود صراحت وصیت نامه نوبل، اولین جایزه در سال ۱۹۰۱ و پنج سال بعد از درگذشت وی اهدا شد. این جایزه از آن زمان تاکنون هر ساله غیر از سال‌های جنگ‌های جهانی یعنی ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ و ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ (و سال‌هایی که جایزه در یکی از بخش‌ها برنده نداشته است) طی بیش از ۱۲۰ سال برگزار شده است. همچنین جایزه نوبل ادبیات به دلیل افشای فساد اخلاقی و مالی یک عضو آکادمی سوئد و همسرش، در سال ۲۰۱۸ برابر با ۱۳۹۶ اعطا نشد.

نوبل اقتصاد تنها عنوانی است که در وصیت نامه نوبل نیامده است و هزینه آنها را بانک مرکزی سوئد تامین می‌کند که در سیصدمین سال تاسیس این بانک؛ یعنی ۱۹۶۸ این جایزه را بنیان نهاد و برای اولین بار از سال ۱۹۶۹ آن را به برنده این بخش اعطا کرد.

بنیاد نوبل کمیته نروژی را مسئول انتخاب برنده نوبل صلح کرد، جایزه پزشکی نوبل توسط دانشگاه علوم پزشکی کارولینسکا سامان می‌گیرد. فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد نیز برندگان دو جایزه شیمی و فیزیک را تعیین می‌کند. جایزه نوبل ادبیات نیز توسط فرهنگستان سوئد (در واقع فرهنگستان زبان و ادب سوئد) انتخاب می‌شود.

ارزش نقدی جایزه نوبل امسال معادل ۹ میلیون کرون سوئد (نزدیک به ۹۵۰ هزار دلار) است و به همراه یک دیپلم و مدال طلا در ۱۰ دسامبر (تاریخ مرگ نوبل در سال ۱۸۹۶) اهدا خواهد شد.

*کارشناس علم و فرهنگ