تحول پایدار در گردشگری چگونه محقق می شود؟ | وقتی پای دانشگاه هم به گردشگری باز شد

به گزارش همشهری آنلاین، به گفته یک استاد دانشگاه، در سال‌های اخیر، گردشگری به ‌عنوان یکی از ارکان مهم توسعه پایدار در جهان شناخته شده است. رحیم یعقوب زاده به همشهری می گوید: «این صنعت نه ‌تنها نقش موثری در رشد اقتصادی دارد، بلکه در تقویت روابط بین‌الملل، تبادل فرهنگی و ارتقای تصویر جهانی کشورها نیز تاثیرگذار است. با این حال، در ایران با وجود ظرفیت‌های گسترده، گردشگری همچنان با چالش‌های جدی مواجه است.»

او ادامه می دهد: «مفهوم گردشگری پایدار از دهه ۸۰ میلادی به ‌طور جدی در محافل بین‌المللی مطرح شد. هدف آن توسعه تدریجی و مستمر گردشگری در هر مقصد با حفظ منابع طبیعی، فرهنگی و اجتماعی است. اما در کشور ما، این مفهوم بیشتر در سطح شعار باقی مانده و در عمل، برنامه‌ریزی منسجم و اقدامات اجرایی لازم برای تحقق آن صورت نگرفته است.»

یعقوب زاده عنوان می کند: «یکی از مهم‌ترین موانع تحقق تحول پایدار در گردشگری ایران، ضعف مدیریت و نبود تخصص در میان متولیان این حوزه است. با وجود تجربه‌های متعدد از بحران‌های منطقه‌ای، تحریم‌ها و شرایط خاص اقتصادی، مسئولان نتوانسته‌اند از الگوهای موفق جهانی بهره‌برداری کنند. کشورهایی با شرایط مشابه مانند ترکیه و امارات با مدیریت صحیح توانسته‌اند مسیر توسعه گردشگری را حفظ کنند، اما در ایران چنین اتفاقی نیفتاده است.»

دوران کرونا

این استاد دانشگاه معتقد است در دوران کرونا، بسیاری از مراکز گردشگری کشور تعطیل یا ورشکست شدند، در حالی که برخی کشورها با برنامه‌ریزی دقیق توانستند از بحران عبور کنند. او ادامه می دهد: «این تفاوت نشان‌دهنده نبود آمادگی و ضعف زیرساخت‌های مدیریتی در ایران است. حتی در دوره‌هایی که امید به بهبود شرایط وجود داشت؛ مانند دوران برجام رشد گردشگری مقطعی بود و سال بعد با کاهش ۵۰ درصدی گردشگران بین‌المللی مواجه شدیم.»

یعقوب زاده یادآور می شود: «هزینه‌های گردشگری در ایران نیز به ‌طور غیرمنطقی افزایش یافته‌اند. در حالی که نرخ ارز ممکن است ۵ تا ۱۰ درصد رشد کند، قیمت خدمات گردشگری مانند هتل‌ها گاهی تا ۵۰ یا حتی ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابد. این روند نه ‌تنها گردشگران داخلی را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه مانعی جدی برای جذب گردشگران خارجی است.»‌

توجه نسبی به گردشگری

در برنامه‌های توسعه‌ای کشور، از جمله برنامه‌های چهارم تا هفتم، توجه نسبی به گردشگری شده است، اما یعقوب زاده بر این باور است که این توجه بیشتر در سطح قانون‌گذاری بوده و در عمل، استفاده از افراد متخصص، انجام مطالعات تطبیقی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های علمی مغفول مانده است. استاد دانشگاه تاکید می کند: «خوشبختانه در سال‌های اخیر، دانشگاه‌ها توجه ویژه‌ای به رشته گردشگری داشته‌اند و فارغ‌التحصیلان متخصصی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا تربیت شده‌اند. این ظرفیت علمی می‌تواند نقش موثری در تحول گردشگری ایفا کند، به شرط آنکه از آن به ‌درستی استفاده شود.» او می گوید: «رشد سفرهای داخلی در سال‌های اخیر بیشتر ناشی از تغییر ذائقه مردم و تأثیر فضای مجازی بوده است، نه نتیجه اقدامات سازمان های متولی. نقش رسانه‌ها، گروه‌های مردمی و شبکه‌های اجتماعی در توسعه گردشگری بسیار پر رنگ‌تر از نقش نهادهای رسمی بوده است. این نشان می‌دهد که تحول پایدار در گردشگری نیازمند بازنگری جدی در ساختار مدیریتی و اولویت‌بخشی در سطح تصمیم‌گیری‌های کلان است.»

یعقوب زاده اضافه می کند: «در نهایت، ایران با برخورداری از جاذبه‌های متنوع فرهنگی، تاریخی، طبیعی، مذهبی و سلامت، ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری دارد. بهره‌برداری بهینه از این منابع، همراه با برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از تجربه‌های موفق جهانی و به ‌کارگیری نیروهای متخصص، می‌تواند مسیر توسعه تدریجی و پایدار گردشگری را هموار کند.»

بیشتر بخوانید: